Ziyayev Sherali Abdulaziz o’g’lining

Afvzalliklari: iqtisodiy tomonidan o’rganiladigan o’quv moduli yoki kursini 
o’qitishda ketadigan harajatning tejalishi, mustaqil holda ta’lim oshirish 
imkoniyati. O’qish jarayonida o’zining shaxsiy o’quv traektoriyasi asosida amalga 
oshishi. Xorijiy oliy ta’lim muassasidagi professor o’qituvchilari bilan tanishishi, 
kursga yozilgan boshqa davlatdagi tengqurlari bilan tanishish imkoniyati. O’z 
ustida uzluksiz ishlash imkoniyati. 
 OTM tomonidan OETR/OOOK tavsiya etilgan kurslarning havolasini 
(off layn rejimda graberlashatirilgan holda) OTM qoshidagi Moodle 
ta’lim axborot tizimida tashkil etish mumkin. 
 
Ommaviy onlayn ochiq kurslarda bilim olgan va tamomlagan 
talabalarning bilimini tasdiqlash jarayoni maxsus kommisiya a’zolari 
tomonidan akkreditasiyadan o’tkaziladi.

---

40 
 
OETR/OOOK o’qish “Bleanded learning” (“Aralashgan ta’lim”) 
shaklida an’anaviy o’qish bilan uyg’unlashgan holda tashkil etilishi 
mumkin.
 
“Bleanded learning” turidagi ta’lim shaklida nazariy, o’quv-
laboratoriya va amaliy mashg’ulotlarni mustaqil o’zlashtirish, oraliq, 
joriy va yakuniy baholash sinovlariga tayyorgarlik ko’rish, mustaqil 
ta’limga ajratilgan soatlardan kelib chiqqan holda nazorat 
topshiriqlarini bajarish va topshirish jarayonlarini ayrim turlari 
masofadan turib ayrimlari esa auditoriyada an’anaviy o’qishni nazarda 
tutadi.
 
OTM Moodle ta’lim axborot tizimi talabalarning OETR/OOOK 
o’zlashtirish davomida vujudga keladigan qiyinchliklarni echishda 
professor-o’qituvchilar tomonidan uslubiy yordam berish uchun 
xizmat qiladi.
 
Moodle ta’lim axborot tizimidan foydalangan holda ommaviy onlayn 
ochiq 
kurslarda 
o’zlashtirgan 
talabaning 
olgan 
bilimini 
akkreditasiyalash maqsadida va talabaning OETR/OOOK o’quv 
faoliyatini samarali tashkillashtirish va elektron o’quv-uslubiy 
resurslarini ta’minlash uchun xizmat qiladi.
 
Moodle ta’lim axborot tizimi orqali ommaviy onlayn ochiq onlayn 
kursda reja asosida ta’lim olayotgan talabaga nazariy, o’quv-
laboratoriya va amaliy mashg’ulotlarni, joriy, oraliq va yakuniy 
baholashlarni pedagogik xodimlarning ta’lim oluvchi talaba bilan 
bevosita muloqoti asosida konsulьtasiyalar o’tkazishni istisno 
qilmaydi. 
 Ta’lim yo’nalishi o’quv rejasidagi fanlarning xususiyatlaridan va 
ta’lim muassasasining texnik, dasturiy imkoniyatlaridan kelib chiqib, 
nazariy, o’quv-laboratoriya va amaliy mashg’ulotlarni o’tkazishda 
“Bleanded learning” (“Aralashgan ta’lim”) shaklidan foydalanish yoki 
pedagogik xodimning ta’lim oluvchi bilan bevosita muloqoti asosida 

---

41 
olib borish tartibi hamda ularning xajm nuqtai nazardan o’zaro nisbati 
oliy ta’lim muassasasi tomonidan mustaqil belgilanadi. 
 Oliy ta’lim muassasasi talabalarini, professor-o’qituvchilarini Ochiq 
elektron ta’lim resurslaridan foydalanish, vaqt menejmenti bo’yicha
ko’nikma va malakasini shakllantirish maqsadida talabalar uchun 
boshlang’ich maxsus kurslari tashkil qilinishini ta’minlaydi. 
 Ta’lim muassasasi talabalarni ommavy onlayn ochiq kurslardan 
foydalanish bo’yicha yo’riqnoma va uslubiy kursatmalar bilan 
ta’minlaydi hamda tegishli maslahatlarni tashkil etadi. 
Ommaviy onlayn ochiq kurslar orqali tashkillashtirilgan mustaqil ta’lim 
jarayoni quyidagi hujjatlar asosida tashkil etiladi: 
 Mustaqil ishlarni bajarish grafigi; 
 yo’nalish bo’yicha ishchi o’quv rejasi; 
 fanlar bo’yicha o’quv dasturlari, nazorat ishlari (ularning bajarilish 
muddatlari ko’rsatilgan holda); 
 mustaqil ishlarini qayd etish jurnali; 
 talabalarning OETR/OOOK o’qish davomida paydo bo’lgan savollari 
bo’yicha forumda qatnashishini qayd etish elektron jurnali; 
 tarmoq orqali nazorat ishlarini qabul qilinishini va o’tkazilgan 
konsultatsiyalarni qayd etish elektron jurnali. 
 fan (kurs) bo’yicha o’quv dasturi; 
 mustaqil o’rganish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar; 
 mundarija; 
 bo’limlar bo’yicha tuzilgan asosiy mundarija; 
 bo’limlar bo’yicha nazariy va amaliy ma’lumotlar, testlar, savollar, 
trening uchun javoblari bilan mashqlar; 
 mustaqil ishlash uchun amaliy topshiriqlar; 
 Glossari (terminlarning izohli lug’ati); 
 qisqartma va atamalar ro’yhati; 
 xulosa; 

---

42 
 adabiyotlar ro’yxati (asosiy, qo’shimcha, fakultativ); 
 Ommaviy onlayn ochiq kurs muallif(lar)i haqida qisqacha ma’lumot. 
 Ommaviy onlayn ochiq kurs taqdim etayotgan universiet nomi. 
 Ommaviy onlayn ochiq kurs joylashgan veb sahifa manzili (havolasi). 
Ishchi o’quv rejasi va fan dasturlarida, kalendar-tematik rejalarda talabaning 
faoliyatini nazoratini nazarda tutuvchi, OETR/OOOK orqali mutaqil ta’lim sifatida 
o’qiyotgan talabalarga baholashlarning o’tkazilish muddatlari belgilab qo’yiladi. 
Dastur talabaning OTM (kafedra, fakultet) tomonidan OETR/OOOK fanlarni 
o’rganishi lozim bo’lgan har bir fan bo’yicha bo’lim va mavzular ro’yxatini 
belgilaydi. Uslubiy ko’rsatmalar esa talabaga fan bo’yicha mustaqil ta’lim olishga 
yordam beradi. Ularda materialni qanday ketma-ketlikda o’rganish maqsadga 
muvofiqligi haqida ko’rsatmalar beriladi, asosiy qoidalar va eng murakkab 
bo’limlarga e’tibor qaratiladi, masalalar echish bo’yicha namunalar auditoriya 
mashg’ulotlarida yoki Moodle ta’lim axborot tizimida berib boriladi. 
Ommaviy onlayn ochiq kurslarda o’qityotgan( tugatgan) talabalarni 
ro’yxatga olish, OETR/OOOK o’qish tugagandan keyin akkreditasiyadan utkazish 
va ularning bajargan ishlariga taqriz yozish va saqlash tartibi haqida. 
 Ommaviy onlayn ochiq kurslarda mustaqil ravishda o’qishni 
boshlamoqchi bo’lgan talabalar dekanat tomonidan joriy etilgan 
maxsus elektron jurnalga fan o’qituvchisi tomonidan ro’yxatga 
olinadi. 
 Ommaviy onlayn ochiq kursni tugatgan talaba tomonidan 
tayyorlangan nazorat ishi yoki kurs loyihasi elektron variantda 
professor-o’qituvchiga yoki maxsus tuzilgan ishchi komissiyaga 
Moodle ta’lim axborot tizimida orqali yetkaziladi. Maxsus tuzilgan 
ishchi komissiyaga elektron guruh jurnaliga qayd qilib qo’yadi va 
taqrizdan o’tkazib talabaning Moodle ta’lim axborot tizimida 
talabaning reyting qaydnomasiga tegishli ballni qo’yib baholaydi. 
Hozirgi vaqtda Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning
Environment) tizimi oliy ta’lim muassasalarida keng qo’llanilmoqda. Bu tizim 

---

43 
o’zining oddiyligi va qulayligi bilan boshqa shu turdagi ta’limni boshqaruvchi 
tizimlardan farqlanib turadi. 
O’quv jarayonini optimal tashkillashtirishda ta’limni boshqaruvchi tizim 
(LMS ) lardan foydalanish ta’lim olishning samaradorligini oshiradi. Bu esa 
avvalam 
bor 
talabalarning 
auditoriyadan 
tashqari 
mustaqil 
ishlarini 
tashkillashtirish va nazorat qilish orqali amalga oshiriladi.
Birinchidan mustaqil ta’lim olishni metodik jihatdan (mustaqil o’qish uchun 
materiallar bilan) ta’minlab berishi zarur, ya’ni talabalarning tipologik qabul qilish 
va o’zlashtirish darajasi har hilligini, hamda turli boshlang’ich bilim darajasiga 
ekanligini hisobga oluvchi, katta miqdordagi turli variantlarda topshiriqlarni ishlab 
chiqishi talab qilinadi. 
Ikkinchidan o’z vaqtida va tizimli tarzda talabalarning mustaqil ishlarini 
boshqarishi, o’quv natijalarini o’z vaqtida nazorat qilib borishi zarur. LMS 
tizimlari hususan Moodle tizimi ham o’quv jarayonini optimallashtirishga, berilgan 
vaqt oralig’ida maksimal natijalarga erishishga yordam beradi. 
Moodle tizimi orqali talabalarning ochiq elektron ta’lim resurslaridan 
foydalangan holda va xorij adabiyotlari orqali mustaqil ishlarini to’laqonli 
baholash uchun, masofaviy usuliga o’tishni bosqichma bosqich diskret amalga 
oshirish zarur bo’ladi. Buni shartli uchta bosqichda amalga oshirish mumkin.