Ózbekstan respublikasí informaciyalíq texnologiyalarí HÁm kommunikaciyalarín rawajlandíRÍw ministrligi muhammed al-xorezmiy atindaǵÍ TASHKENT informaciyalíq texnologiyalarí universiteti nókis filialí Kompyuter injiniring fakulteti

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUHAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI NÓKIS FILIALÍ
Kompyuter injiniring fakulteti
Ózbek tili hám shet tili pánler kafedrası
dasturiy injiniring baǵdari
1- kurs 304-22 topar studenti
Eliwbaev Beksultannıń
Akademiyalıq jazıw
páninen





O’Z BETINSHE JUMISI
Tema: Kúsh-qùdiretimiz doslıqta

Tayarlaǵan _________________ B.Eliwbaev
Qabıllaǵan _________________ U.Jaksimova
Nókis –2022

Tema: Kúsh qúdretimiz doslıqta
Insannın dostı bar eken onıń hámiyshe kushi de, qúdretide boladı. Eger doslıq jaqsılıq ushın qurılģan bolsa bul doslıq qúdretli kúshke aylanadı. Al jaman niyette qurılģan doslıq bolsa bunıń kerisi boladı. Álbette dos bolģannan ol qúdretli kúshke aylanıp bir tegis jaqsılıq penen kete bermeydi. Olar arasında urıs-tartıslar, qarama qarsılıqlar bolıwı múmkin. Áne usınday qıyın jaģdaylardı birge jeńip ótken adamlar ģana haqıyqıy doslar sanaladı. Doslıq tek adamlar arasında dúzilmey mámleketler arasında da qarım-qatnaslardı, óz ara alıs berislerdi hám taģıda basqa jumıslardı alıp barıw ushın dúziledi. Insan
ushın eń jaqın dosta, sırlasta eń dáslep ata-ana esaplanadı. Doslıq qansha bekkem dúzilse ol sonsha mángi boladı. Doslıqtı saqlaw onı bekkewlew hár bir adamnıń óziniń qolında. Watanımızdıń da rawajlanıwı, tınısh-tatıw bolıwı ishindegi adamlardıń doslıģında
awızbirshiliginde. Áne sonday mamleket ģana kúshli-qúdretli mamleketke aylanadı.
Máńgilik dos izlew — óz ómirińdi máńgilik sınǵa qoyıw, geyde basıń menen tas jonıw dese de boladı. Doslar biri-biri menen túsinisse, onnan bekkem kúsh bolmasa kerek, biraq túsinisiw ushın eń sońģı kúshke shekem sarıp etiwge tuwra keledi. Bas qattı ma, tas qattı ma demektiń mánisi mınaw: doslıq óz-ózinen bárjay bolmaydı: ya sen óz nápsińdi dostıńnıń nápsine baģındırıwıń kerek. Doslıqtı kózimiz benen kórip qolımız benen ustay almasaqta qanday joqarı tuyģı ekenin seziniwdiń ózi bir úlken kúsh esaplanadı.
Bir adamdı bir tamshı suwģa uqsatatuģın bolsaq, tamshılar jıynalıp-jıynalıp suwdı olar jıynalıp úlken dárya, teńizdi payda etedi. Adamlar dál sonday olar qansha kóp, awızbirshilikli bolsa olardı heshqanday jawız kúshler toqtata almaydı. "Kúsh birlikte" degen sózdińde mánisi sonda.
Dos seniń jaqsı kúniñde de, jaman kúnińde de hámiyshe janıńda boladı. Doslıq ullı kúsh bolıp tabıladı. Dos hár bir insannıń ómirinde bólek orın tutadı. Doslıq úmitsizlik hám uwayım payıtlarında sizdi qollap-quwatlaydı. Doslıq qosıģın máńgi jırlaw múmkin. Qazaqlarda júz teńgeń bolģannan, júz
dos bolsın degen ańız bar. Rasında da aqsha mángi bolmaydı bir bomasa bir kún tawsıladı, al doslıq sonday tawsılmas baylıq bolıp tabıladı. Xalqımızda "Iyt dostıń bolsın biraq, dostıń iyt bolmasın" degen danalıq sôzlerdiń bolıwıda tosınnan emes.

Biz kimdi dos dep ataymız? Ol quwanıshnı da, qayģında da birge kóredi... Doslar menen sáwbetleskende erkin sezinip uwayım-qayģılarımız bizden málim bir múddetke uzaqlasqanday seziledi. Menimshe, doslar bir-birin sózsiz túsinetuģın adamlar. Meniń doslarım kóp. Biraq, eń jaqın doslarım az. Onıń sebebi de bar. Haqıyqıy turmısda bizge jaqın adamlardı ushıratıw ańsat emes. Men múdámı olardıń hár qanday sheshimine kelisip hám olardı qollap-quwatlawģa háreket etemen. Mende jańalıq bolıp qalsa olar menen bólisemen, jobalarım, ármanlarım, sırlarım menen qorıqpay bólisemen.

Búgingi kúnde haqıyqıy dos tabıw júdá qıyın. Álbette, biz benen kafe yamasa kinoģa baratuģınlar kóp, biraq qıyın payıtlarda járdem beretuģın doslarımız kem. Kópshilik adamlar bir-eki márte sóylesip yaki sırtqı kórinisine aldanıp dos tutınadı, bul bolsa ùlken qátelik. Biraq, dostımģo dep oģan hámme sırlardam ayta beriwge bolmaydı. Sebebi, dostıńnıńda dostı bar. Haqıyqıy doslar sınaqlardan birge ótiw kerek. Haqıyqıy muhabbat sıyaqlı haqıyqıy doslıq kemnen-kem ushraydı. Men ushın doslıq - bul hadallıq hám isenim. Haqıyqıy doslar rasgóy bolıp, óz basımshalıq hám eki júzlilikke orın joq. Eger ózińiz hadal bolmasańız, dosıńızdan sadıqlıq kútpeń! Doslıq ne? Men ushın, birinshi náwbette, qıyın payıtlarda bizge járdem beretuģın isenimli adamģa iye bolıw bolıp tabıladı. Dostıńnıń haqıyqıy dos ekenin basıńa múshkil is tùsse bileseń. Ámeliy bolmasa da, máslahát penen járdem beredi. Álbette, hesh bir insan jetilisken emes hám ol qáte etiwi hám sezimlerin renjitetuģın sózlerdi aytıwı múmkin. Sol sebepli biz bir-birewimizdi keshiriwimiz kerek. Kópshilik adamlardıńda qáteligi sonda. Qansha waqıq dos bolıp kelip, dostınıń bir awız sózin kóteralmay aqırı bul doslıq joq bolıp ketedi. Bul turmısda jalģız qalıw qıyınlıģın hámme biledi, sol sebepli hámme dos izleydi. Mútáj bolģanıńızda, sizdi tastap ketpegen sherigińizdi hesh qashan joģaltpań! Yadıńızda bolsın, dostı joytıw ańsat, lekin onı tabıw qıyın!
Doslıq - bul adamlar bir-birine isenetuģın hám ulıwma kózqarasqa iye bolģan páziylet bolıp tabıladı. Doslıq óz-ara juwapkershilik hám ģamqorlıqtıń ruwxıy rámzi bolıp tabıladı. Tuwrı dos tańlaw turmıstıń maqsetlerinen biri bolıp tabıladı. Doslıq bahasız baylıq bolıp tabıladı. Hár kim doslassa, doslıqtı saqlaw kerek. Eger insan haqıyqıy dos bolsa, onıń dosları kóp boladı. Dossız adam hesh qashan ráhátlene almaydı. Duzzsız awqat jew sıyaqlı.
Doslıq - bul bir-birine sadıq, bir-birine isenetuģın, ulıwma máplerge iye bolģan adamlardıń sapası. Doslıq - óz-ara juwapkershilik hám ģamxorlıq, ruwxıy jaqınlıq rámzi. Haqıyqıy doslıq jas deregi, turmıstaģı qıyınshılıqlardı jeńiw hám turmıs uwayımlarına shıdam beriw jolı bolıp tabıladı. Qıyanet, ekijúzlilik, ótirik, menmenlik doslıqqa tuwrı kelmeydi. Doslıqqa qarama-qarsı uģım – kek bolıp tabıladı. Bunday adamlar basqalardıń quwanısh hám qızıqların kóre almaydı, dostıń ne ekenligin bilmeydi. Tuwrı dos tańlaw - turmıstıń maqsetlerinen biri bolıp tabıladı. Mektepte ustazlarımıń bizdi doslıqtıń kúshi hám sırları menen tanıstıradı. Puli kóp adamlardıń átirapında dosları kóbeyedi, seniń qanshalıqtı pulin’ kóbeyse, doslarıń da kóbeyedi. Biraq onday doslardıń barınan joģı jaqsı.
Doslıq insannıń eń qımbatlı pazıyletlerinen biri bolıp tabıladı. Bunı qosıqlarına kiritpegen shayır hám jazıwshılar kem. Bunday shayır jazıwshılardıń doslıq haqqındaģı shıģarmaların oqıģanımızda doslıqtıń qanday joqarı sezim ekenin jánede tereńrek túsinemiz. Shın dos bolıw hár bir adamnıń qolınan kele bermeydi. Solay eken adam dos tańlawda heshqashan adaspawı kerek. Adamda sonday qıyın jaģdaylar boladı sol waqıtta ishindegin aytatuģın, sırlasatuģın adam izleydi. Ishindegi dártlerin kimgedur aytsa bir qansha jeńillesedi. Endi soraw kimge aytıwģa boladı bunday ishimizdegi dártlerdi? Áne sol waqıtta sóz jáne sol doslıqqa barıp taqaladı. Sonday waqıtta dos qolınan kelgenshe járdem berse áne haqıyqıy dos. Sonday waqıtlarda doslar bir-birin tarta biliwi kerek. Solay eken adamlar menen dos tutınıp olar menen awızbirshilikte jaqsı kúnde, jaman kúnde de olardıń janında bolıp qolımızdan kelgen bárshe járdemdi berip, keleshek jaslardıda soģan shaqırıp tınısh-abadan, kúshli-qúdretli mamlekette jasayıq.