«zooinjeneriya» fakulteti

Patogenez: Monieziyalar haywan organizimine mexanik hám toksik tásir ótkizedi hám bul process monieziyalar menen záhárleniwdiń birinshi kúnlerinen baslanadı,haywan organizimine túsken monieziya lichinkaları ishek diywallarına óziniń bası (skoleksi) hám sorǵıshları menen jabısıp alıp ishek diywalınıń silekey perdelerin jaraqatlaydı hám tez pát penen monieziya lichinkaları ósip baradı (1 sutkada-8 sm ge shekem) hám 30-35 kúnde 5-10 metr uzınlıqtaǵı cestodalarǵa aylanadı hám putin ishekke tásir qıladı.Ishek háreketi (peristal`tika) buzıladı. Monezia benedininiń keńligi 20-25 mm,yaǵnıy jińishke ishektiń diametrinen (10-15 mm) úlken bolǵanlıqtan ishektiń tıǵılıp qalıwına (obturaciya) sebebshi boladı nátiyjede azıqtıń sińiriliwi buzıladı.Monieziyalar pútin denesi menen haywannıń hazm bolǵan hám sińiriliwge tayar turǵan azıq shiresin sorıp azıqlanadı hám óziniń zat almasıw ónimlerin shıǵaradı.Bul jaǵday haywan organizminiń záhárleniwine alıp keledi. Monieziyalar haywan organizmine tek ǵana mexanik,toksik etip qoymastan quramalı allergik jaǵdaylardıń rawajlanıwın,onıń immunobiologik kushiniń ázzileniwinde sebebshi boladı.Moniezioz menen záhárlengen haywanlar,qozılar kolibakterioz hám salmonellyoz juǵımlı keselliklergede shalınıwı anıqlanǵan.
Monieziozdıń klinik belgileri: Moniezioz menen kesellengen haywannıń dáslepki as sińiriw organlarınıń funkciyası buzıladı.Tezekleriniń tábiy forması hám reńi ózgeredi.Qoy tez-tez kushenedi,ishi ótedi arqa shıǵarıw tesigi (anus) átirapı,quyrıq hám arqa ayaqları pataslanadı,haywannıń ishteyi buzıladı haywan azadı,qozılar ósiwden qaladı.Kóbinshe kókirek hám qarın bólimlerinde isiklr payda boladı.Jún jaltıraqlıǵı joǵaladı,sınıp tógiledi. Keselliktiń keshiwi,klinik belgileriniń rawajlanıw darejesi,moniezioz penen zálellengen dárejesi,invaziyanıń dáwirleri,haywannıń fiziologik jaǵdayına baylanıslı. Monieziyalar menen záhárlengen qoylarda keselliktiń 4 qıylı klinik forması bolıwı múmkin jeńil hám awır záhárli,isheklerdiń tıǵılıp qalıwı hám tınıshsızlanǵan kórinistegi kesellik formaları júzege keledi.Kesellik onsha awır bolmaǵan hám baslanǵısh dáwirde as sińiriw organlarınıń iskerligi hár qıylı dárejede buzılıp jeńil hám awır záhárleniw,ishi ótiw belgileri kózge taslanadı.Keselliktiń awır keyingi dáwirlerinde monieziyalar ulkeyip qalǵanda ishektiń tıǵılıp qalıwı nátiyjesinde keselliktiń obturacion forması júzege keledi. Tınıshsızlanǵan kórinistegi kesellik formaları júzege kelgende maldıń jatıp turıwı,maqsetsiz háreket qılıwı,awır formasında tutqanaq tutıwı (qaltırap qalıwı).Bunday jaǵdaylarda qoy.ásirese qozılar nabıt boladı.
Diagnoz qoyıw: Haywannıń tiriliginde monieziozǵa diagnoz qoyıwda epizootologik maǵlıwmatlar, keselliktiń klinik belgileri itibarǵa alınıp tezek ulgileri gel`mintoskopiya, gel`mintoovoskopiyanıń flotaciya usılı, Fyuleborn usılı menen tekseriledi.Tezek úlgilerin gel`mintosokpiya usılında tekseriwde, olar ápiwayı kóz yamasa lupa járdeminde jaqsılap tekseriledi. Monieziyalar menen zálellengen mallar tezeginde cestodalardıń buwınları tabıladı. M.expansa aq - sut reńli, Monezia benedinidiń buwınları sarǵısh-aq reńli boladı., Buwınlar eni,uzınlıǵı (0,9-15 sm.) boyı kelte (0,1 sm.) boladı. Gel`mintoovoskopiya Ótkiziwde monieziya máyeklerin tuxumlarini parıqlaw tómendegishe: Monieziyalardıń máyekleri (qońır - kúlreń, úsh muyesh M.expansa) hám tórt múyesh (M.benedeni) formada bolıp olardıń diametri
0,05-0,09 mm.,Bul monieziyalar máyeklerine tán bolǵan sıpat bolıp esaplanadı