Ўзбекскистон алоқа ва ахборотлаштириш агентстлиги

Arifmetikqo‘shuv-ayiruvamalinibajarilishi.

Arifmetikqo‘shuv- ayiruvamalinibajarishgamo‘ljallangankirishlargaegabo‘lganAMQtuzilmasxemasi20.1
-rasmdakeltirilgan. Soddalikuchunikkirazryadlisonlarbilanishlaydiganqurilmasxemasikeltirilgan. AyirishkamayibboruvchiXlarniqo‘shibborishvaqo‘shimchaUayiriluvchikodiyordamid aamalgaoishiriladi.
Bundayusulyordamidaavvalko‘ribo‘tilganjamlagichlarasosidaayiruvamalinibaja
rishhammumkin.
Manfiyikkiliksonningqo‘shimchakodinihosilqilishuchunquyidagiqoidalarqo‘llaniladi:

• 
  ishorasidantashqaribarcharazryadliraqamlarinverslanadi (0 ni 1 gava 1 ni 0
  

gao‘zgartirishyordamida);

• 
  invreslangandanso‘ngkichikrazryadgabiruzatiladi. Buvaqtdanatijaishorasihosilbo‘lgankodningkattarazryadibilananiqlanadi.
  

1-jadval
4-
razryadliAMQtomonidanbajariladiganmantiqiyvaulargamosarifmetikamallarmajmuas i

Amalni tanlash					Mantiqiy amallar (M=1 uchun)		Arifmetik amallar (M=0 uchun)
S3	S2	S1	S0	С П =1 (o‘tkazishsiz)			С П =0 (o‘tkazishli)
0	0	0	0	А		А		А  1
			1	А  В		А  В		( А  В)  1
		1		А  В		А  В		(А  В) 1
		1	1	0		1		0
	1			АВ		А  АВ		А  АВ  1
	1		1	В		( А  В)  АВ		(А  В)  АВ 1
	1	1		А  В		А  В  1		А  В
	1	1	1	АВ		АВ 1		АВ
1				А  В		А  АВ		А  АВ  1
1			1	А  В		А  В		А  В 1
1		1		В		( А  В)  АВ		(А  В)  АВ 1
1		1	1	А  В		АВ  1		АВ
1	1			1		А  А		А  А  1
1	1		1	А  В		( А  В)  А		( А  В)  А  1
1	1	1		А  В		( А  В)  А		( А  В)  А  1
1	1	1	1	А		А  1		А

Sxemaikkitabirxilqo‘shuv-ayiruvbloki (ikkirazryadliqo‘shiluchilaruchun)dantashkiltopgan. HarbirblokEMASinvertori 2(3),

ikkitakirishliHAMelementi 5(7), murakkab 2YOKI-2HAMelementi 4(6) vabirrazryadlijamlagich SM 8(9)daniborat.
Qovuslarichidaikkinchiblokelementlariningraqamiko‘rsatilgan. Ikkalablokikkitakirishli 2YOKI- EMASmantiqiyelementidabajarilganbittatugundanboshqariladi.
Dastlabkiholatda, «+», «-» boshqaruvkirishlarigamantiqiy 0 signaliuzatilganda, birrazryadlijamlagichningbarchakirishlaridax_i, y_i
kirishsignallariqiymatlariqandaybo‘lishidanqathiynazarnolg‘gatengsignallarmavjudbo ‘ladi. MosravishdaS_ichiqishsignallarihamnolg‘gatengbo‘ladi.
Qo‘shuvamalinibajarishuchun «+» kirishgamantiqiybirsignaliberilishikerak.
Qurilmachiqishidanqo‘shiluvnatijasigatengsignallarvao‘tkazishsignaliolinadi.
Ayiruvamalinibajarishuchun «-» kirishgamantiqiybirsignaliberilishikerak.
Buvaqtdajamlagichning «b» kirishigakamayuvchiningto‘g‘rikodiberiladi.
YUqoridagielementning 4 va 6 birinchikirishlarigaaktiv,
quyidagielementningxuddishunday 5 va 7 kirishlariga –
passivmantiqiysignallarkeladi. Natijada, ayiriluvchikodiinvertororqalijamlagichning
«a» kirishigatushadi, yaxniinverslanadi. Birvaqtningo‘zidajamlagichning 8 Skirishidabirsignalihosilbo‘ladi. Demak, jamlagichning «a» kirishigaayiriluvchiningqo‘shimchakodiberiladi.
SHuninguchunjamlagichningchiqishidaikkitaqo‘shiluvchiningU-
Xayirmasixosilbo‘ladi.

Ikkirazryadliikkiliksonlarniarifmetikqo‘shishvaayirishamallarinibajaruvchiAMQsxem

asifragmenti.

SHundayqilib, sxemaningchiqishidaikkisonningyig‘indisiniyokiayirmasiniolishmumkin. Amalturiboshqaruvsignaliningqiymatigabog‘liqbo‘ladi.

AMQlarsanoatdaturliintegralmikrosxemalarko‘rinishidayoki 2-, 4-, 8-, 16- razryadlioperandlarustidaamallarbajaruvchiKISlartarkibidaishlabchiqariladi.
AMQtarkibidaharbirrazryaduchunmantiqiyvaqo‘shimchaamallarshakllantiruvc
hi,
arifmetikamallarnibajarishdaAMQningbarcharazryadlariuchuntezkorTO‘Sshakllanuv chisxemalarmavjud. SHuniaytibo‘tishkerak-kito‘rtrazryadliAMQhosilqilishuchun 70 taHAM-EMASyokiYOKI-EMASelementlaritalabetiladi.
K155IP3
ISmisolidato‘rtrazryadliAMQningfunksionalimkoniyatlaribilantanishibchiqamiz. Uningshartlibelgilanishi 2 – rasmdakeltirilgan. Mazkursxemayokimantiqiy, yokiarifmetikamallarnibajaruvchiikkitarejimdaishlashimumkin. Qurilmaikkita 4-
razryadlioperandlardanfoydalanib 16 tamantiqiyva 16 taarifmetikamallarnibajarishimumkin. BajariladiganamalturiM (mode control) kirishgaberiladiganboshqaruvsignalidarajasibilanbelgilanadi.
AgarMkirishgakattakuchlanishdarajasi (M=1) berilganbo‘lsa, barchaichkio‘tkazishlarberkiladi(blokirovkaqilinadi) vaqurilmaketma- ketuyokibumantiqiyamalnibajaradi. AgarMkirishgakichikkuchlanishdarajasiM (M=0) berilganbo‘lsa, barchaichkio‘tishlargaruxsatberiladivaikkitato‘rtrazryadlioperandlarustidanarifmetika mallarbajariladi. RejimniboshqaruvchiMkirishdantashqarimikrosxema S0-S3 parallelg‘kirishlarbilanhamboshqariladi.
Bukirishlardagisignallarkombinatsiyasibajarilishikerakbo‘lgananiqamalnitanlaydi.

2-rasm. AMQkirishivachiqishlari.

A0-A3kirishlargato‘rtrazryadliAoperandi, V0-V3 kirishlargaesa–V operandberiladi. S_Gkirishdao‘tkazishsignaliqabulqilinadi. AMQtomonidan 32 amallarichidantanlanganfunksiyanatijasi F0-F3 chiqishlargauzatiladi. CHiqishda (to‘rtrazryaddankeyin) o‘tkazishsignaliajralibchiqadi.

BusignalkeyingiAMQningS_Gkirishigauzatiladi. F0-F3 chiqishlardantashqariIP3 mikrosxemasiuchtaqo‘shimchachiqishgaegabo‘lib, ular: A=V – operandlartengliginiaksettiruvchi, o‘rnatilgankomparatorchiqishi; G –
o‘tkazishnishakllantiruvchichiqish; R – o‘tkazishnitaqsimlashchiqishi. G vaRchiqishlar, ko‘prazryadlisxemalarnibog‘lovchi, AMQqobiqlario‘rtasidao‘tkazishnitashkiletishuchunqo‘llaniladi.
Agarko‘pqobiqliAMQlardamaksimaltezkorliktalabetilmasa, oddiypulg‘satsiyalio‘tkazishrejiminiqo‘llashmumkin. Buninguchuno‘tkazishningS_G+4 chiqishikeyingiAMQningS_Po‘tkazishkirishibilanbirlashtiriladi.
TezkoramallarnibajarishuchunK155IP3 vositalario‘rtasigamaxsustezkoro‘tkazishK155IP4 mikrosxemasio‘rnatiladi. BittaMP4 qobig‘ito‘rttaIP3 AMQsigaxixmatko‘rsatishimumkin.