- Xardivaynberg qonuni - bir gen allellari boʻyicha farq qiluvchi, oʻzaro erkin chatishadigan populyatsiyalarda allellar va genotipik sinflar uchrashishi tezligining taqsimlanishini tasvirlovchi qonun. 1908-yilda birbirlaridan mustaqil holda ingliz matematigi G. Xardi va nemis vrachi V. Vaynberglar kashf etishgan. X. —Xardivaynberg qonuniga binoan, mutatsiya, tanlash bosimi, migratsiya va genlar dreyfi yuz bermaydigan hollarda allellarning oʻzaro uchrash tezligi avloddanavlodga oʻzgarishsiz oʻtadi.
- Populyatsiya genetikasida Xardi - Vaynberg muvozanati , modeli , teoremasi yoki qonuni sifatida ham tanilgan Hardi-Vaynberg printsipi boshqa evolyutsion ta'sirlar bo'lmaganda populyatsiyadagi allel va genotip chastotalari avloddan-avlodga o'zgarmasligini bildiradi . Bu ta'sirlar orasida genetik drift , turmush o'rtoq tanlash , assortimentli juftlashish , tabiiy tanlanish , jinsiy tanlov , mutatsiya , gen oqimi , meiotik haydovchi , genetik avtostop , populyatsiya darbog'i , asoschi ta'siri , inbreeding va outbreeding depressiyasi kiradi .
- Modomiki, avlodda allellarning uchrash tezligi otaonalarinikiga oʻxshash boʻlar ekan, u hodda genotiplarning ham uchrash chastotalari oʻzgarishsiz qoladi. Aallelini "r", aallelini esa "q" harfi bilan belgilansa, u holda p+q=l boʻlishi, bu formula yordamida populyatsiyada A va a allellarining uchrash tezligi; AA, Aa, aa genotiplarning uchrash tezligini esa p2+2pq+q2 formula yordamida aniklash mumkin. X. — Xardivaynberg qonuni populyatsiyalar genetikasi uchun muhim ahamiyatga ega. Qonun populyatsiyalarda kam uchrovchi allellarning aksariyat hollarda geterozigota organizmlarda saqlanib qolishini koʻrsatib beradi. X. — Xardivaynberg qonuni tabiiy sharoitda amal qilishi juda qiyin, chunki populyatsiyalarga genetik muvozanatni buzuvchi tashki va ichki omillar doimo taʼsir etib turadi.
- Hardi-Vaynberg muvozanatining asosini tashkil qiluvchi yettita taxminlar quyidagilardan iborat
- organizmlar diploiddir
- faqat jinsiy ko'payish sodir bo'ladi
- avlodlar bir-biriga mos kelmaydi
- juftlash tasodifiy
- aholi soni cheksiz katta
- allel chastotalari jinslarda tengdir
- migratsiya, gen oqimi, aralashma, mutatsiya yoki tanlov yo'q
- Hardy-Weinberg taxminlarini buzish kutilganidan chetga chiqishiga olib kelishi mumkin. Bu aholiga qanday ta'sir qilishi buzilgan taxminlarga bog'liq.
Do'stlaringiz bilan baham: |
