Õzbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi reja


Download 204.56 Kb.
bet29/71
Sana19.11.2021
Hajmi204.56 Kb.
#175801
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   71
Bog'liq
J TARBIYA

Harakat faoliyatlariga õrganish
Vazifa: harakat qila bilishlikni shakllantirish va uni malakaga õtguniga qadar takomillashtirishdan iborat.
Uning asosicia alohida harakatlar va bir butun harakat
faoliyatlarini kõp marotaba takrorlash jarayoni yotadi. Har bir
takrorlash, oldingilariga õxshashidan qat’i nazar. doimo yangi
unsurlar bilan ajralib turadi. Obrazli qilib aytganda.
„takrorlash qaytariqsiz bajariladi". Bu aynan yangi harakat
faoliyatini asta-sekinlik bilan shakllantirishning garovidir.
Butun takrorlash jarayonini shartli ikki bosqichga bõlish
maqsadga inuvoftq: a) harakat qila bilishlikning vujtidga
kelishi; b) harakat qila bilishlikni takoinillashtirish.
Õrgatishning asosiy vazifasi — yctakchi harakatlarning
muntazamligiga erishuvdan iborat.
Harakat faoliyatlarini õrganish bosqichida, õrgatish
mctodining hamina guruhlaridan foydalaniladi: sõzdan foyda-
lanish (tushuntirish. topshiriq bcrish. kõrsatish. buyruqlar.
kõrgazmali idrok qilish — kõrsatish. plakatlarni namoyish
qilish). Biroq asosiy õrinni amaliy mctodlar cgallaydi —
qismlarga bõlib õrganish. bir butun õrganish va boshqalar.
Bu bosqichda, ayniqsa. harakat xatolarini cslatish va
tõğrilash zarur. Õrgatislining butun yutuği shu muammo- ning
qanday hal etilishiga boğliq. Harakat faoliyati (boshqariladigan õrgatislining asosi) va xatolarning vujudga kelishi
(sinash va xatolar asosi) bilan boğliq.
Har qanday xatolar õrgatishga salbiy ta'sir kõrsatadi, shuning
uchun õrgatish shartini qal’iy ravishda qismlashtirish va
tartiblashtirish talab ctiladi. Amnio xuddi qonunga aylanib
qolganday. õquvchi vazifalarni hal ctishga xatolar orqali
boradi. Obrazli qilib aytganda. xatolar foydali bõlishi kerak.
Xatolarning asosiy roli texnikalarni individual (alohida. yakka)
bajarganda kuzatiladi. Bu yerda har bir sinash izlanishdan
iborat. Har qanday sinash xatosiz bõlmaydi.
1. Aniq harakat faoliyatda brusga bukilib chiqishda qõlning
bukilishi va bruslarga tayanib turishning hamma mashqlarida
qomatning yaxshi cmasligi umumiy xatolardandir.
2. Qisman va majmuiy xatolar. Qisman xatolar kamdan kam
uchraydi, asosan, harakat malakasini shakllantirishning birinchi
fazasi (bosqichida) bõladi. Bunday xatolar haddan
tashqari qõpol bõlmasa. õrgatishga katta tõsiq bõla olmaydi.
Odatda, majmuiy harakatda xatolar kuzatiladi. Shuning uchun
xatolar õzaro boğliq: bin ikkinchisini keliirib chiqaradi.
3. Avtomallashmagan va avlomatlashgan xatolar. Avtomatlashmagan xatolar kõproq õrganishning boshlanğich davrida
uchraydi. Ularni tõğrilashda õrgatish metodikasi tõğri tanlansa.
qiyinchilik bõlmaydi, ulardan ba*zilari õzi- dan õzi yõqolib
kctadi.
Avlomatlashgan xatolar notõğri harakatlami kõp maro- taba
takrorlash natijasida kelib chiqadi. Bunday xatolar tuiğun
bõladi va uni tõğrilash katta mchnatlar cvaziga amalga
oshiriladi. Ba'zida ma’lum takrorlashni tõxtatishga tõğri
keladi. Ya‘ni vaqtincha paydo boMgan malakalarning biro/, yo
qolishi kutiladi. sõng iloji bõlmagan harakat-vazifalami
yangidan hal etishga kirishiladi. Avlomatlashgan xatoni
tõğrilaslida. õquvchi, harakatni tõğri bajarishga intilib.
õnğaysizlikni sezadi. Biroq bunday õnğaysizlik kcyinchalik õtib
kctadi. sluining uchun bunga qayğurish shart cmas. ..0*nğaylikniM
sczish. lining tõğri yoki notõğriligidan qat’i nazar,
avlomatlashgan harakatlarga xosdir.
4. Jiddiy va muhim bõlmagan xatolar. Harakat-faoli- yatlarda
tcxnika asosini buzib kõrsatuvchi xatolar jiddiy. qõpol xatolar
lusoblanadi. Ularni iloji boricha tczroq tuzatish zarur, cluinki
ular õrgatishga kõproq xalaqit beradi.
Muhim bõlmagan, mayda xatolar, harakat-faoliyatlaming alohida
qismiga tcgishlidir. Muhim bõlmag;in xatolar odat tusig;i kirib
qolsa. kcyingi tcxnik takomillashuvga xalaqit beradi.
5. Tipik va notipik xatolar. Ba’zi bir harakat xatolari lipik,
ommaviy holatlarda kõprixj uchraydi. Bunday xato- larning
vujudga kelishini oldindan sczish munikin. Masalan, bolalarning
qisqa masofaga yugurishlarida shunday tipik xatolar: start
vaqtida tosni baland kõtarishlik; masofaga vugurishda — tanani
me’yoridan ortiq oldinga tashlash. Bular orasida xalolarning eng
kõp. tipik sabablari quyidagilar: I. Õrgatish vazifasini õquvchi
tomonidan notõğri tushunishlik. 2. Va- zifani hal ctish
loyihasining takomillashmaganligi. shu bilan birga. lining
muskul sezishiga taalluqli emasligi. 3. Umumiy jismoniy
tayyorgarlikning yctarli emasligi, shu bilan birga. xarakter
sifatlarni rivojlantirishda uyğunlikning yõqligi. 4. Õz kuchiga
ishonmaslik, qat’iyatning yõqligi. 5. Xarakter
malakalarining salbiy kõchishligi. 6. Darsni tashkil dish talablarining buzilishi, awalroq tolishga olib kelishi. 7. Mashğulot
õrni. sport asbob-anjomlari va jihozlanishning pedagogik
talablarga javob bermasligi.
Xatoning kelib chiqishini ogohlantirish — demak, peda- gogik
jarayonning hamma talablarini va prinsiplarini tõliğicha
saqlashdir. Bulardan bazi birlarini kõrib chiqamiz.
1. õquvchilar mashqlarning umumiy vazifalarini tõğri
tushunishlariga erishisli kerak. Masalan, balandlikka sakrashga
õrgatishda balandlikdan sakrab õtishiga cmas. bajarish
tcxnikasiga diqqatni qaratish kerak.
2. õrganilayotgan harakat faoliyatlarini õquvchilar tõğri
tushunadimi-yõqmi — buni aniqlash kerak.
3. Õrganish ucliun ycngilroq õquv matcrialini taklif qilish
kerak.
4. õquvchiIar tomonidan mashqlarning puxta bajarilishini talab
ctib, xatoga yõl qõymaslik xohishini oshirish zarur.
5. Harakat tezligi va mashqlarni tõğri bajarish õrtasidagi
õzaro munosabatni eng qulay ravishda saqlash.
6. MuvafTaqiyatsizIikdan sõng mashğulotni tõxtatmaslik zarur.
aks holda shuğullanuvchilarda harakat faoliyat haqida notõğri
tasawur vujudga kelndi.

Download 204.56 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling