Ózbekđstan respublđkasí xalíq bđLĐmlendđRĐw mđNĐstrlđGĐ

Programmalastırılǵ

ǵ

ǵ

ǵan  hám  komp`yuterli  tálimler  oqıtıw  algoritmlerin 

ajıratıwǵa  tiykarlanadı.  Algoritm  tuwrı  nátiyjege  alıp  keliwshi  izbe-iz  ámeller 

sisteması  sıpatında  bilim,  kónlikpe  hám  uqıplılıqlardı  tolıq  ózlestiriw  ushın  zárúr 

bolǵan oqıw xızmeti tártibi hám izbe-izligin oqıwshıǵa kórsetedi. Oqıw program-

maları  hám  komp`yuterli  tálimniń  nátiyjeliligi  pikirlew  xızmetin  basqarıw 

algoritminiń  sıpatına  baylanıslı.  Jaman  dúzilgen  algoritmler  komp`yuterli  oqıtıw-

dıń sıpatin keskin páseytedi. 

Komp`yuterli  tálimniń  sıpatı  tómendegi  eki  tiykarǵı  faktorı  menen 

anıqlanadı: 

1) oqıtıw baǵdarlamasınıń sıpatı 

2) esaplaw texnikasınıń sıpatı. 

Bul  tarawda  da  belgili  mashqalalar  bar,  yaǵnıy  oqıwshılardıń  qabıl  etiw 

xızmetine  shólkemlestiriw  nızamlıqların  esapqa  alǵan  halda  jaratılǵan  tálim 

baǵdarlamaları házirgi waqıtta júdá az, olardı dúzip islep shıǵıw kóp waqıt hám 

kúshti  talap  etedi,  sol  ushın  olardıń  bahası  da  júdá  qımbat.  Respublika  oqıw 

orınlarında EEM lar sanı hám olardan paydalanıw kólemi artıp hám elede jetilisip 

barmaqta,  biraq  bul  tarawda  dúńyajúzlik  tájiriybeden  artta  qalıw  jaǵdayı  ele 

saplastırılǵan joq. 

2. Tálim pedagogikalıq sistemalarınıń rawajlanıw tendenciyası. Dúnyada kóp-

shilik «qollap quwatlawshı, támiyinlewshi, járdemshi oqıtıw» dep atalıwshı oqıtıw 

sisteması payda boldı. Ol adamdı kúndelikli mashqalaların sheshiwge tayarlawǵa 

tiykarlanǵan bolıp, shaxstıń xızmetin, turmıs dárejesin qollap turıwǵa arnalǵan. 

Házirgi  waqıtta  «innovaciyalıq»  (jańalıq  kirgiziw)  tálimin  shólkemlestiriwge 

ayrıqsha itibar qaratılmaqta. Bul tálimniń tómendegi ózine say qásiyetleri bar: 

---

60 

 

1) bul aldınnan kóre biliw, yaǵnıy oqıwshını aldıńǵı hám házirgi tájiriybeler 

tiykarında  oqıtıw  emes,  bálki  onı  uzaq  keleshekti  gózlewge  úyretiwden  ibarat 

bolıp,  oqıwshı  jámiyetlik  turmısta  hám  kásiplik  xızmette  shamalaw,  gózlew, 

modellestiriw hám proektlewdi ámelge asıra alıwı zárúr. 

2)  oqıwshınıń  birgelikte  tálim  alıwı  hám  áhmiyetli  qararlar  qabıl  etiw  (lokal 

hám  jekeden  baslap,  dúnya  mádeniyat,  civilizaciya  rawajlanıwın  esapqa  alıwda 

global mashqalalardı sheshiw)de aktiv qatnasıwın támiyinlew. 

Keyingi jılları aralıqtan oqıtıw (latınsha distancia - aralıq) keń rawajlanbaqta. 

Aralıqtan  oqıtıw-  tálim  texnologiyası  bolıp,  bul  boyınsha  oqıwshı  qay  jerde, 

qanday  jaǵdayda  bolıwına  qaramastan  belgili  oqıw  ornınıń  bilimlendiriw 

baǵdarlaması boyınsha oqıp, bilim alıw múmkinshiligine iye boladı. Bul maqsetti 

ámelge  asırıwda  zamanagóy  xabar  texnologiyaları:  sabaqlar  h.t.b.  basılımlar, 

úyrenilip  atırǵan  materialdı  komp`yuter  telekommunikacyaları  arqalı  jetkerip 

beriw,  videolentalar,  sáwbetlesiwler,  seminarlar  ótkeriw,  regional  hám  milliy  tele-

videnie  hám  de  radio  arqalı  oqıw  baǵdarlamaların  járiyalaw,  kabelli  televidenie 

hám  dawıslı  pochta,  eki  tárepleme  videokonferenciyalar,  telefon  arqalı  qayta 

baylanıs  penen  bir  tárepleme  videotranslyaciya  hám  basqalardıń  xızmetine 

súyenedi.  Aralıqtan  oqıtıw  oqıwshılardıń  waqtın  únemlewde  qolaylılıq  jaratadı, 

tiykarǵı  xızmetinen  ajıralmaǵan  halda,  sonday-aq  uzaq  rayonlarda  jasawshı-

larǵa  oqıw  múmkinshiligin  jaratadı,  oqıw  pánleri  erkin  tańlanadı,  pán,  bilimlen-

diriw  hám  mádeniyat  tarawınıń  belgili  wákilleri  menen  múnásibette  bolıw 

múmkinshiligin beredi. Oqıwshı hám oqıtıwshınıń óz ara aktiv múnásibetlerin, óz 

betinshe  islewdi  jedellestiriw  hám  oqıwshılardıń  erkin  bilim  alıw  zárúrliklerin 

qanaatlandırıwǵa xızmet etedi.