¡збекистон республикаси

Tok transformatorlarini tanlash
Tok transformatorlari quyidagicha tanlanadi:
kuchlanish bo‘yicha

tok bo‘yicha

Nominal tok kurilmaning ish tokiga mumkin qadar yaqin bo‘lishi lozim, chunki birlamchi chulg‘amni to‘la yuklamaslik hatoning ortishiga olib keladi;
Elektrodinamik turg‘unligi bo‘yicha:

bunda - hisoblangan q.t. ning zarbiy toki; k_ed - elektrodinamik turg‘unlikning katalog bo‘yicha karraligi; - tok transformatorlarining nominal birlamchi toki.
SHinali tok transformatorlarining elektrodinamik turg‘unligi taqsimlash qurilmalari shinasining turg‘unligi bo‘yicha aniqlanadiganligi uchun, bunday transformatorlar bu shart bo‘yicha tekshirilmaydi;
termik turg‘unligi bo‘yicha:

bunda V_k - hisob bo‘yicha issiqlik impulsi; k_t - katalog bo‘yicha termik turg‘unlik karraligi; t_t - katalog bo‘yicha termik turg‘unlik vaqti;
ikkilamchi yuklama bo‘yicha:

bunda z₂ - tok transformatorining ikkilamchi yuklamasi; z_2nom - tanlangan aniklik klassidagi tok transformatorining ruxsat etilgan nominal yuklamasi.
Ikkilamchi yuklamasi bo‘yicha tok transformatorlarini tanlashni batafsil ko‘rib chiqamiz. Tok zanjirlarining induktiv qarshiligi uncha katta bo‘lmaganligi uchun z₂  r₂. Ikkilamchi yuklama r₂ priborlar r_prib va ulaydigan simlar r_sim qarshiligi hamda kontaktlarning o‘tkinchi qarshiligi r_k dan tashkil topgan:

Priborlarning qarshiligi quyidagi ifodadan aniqlanadi:

bunda S_prib - priborlar iste’mol qiladigan quvvat; I₂ - priborning ikkilamchi nominal toki.
Kontaktlarning qarshiligi ikki - uchta priborlar uchun 0,05 Om va ko‘p sondagi priborlar uchun 0,1 Om deb olinadi. Ulanadigan simlarning qarshiligi ularning uzunligi va ko‘ndalang kesimiga bog‘liq. Tok transformatori tanlangan klass aniqligida ishlashi uchun quyidagi shart bajarilishi lozim:

bundan

r_sim ning qiymatini bilgan holda ulanadigan simlar kesimini aniqlash
mumkin:

bunda - sim materialining solishtirma qarshiligi. Mis tomirli simlar ( = 0,0175) 100 MVt va undan yuqori agregatli kuchli elektrostansiyalarning asosiy va yordamchi asbob-uskunalarining ikkilamchi zanjirida, shuningdek, yuqori kuchlanishi 220 kV va undan yuqori podstansiyalarda qo‘llaniladi. Qolgan hollarda ikkilamchi zanjirlarda alyuminiy tomirli simlar ( = 0,283) qo‘llaniladi; I_his – tok transformatorlarining biriktirish sxemasiga bog‘liq bo‘lgan hisoblangan uzunlik.
Tok transformatorlaridan priborlargacha har xil ulaydigan simlar uzunligini taxminan quyidagicha olish mumkin (bir tomonga), m:

Iste’molchilarga boradigan liniyalardan tashqari, 6- 10 kV li BTQ

zanjirlarining hammasi............................................................................................40 - 60
Blokli elektrostansiyalarning generator kuchlanish zanjirlari......................20 - 40
Iste’molchilarga boradigan 6-10 kV li liniyalar..................................................4 - 6
TQning hamma zanjiri uchun:....................................................................................60 - 75
35 kV li
110 kV li........................................................................................................75 - 100
220 kV li......................................................................................................100 - 150
330 - 500 kV li..........................................................................................150 - 175
Sinxron kompensatorlar.............................................................................. 25 - 40

Biriktiruvchi simlar sifatida qog‘oz, rezina, polixlorvinil yoki polietilen bilan izolyasiyalangan, qo‘rg‘oshinli, rezinali, Polixlorvinilli yoki maxsus issiqqa chidamli qobiqqa o‘ralgan ko‘p tomirli kontrol kabellar qo‘llaniladi. Mustahkamlik shartiga asosan alyuminiy tomirlar kesimi 2,5 mm² dan, mis tomirlarniki 1,5 mm² dan kichik bo‘lmasligi lozim. Odatda, 6 mm² dan katta kesimli tomirlar ishlatilmaydi.