Ózbekstanda standartlastırıw rásmiy basqıshı 1923 jıl Tashkent qalasında

ISO 9000 Standartlarınıń bazar ekonomikası sharayatında xalıq xojalıǵı 
daǵı ahmiyeti. Keyingi waqıtlari 9000 ceriyasındagi ISO xalqara standartları 
haqqında kóp esitemiz. Bul standart qanday standartlar hám ne ushın qollanıladı? 
Bul ceriyadagi standartlar kárxanalarda nátiyjeli sapa sistemaların ámelde 
engiziwge mólsherlengen xalıq aralıq modeller bolıp esaplanadi. 
SHet mámleketlerde sapa sisteması bolmaǵan kárxana yamasa firma menen 
islesip bolmaydı. Sebebi, Birinshiden hesh qanday kepillik joq, ekinshiden siz 
shártnama dúzgenińizde de, siziń menen isleytuǵın basqa sub'ektler bunnan xabar 
tapsa olardıń sizge isenimleri joǵalıwı múmkin ham siziń islep shıǵarǵan 
ónimlerińizge salıstırǵanda talapta tómen boladı. Sonıń ushın, sapa sistemalarına 
ayırıqsha ahimyet beriwimiz kerek. 

---

25 
Házirde respublikamızda xalqara sapa sistemalarına iye kárxanalar sanı kún 
sayın kóbeyip barmaqda CHkalov atındaǵı TAICHB, Qımbatlı qaǵazlar kombinatı 
mısal boladı.
ISO sistemaları tiykarınan ISO 9001, ISO 9002 hám ISO 9003 standartlarında 
názerde tutılǵan bolıp, bul modeller óz-ara kólemi menen parıq etedi. 
ISO nıń sapa támiynatı boyinsha tiykarǵı standartları: ISO 9000,“Sapanı 
ulıwma bashqariw hám Sapanı támiyinlew boyınsha 
standartlar. Tańlaw hám 
paydalaniw boyınsha derektiv kórsetpeler”; 
ISO 9001, “Sapa sistemaları. Proektlestiriliwde hám (yamasa) óndiriste, 
jıynawda hám xizmet kórsetiwde sapanı támiyinleytuǵın model”; 
ISO 9002, “Sapa sistemaları. Óndiriste hám jıynawda sapanı támiyinleytuǵın 
model”; 
ISO 9003, “Sapa sistemaları. Túwel qadaǵalawda hám sınaqlarda sapanı 
támiyinleytuǵın model”; 
ISO 9004, “Sapanı ulıwma basqarıw sapa sistemalarınıń elementleri. derektiv 
kórsetpeler”; 
ISO 10011 “Sapa sistemaların tekseriwde derektiv kórsetpeler”; 
ISO 10012 “Ólshew qurallarınıń sapasın támiyinleytuǵın talaplar”. 
Eń tiykarǵısı, bul standartlar prioritet jóneliste ónim sapasın turaqlı ráwishte 
jaqsılap bariw siyasatın qollap quwatlaidı hám birinsi gezekte tutınıwshılardıń 
talabin qanaatlandırıwǵa qaratılǵan. Búgingi kúnge kelip Ózbekstanda ISO 
9000:2000 seriyasındaǵı standartlar qollanıwdı baslaǵan. Tómendegi súwretlerde 
ISO 9001:2000 seriyasındaǵı standartlar qollanıwdıń abzallıqları hám strukturalıq 
elementleri; ISO 9001:2000 Standartlarınıń engiziliw sebepleri hám usı standartlar 
talablarına muwapıq Sapa menejmenti sistemasin islep shıǵıw hám óndiriske 
engiziw etaplari keltirilgen.
Bular menen bir qatarda Xalıq aralıq standartlastırıw shólkemi úsh tilde 
atamalar sózligin jaratqan bolıp, ónim sapasın támiyinlew tarawinda olardıń 
tariyplerin islep shıqqan. Bulardan tıs ISO/MEK (Xalıq aralıq elektrotexnika 
komissiyası) tárepinen de bir qansha normativ hújjetler islep shıǵılǵan. 

---