Õzbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi reja
Download 204.56 Kb.
|
J TARBIYA
Harakat faoliyatlariga õrganish
Vazifa: harakat qila bilishlikni shakllantirish va uni malakaga õtguniga qadar takomillashtirishdan iborat. Uning asosicia alohida harakatlar va bir butun harakat faoliyatlarini kõp marotaba takrorlash jarayoni yotadi. Har bir takrorlash, oldingilariga õxshashidan qat’i nazar. doimo yangi unsurlar bilan ajralib turadi. Obrazli qilib aytganda. „takrorlash qaytariqsiz bajariladi". Bu aynan yangi harakat faoliyatini asta-sekinlik bilan shakllantirishning garovidir. Butun takrorlash jarayonini shartli ikki bosqichga bõlish maqsadga inuvoftq: a) harakat qila bilishlikning vujtidga kelishi; b) harakat qila bilishlikni takoinillashtirish. Õrgatishning asosiy vazifasi — yctakchi harakatlarning muntazamligiga erishuvdan iborat. Harakat faoliyatlarini õrganish bosqichida, õrgatish mctodining hamina guruhlaridan foydalaniladi: sõzdan foyda- lanish (tushuntirish. topshiriq bcrish. kõrsatish. buyruqlar. kõrgazmali idrok qilish — kõrsatish. plakatlarni namoyish qilish). Biroq asosiy õrinni amaliy mctodlar cgallaydi — qismlarga bõlib õrganish. bir butun õrganish va boshqalar. Bu bosqichda, ayniqsa. harakat xatolarini cslatish va tõğrilash zarur. Õrgatislining butun yutuği shu muammo- ning qanday hal etilishiga boğliq. Harakat faoliyati (boshqariladigan õrgatislining asosi) va xatolarning vujudga kelishi (sinash va xatolar asosi) bilan boğliq. Har qanday xatolar õrgatishga salbiy ta'sir kõrsatadi, shuning uchun õrgatish shartini qal’iy ravishda qismlashtirish va tartiblashtirish talab ctiladi. Amnio xuddi qonunga aylanib qolganday. õquvchi vazifalarni hal ctishga xatolar orqali boradi. Obrazli qilib aytganda. xatolar foydali bõlishi kerak. Xatolarning asosiy roli texnikalarni individual (alohida. yakka) bajarganda kuzatiladi. Bu yerda har bir sinash izlanishdan iborat. Har qanday sinash xatosiz bõlmaydi. 1. Aniq harakat faoliyatda brusga bukilib chiqishda qõlning bukilishi va bruslarga tayanib turishning hamma mashqlarida qomatning yaxshi cmasligi umumiy xatolardandir. 2. Qisman va majmuiy xatolar. Qisman xatolar kamdan kam uchraydi, asosan, harakat malakasini shakllantirishning birinchi fazasi (bosqichida) bõladi. Bunday xatolar haddan tashqari qõpol bõlmasa. õrgatishga katta tõsiq bõla olmaydi. Odatda, majmuiy harakatda xatolar kuzatiladi. Shuning uchun xatolar õzaro boğliq: bin ikkinchisini keliirib chiqaradi. 3. Avtomallashmagan va avlomatlashgan xatolar. Avtomatlashmagan xatolar kõproq õrganishning boshlanğich davrida uchraydi. Ularni tõğrilashda õrgatish metodikasi tõğri tanlansa. qiyinchilik bõlmaydi, ulardan ba*zilari õzi- dan õzi yõqolib kctadi. Avlomatlashgan xatolar notõğri harakatlami kõp maro- taba takrorlash natijasida kelib chiqadi. Bunday xatolar tuiğun bõladi va uni tõğrilash katta mchnatlar cvaziga amalga oshiriladi. Ba'zida ma’lum takrorlashni tõxtatishga tõğri keladi. Ya‘ni vaqtincha paydo boMgan malakalarning biro/, yo qolishi kutiladi. sõng iloji bõlmagan harakat-vazifalami yangidan hal etishga kirishiladi. Avlomatlashgan xatoni tõğrilaslida. õquvchi, harakatni tõğri bajarishga intilib. õnğaysizlikni sezadi. Biroq bunday õnğaysizlik kcyinchalik õtib kctadi. sluining uchun bunga qayğurish shart cmas. ..0*nğaylikniM sczish. lining tõğri yoki notõğriligidan qat’i nazar, avlomatlashgan harakatlarga xosdir. 4. Jiddiy va muhim bõlmagan xatolar. Harakat-faoli- yatlarda tcxnika asosini buzib kõrsatuvchi xatolar jiddiy. qõpol xatolar lusoblanadi. Ularni iloji boricha tczroq tuzatish zarur, cluinki ular õrgatishga kõproq xalaqit beradi. Muhim bõlmagan, mayda xatolar, harakat-faoliyatlaming alohida qismiga tcgishlidir. Muhim bõlmag;in xatolar odat tusig;i kirib qolsa. kcyingi tcxnik takomillashuvga xalaqit beradi. 5. Tipik va notipik xatolar. Ba’zi bir harakat xatolari lipik, ommaviy holatlarda kõprixj uchraydi. Bunday xato- larning vujudga kelishini oldindan sczish munikin. Masalan, bolalarning qisqa masofaga yugurishlarida shunday tipik xatolar: start vaqtida tosni baland kõtarishlik; masofaga vugurishda — tanani me’yoridan ortiq oldinga tashlash. Bular orasida xalolarning eng kõp. tipik sabablari quyidagilar: I. Õrgatish vazifasini õquvchi tomonidan notõğri tushunishlik. 2. Va- zifani hal ctish loyihasining takomillashmaganligi. shu bilan birga. lining muskul sezishiga taalluqli emasligi. 3. Umumiy jismoniy tayyorgarlikning yctarli emasligi, shu bilan birga. xarakter sifatlarni rivojlantirishda uyğunlikning yõqligi. 4. Õz kuchiga ishonmaslik, qat’iyatning yõqligi. 5. Xarakter malakalarining salbiy kõchishligi. 6. Darsni tashkil dish talablarining buzilishi, awalroq tolishga olib kelishi. 7. Mashğulot õrni. sport asbob-anjomlari va jihozlanishning pedagogik talablarga javob bermasligi. Xatoning kelib chiqishini ogohlantirish — demak, peda- gogik jarayonning hamma talablarini va prinsiplarini tõliğicha saqlashdir. Bulardan bazi birlarini kõrib chiqamiz. 1. õquvchilar mashqlarning umumiy vazifalarini tõğri tushunishlariga erishisli kerak. Masalan, balandlikka sakrashga õrgatishda balandlikdan sakrab õtishiga cmas. bajarish tcxnikasiga diqqatni qaratish kerak. 2. õrganilayotgan harakat faoliyatlarini õquvchilar tõğri tushunadimi-yõqmi — buni aniqlash kerak. 3. Õrganish ucliun ycngilroq õquv matcrialini taklif qilish kerak. 4. õquvchiIar tomonidan mashqlarning puxta bajarilishini talab ctib, xatoga yõl qõymaslik xohishini oshirish zarur. 5. Harakat tezligi va mashqlarni tõğri bajarish õrtasidagi õzaro munosabatni eng qulay ravishda saqlash. 6. MuvafTaqiyatsizIikdan sõng mashğulotni tõxtatmaslik zarur. aks holda shuğullanuvchilarda harakat faoliyat haqida notõğri tasawur vujudga kelndi. Download 204.56 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling