Ўзбектстон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

9.2.3.Nagruzka toki aniqlansin.
9.2.4.Ventillar (to‘g‘rilagichlar) dagi teskari kuchlanish-ning maksimal qiymati topilsin.

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

1. 
   O‘zgarmas tokda qarshiliklar (rezistorlar) ketma-ket ulangan zanjir.
   

2. 
   
   

U=U₁=U₂=U₃

3. 
   R=R₁+R₂+R₃=100+30+120=250 Om
   

4. 
   U₁=I·R₁=0,5·100=50 B
   

U₂=I·R₂=0,5·30=15 B

U₃=I·R₃=0,5·120=60B

5. 
   P₁=I·U₁=0,5·50=25 Bt
   

P₂=I·U₂=0,5·15=7,5 Bt

P₃=I·U₃=0,5·60=30 Bt

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

1. 
   C va D tugunlar.
   

2. 
   I₁+I₂=I; I=I₁+I₂=0,14+0,18=0,32 A (1)
   

3. 
   O+r₂I₂+RI= (2)
   

4. 
   r₁I₁+O+RI= (3)
   

5. 
   (2) dan: =r₂I₂+RI=0,2·0,18+1·0,32=0,36 B
   

(3) dan =r₁I₁+RI=0,8·0,14+1·0,32=0,44 B.

3. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

1. 
   B va F tugunlar.
   

2. 
   I₁+I₂=I_R (1)
   

3. 
   I₁r₁+I_RR= (2)
   

4. 
   I₁r₁- I₂r₂= - (3)
   

5. 
   (3) dan - =0 (chunki = ) bo‘lgani uchun I₁r₁= I₂r₂; (4)
   

(4) ni (1) ga qo‘ysak:
I_R=I₁+I₂=1+0,5=1,5 A.
(2) dan I_RR= -I₁r₁ yoki

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

2.1.1.


2.1.2.


2.1.3. , U=IR=2∙6=12 V


2.1.4.


2.1.5.


2.1.6.

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

2.2.1.



2.2.2.


2.2.3. (4) ga (1), (2), (3) larni qo‘ysak:









2.2.4.



2.2.5. (4) ga asosan I₁+I₂+I₃=0
14+9-23=0

3. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

2.3.1. (EYuK lar yo‘nalishi qarama qarshi, lekin toklar yo‘nalishi bir xil qilib tanlangan).


2.3.2.


2.3.3.


2.3.4.


2.3.5. (1) va (2) tenglamalar tizimini hosil qilamiz:

“–” ishora tok tanlangan yo‘nalishga nisbatan teskari oqishini bildiradi.

Demak:

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

3.1.1.



3.1.2.



3.1.3.


3.1.4.


3.1.5. Q=UI=48 var (volt-amper reaktiv)
yoki

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

3.2.1.


3.2.2.


3.2.3.


3.2.4.


3.2.5.

3. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

3.3.1.


3.3.2.


3.3.3.



3.3.4.


3.3.5. S=UI=30·1,66=49,8 Vt

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

4.1.1.
4.1.2.


4.1.3.


4.1.4.

4.1.3. va 4.1.4. natijalari bir xil.

4.1.5.

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

4.2.1. Kodensatordagi kuchlanish:

chunki vektor diagrammasini ko‘rsak



Lampadan va kondensatordan o‘tayotgan tok:

Sig‘im qarshiligi:
Kondensatorning zaruriy sig‘imi:

4.2.2. Zanjirning reaktiv quvvati:

4.2.3. Zanjirning to‘la quvvati:

4 .2.4. Zanjirning quvvat koeffitsienti:

4.2.5.
Masshtab: 10 Vt=1sm ga mos keladi

3. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

4.3.1.



4.3.2.


4.3.3.



4.3.4.


4 .3.5.

Masshtab: 10kVt = 1 sm ga mos keladi

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

5.1.1.


5.1.2.


5.1.3. Faza quvvati ifodasi:



5.1.4.


5.1.5.

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

5.2.1.



5.2.2.



5.2.3.



5.2.4.

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

6.1.1.



6.1.2.



6.1.3.



6.1.4.X_L=X_C ligidan U_L=U_C.

U_L=29U yoki U_S=29U. Rezonans xavfli tus oladi, g‘altak va kondensator izolyatsiyalari erib ketishi mumkin.


6 .1.5.

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

6.2.1.



6.2.2.



6.2.3.



6.2.4.

Tok asosan R_a dan o‘tadi va uni qizdiradi.


6 .2.5.

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

7.1.1. Om qonuniga asosan


7.1.2.


7.1.3.


7.1.4.



7.1.5.

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

7.2.1.


7.2.2.



7.2.3.



7.2.4.Qisqa tutashuv paytidagi quvvat isrofi ikkala chulg‘amlarning quvvat isroflari yig‘indisiga teng:

Qisqa tutashuv vaqtida chulg‘amlardan nominal tok oqib o‘tadi, shuning uchun U holda birlamchi chulg‘am uchun:

ikkilamchi chulg‘am uchun



7.2.5.

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

8.1.1. Statordagi aylanuvchi magnit maydonining sinxron tezligi:

rotorning sirpanishi



8.1.2. Nominal aylantiruvchi moment uchun mavjud formula:

yurgizish momenti:
M_yu=1,4·M_nom=1,4·143=200,2 N·m
maksimal aylantiruvchi moment:
M_max=2,3·M_nom=2,3·143=328,9 N·m.


8.1.3. Dvigatelning elektr tarmog‘idan iste’mol qiladigan quvvati:



8.1.4. Elektr tarmog‘idan qabul qiladigan nominal toki:

Dvigatelni yurgizish paytida tarmoqdan qabul qiladigan toki:
I_yu=6,5·I_nom=6,5·71,48=464,6 A.

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

8.2.1. Dvigatelning juft qutblari soni:

8.2.2.


8.2.3.



8.2.4.



8.2.5.

1. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

9.1.1. Sxemada to‘g‘rilangan kuchlanishning o‘rtacha qiymati bitta yarim davrga nisbatan 2 marta ko‘p. Formula bo‘yicha

Qaralayotgan hol uchun:
Tokning o‘rtacha qiymati esa:

9.1.2. Ventillardan o‘tayotgan toklarning o‘rtacha qiymatlari esa har yarim davrda I_α ga teng bo‘ladi:
I_D1o‘r= I_D2o‘r= I_α=1,81
9.1.3. Ikkilamchi chulg‘amdagi tok ventildan o‘tayotgan tokka tengdir.

Birlamchi chulg‘amdagi tok formula bo‘yicha



9.1.4. Transformator chulg‘amlarining hisobiy quvvati:

2. 
   Sxema topshiriqlarining yechimlari:
   

9.2.1. To‘g‘rilangan kuchlanishning o‘rtacha qiymati:



9.2.2. Sxemadagi transformatorning hisobiy quvvati:
S_TR=1,34 P_d

Bundan, to‘g‘rilangan tokning quvvati:

9.2.3. Nagruzka toki:



9.2.4. Ventildagi teskari kuchlanishning maksimal qiymati:



Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   A.S.Karimov va boshqalar “Elektrotexnika va elektronika asoslari”. Toshkent. “O‘qituvchi”. 1995y.
   
2. 
   Yu.G.Sindeev. “Elektrotexnika s osnovami elektroni-ki”.Feniks. 2002 g
   
3. 
   A.S.Karimov M.M.Mirxaydarov Nazariy elektrotexnika “O‘AJBNT” markazi, 2003.
   

Qo‘shimcha

4. 
   A.S.Karimov “Elektrotexnika” masalalar to‘plami va tajriba ishlari. Toshkent, O‘qituvchi.1989y.
   
5. 
   S.Majidov “Elektrotexnika” ma’lumotnoma. Toshkent. O‘qituvchi. 1994y.
   
6. 
   A.I.Xonboboev, Xalilov. “Obshaya elektrotexnika s osnovami elektroniki”. “SPIUL” 2004g.
   
7. 
   A.I.Xonboboev “Umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari” O‘zbekiston 2000y.
   
8. 
   V.A.Pryanishnikov “Elektrotexnika i TOE” v primerax i zadachax. San-Peterburg. “Korona”. 2001g.
   
9. 
   Aliev I.I. “Virtulnaya elektrotexnika kompyuternыx texnologiy v elektrotexnike i elektronike”. Uchebn. Posob. M.Radio Soft, 2003g.
   
10. 
    Danilov I.A. “Obщaya elektrotexnika s osnovami elektro-niki”. Ucheb.posob. dlya ne elektrotexnicheskix spets. M.VSh.1989g.
    
11. 
    A.S.Kasatkin. “Elektrotexnika asoslari” M. Energoato-mizdat.1983g.
    
12. 
    S.Majidov “Elektr mashinalar va elektr yuritma” Toshkent. O‘qituvchi 2002 y.
    
13. 
    Farberman B.L. va boshqalar “Oliy maktabda o‘qitishning zamonaviy usullari” T. OO‘MMMI.2002y.
    
14. 
    Internet ma’lumotlari olinishi mumkin bo‘lgan saytlar: [e-mail], [e-mail].