Ўзбекистон ресрубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик технология институти

3. Мураккаб эфирлар; юқори монокарбон кислоталар ва кўп атомли спиртларнинг RCOOCH₂H₂OOCR – этиленгликонатлар; RCOOCH₂CH(OOCR)CH₂OOCR– глицератлар; (RСООСН₂)₄С-пентаэритрит эфирлари. Дикарбон кислоталар ва юқори спиртларнинг ROOC-(CH₂)_n-COOR, ROOC-(CH₂)_n-COOR, юқори монокарбон пентаэритритвадикарбон кислоталари.

4. Азотсақланган бирикмалар: Азот сақланган бирикмалар алкиламинлар RNH₂, R₂NH, R₃N,бу ерда R – юқори алкиламидлар ва алкиламидинлар;

алкилизомочевина ва алкилгуаниллар.

Таклиф қилинган синфланишдан шу нарса кўриниб турибдики барча турғунлаштирувчилар полимер ва полимер бўлмаган моддаларга бўлинган. Бундай бўлиниш полимер моддаларнинг структураси, физик- кимёвий хоссалари, олиниш ва таҳлил усуллари нуқтаи назаридан уларнинг аниқ махсуслиги билан асосланади.
Келтирилган синфланишга кўра турли кимёвий табиатга эга бўлган моддаларнинг кенг тўплами турғунлаштирувчи хусусиятини намоён қилади. Лекин уларни турли – туманлигига қарамасдан учта умумий хоссани кўрсатиш мумкин.
-Биринчидан уларнинг ҳаммаси ҳатто ўша полимер бўлмаган қўндирмалар ҳам анча катта молекуляр масса (500-10000 оралиғи) га эга. Бу эса нефт маҳсулотлари ва нефтларнинг паст ҳароратли хоссаларини вужудга келтирувчи оғир н-алканларнинг молекуляр массасидан бир неча марта ортиқдир.
-Иккинчидан, турғунлаштирувчи қўндирмаларнинг молекулаларида полиметилен занжирнинг қутбли гуруҳлари бирикмасидан иборат: этиленнинг сополимерлари қутбли гуруҳлар билан ажратилган полиэтилен фрагментларини ўзида сақлайди.
Полиметакрилатли қўндирмалар эфир гуруҳлари билан боғланганларида углевод атомли 10 тадан кўп бўлган алкил гуруҳлар эгаллайди; полимер бўлмаган қўндирмаларда турли хил функционал гуруҳлар билан бир қаторда одатда юқори алкиллар ҳам мавжуд бўлади.
- Учинчидан, ҳамма моддалар, ҳатто полимер бўлмаганлари ҳам, молекуляр массаси ҳамда таркиби бўйича полидисперсдир.
Бошқача қилиб айтганда, қўндирма алоҳида модда эмас балки турли ҳил таркиб ва молекуляр массага эга бўлган молекулаларнинг аралашмасидан иборатдир.
Турғунлаштирувчи қўндирмалар фаол модданинг таркиби бўйича бир, икки ва кўп компонентли бўлиши мумкин, ваҳоланки иккинчи ва ундан кейинги компонентлар ҳамма вақт ҳам турғунлаштирувчи таъсирни мустақил таъминлай оладиган синфланишида кўрсатилган моддалар бўлмаслиги ҳам мумкин.
Асосий модданинг турғунлаштирувчи таъсирини кучайтирувчи ёки қандайдир бошқа хоссаларини яхшиловчи бошқа моддалар ҳам бўлиши мумкин.
Қўлланилиш соҳасига қараб турғунлаштирувчи қўндирмалар қуйидагиларга бўлинади:
1. Дизел ва ўчоқларга ишлатиладиган дистеллятли ёқилғиларга қўлланиладига қўндирмалар;
2. Мойларни депрафинлаш ва сурков мойларига (трансмиссион мотор) мойларни учун қўлланиладиган қўндирмалар;

3. 
   Мазутлар учун ишлатиладиган қўндирмалар;
   
4. 
   Нефтлар учун ишлатиладиган қўндирмалар;
   

Кўп ҳолларда битта қўндирмани ўзи бир неча объектларда ўз самарасини кўрсатади. Аммо ҳар қайси қўллаш соҳаси уларнинг махсус хусусиятини назарга олган ҳолда қуйиладиган талабларга максимал жавоб берадиган бир қатор турғунлаштирувчи қўндирмалар тўпламига эга [5].
Ва ниҳоят шу нарсани таъкидлаш керакки ўзларининг функционал хусусиятлари бўйича турғунлаштирувчи қўндирмалар кўп функционалли ҳам бўлиши мумкин, яъни турғунлаштирувчи фаоллик билан бир қаторда бошқа хоссаларга масалан дисперсияловчи овчи, ювувчи ва шунга ўхшашларга эга бўлиши мумкин. Эҳтимол, шундай хоссаларга эга бўлганлиги маъқул ва иқтисодий жиҳатдан қулайдир.