” 201 yil Mavzu: O’ va e unlisining talaffuzi va imlosi Darsning maqsadi

5-“________________” SINF ONA TILI

FANI
«____”____________201___-yil

Mavzu: O’ va E unlisining talaffuzi va imlosi
Darsning maqsadi:

a)ta`limiy; O’ va E unlisining talaffuzi va imlosi qoidalari haqida o'quvchilarga tushuntirish;

b)tarbiyaviy;o'quvchilarni insonparvarlik ruhida tarbiyalash, muomala madaniyatiga o'rgatish;

d)rivojlantiruvchi;o'quvchilar so'z boyligini oshirish, nutqini rivojlantirish, mustaqil fikrlashga o'rgatish.

Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):

Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

– darslik (lug‘atlar), kutubxona hamda media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saqlash.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

– mustaqil o‘qib o‘rganish, doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy rivojlantirish, ijodiylik ko‘nikmalarini oshirib borish.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

– madaniy me’yorlarga va sog‘lom turmush tarziga hamda adabiy til me’yorlariga amal qilish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

– guruhlarda hamkorlikda ishlay olish va bunda muomala madaniyatiga ega bo‘lish

Dars tipi: mustahkamlash

Darsning turi:suhbat,tushunchalarni tahlil qilish;

Darsning uslubi:matn bilan ishlash,savol-javob

Darsning jihozi:darslik,kompyuter,slaydlar,tarqatmalar

DARSNING BORISHI:

I.Tashkiliy qism:

A)Salomlashish.

B) Davomatni aniqlash.

V) o`quvchilarni darsga tayyorlash

II.O’tilgan mavzuni so’rash.

A) 392mashqlar orqali

B) Savollar orqali

1. Qator kelgan unlilar qanday so'zlarda uchraydi?

2.Ularni tilimizga moslashtirish uchun og'zaki nutqda qanday tovush

o'zgarishlari hosil qilinadi?

3.Adabiy talaffuz va imloda qaysi holatga amal qilinadi?

III. .Yangi mavzu bayoni

O' tovushi ko’z, o's, cho'l, jo'ra, mo'tabar kabi so'zlardatorroq, bo'ri, qo'ri, xo'roz, ro'mol kabi so'zlarda esa kengroq eshitiladi, ammo har vaqt bir xil shaklda yoziladi.

Mo'tadil, mo'jiza, mo'tabar kabi so'zlardagi tutuq belgisi I yozuvda tushirib qoldiriladi.

393 - mashq. Maqollarni o'qing, o' tovushining aytilishi va yozilishiga diqqat qiling, so'ng gaplarni daftaringizga ko'chirib oling.

QO'RQOQ BO'LMANG

Qo'rqoqning ko'zi katta, ahmoqning so'zi katta. Qo'rqoq oldin musht ko'tarar. Arslonning bo'kirgani - sichqonning o'lgani. Qo'rqoq,

qo'rqoqning oyog'i cho'loq. Qo'rqoqning o'z quroli o'ziga yov. Botir bir marta o'lar, qo'rqoq yuz marta.

♦ 394-mashq. Quyidagi so'zlarni talaffuz qiling. O' unlisining talaffuzi va imlosini izohlang.

O'yin, o'jar, o'rdak, o'rta, o'tkir, o'tin, o'sha, o'q, o'choq, o'quvchi, o'rmon.

E harfi kecha, ekran, ne'mat kabi so'zlarda to'liq talaffuz qilinadi. Telefon, teatr, okean, material kabi so'zlarda i ga monand aytiladi, lekin e yoziladi.

396-mashq. Quyidagi so'zlarni o'qing va daftaringizga yozing. E unli­sining talaffuzi va imlosini izohiang.

Egar, egizak, egov, ekologiya, elak, elektr, eng, ertalab, eshik, e'tibor, ehtiyot.mashq. Ikki guruhga bo'lining. Birinchi guruh so'z boshida, ikkinchi guruh so'z o'rtasida e unlisi qatnashgan so'zlarga 10 tadan misol yozsin. Ular ishtirokida og'zaki gaplar tuzing.

397-mashq. Maqollarni daftaringizga ko'chirib yozing. E unlisining talaffuzi va imlosiga e'tibor bering.

l.Egilgan boshni qilich kesmas. 2. El og'ziga elak tutib bo'lmaydi. 3. Elga qo'shilsang, er bo'lasan, eldan ajrasang, yer bo'lasan. 4. Er so'zidan qaytmas, sher-izidan. 5.Nomusni yoshlikdan ehtiyot qil.

IV. Mustahkamlash

1. O' tovushi qanday hollarda torroq talaffuz qilinadi?

2. O' tovushining keng aytilish holatlariga misollar keltiring.

3. O' harfi tutuq belgisi (apostrof) bilan kelganda qanday yoziladi?

4.E unlisi qanday so'zlarda /ga yaqin eshitiladi?

5. E tovushiga moyil talaffuz qilinadigan so'zlarga misollar keltiring.

VI. Uyga vazifa

395-mashq. Uyga topshiriq. O' harfi noto'g'ri ishlatilgan o'rinlarni toping. So'zlarni imlo qoidalariga mos ravishda to'g'rilang va daftaringizga ko'chiring.

«Amir Temur o'rdeni», to'rt sotib olmoq, zo'parkka bormoq, o'bdan o'ylab gapirmoq, direkto'rga ariza yozmoq.

399-mashq. Uyga topshiriq. Boshqotirmani yeching. Unda dehqonchilik bilan bog'liq maqol yashiringan. E unUsi ishlatilgan so'zlarga izoh bering.

r

t

a

K

a

n

t

A

i

g'

a

r

O’IBDO’ _________________________________________________________________

5-“________________” SINF ONA TILI

FANI

«____”____________201___-yil

Mavzu: Mustahkamlash darsi

Darsning maqsadi:

a)ta`limiy; O’ va E unlisining talaffuzi va imlosi qoidalari haqida o'quvchilarga tushuntirish;

b)tarbiyaviy;o'quvchilarni insonparvarlik ruhida tarbiyalash, muomala madaniyatiga o'rgatish;

d)rivojlantiruvchi;o'quvchilar so'z boyligini oshirish, nutqini rivojlantirish, mustaqil fikrlashga o'rgatish.

Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):

Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

– darslik (lug‘atlar), kutubxona hamda media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saqlash.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

– mustaqil o‘qib o‘rganish, doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy rivojlantirish, ijodiylik ko‘nikmalarini oshirib borish.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

– madaniy me’yorlarga va sog‘lom turmush tarziga hamda adabiy til me’yorlariga amal qilish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

– guruhlarda hamkorlikda ishlay olish va bunda muomala madaniyatiga ega bo‘lish

Dars tipi: mustahkamlash

Darsning turi:suhbat,tushunchalarni tahlil qilish;

Darsning uslubi:matn bilan ishlash,savol-javob

Darsning jihozi:darslik,kompyuter,slaydlar,tarqatmalar

DARSNING BORISHI:

I.Tashkiliy qism:

A)Salomlashish.

B) Davomatni aniqlash.

V) o`quvchilarni darsga tayyorlash

II.O’tilgan mavzuni so’rash.

395-mashq. Uyga topshiriq. O' harfi noto'g'ri ishlatilgan o'rinlarni toping. So'zlarni imlo qoidalariga mos ravishda to'g'rilang va daftaringizga ko'chiring.

«Amir Temur o'rdeni», to'rt sotib olmoq, zo'parkka bormoq, o'bdan o'ylab gapirmoq, direkto'rga ariza yozmoq.

1. O' tovushi qanday hollarda torroq talaffuz qilinadi?

2. O' tovushining keng aytilish holatlariga misollar keltiring.

3. O' harfi tutuq belgisi (apostrof) bilan kelganda qanday yoziladi?

III. .Yangi mavzu bayoni

1. Talaffuz me'yorlari deganda nimani tushunasiz?

2. Imlo me'yorlari nima?

3.I va u unlilarining aytilishi va imlosida qanday farqli jihatlar bor?

4.A va o unlilarining talaffuzi hamda imlosi haqida gapiring.

5.O' unlisining aytilishi va imlosida farq qiladigan o'rinlar bormi?

6.E unlisining talaffuzi va imlosi haqida nimalarni bilasiz?

1-topshiriq. Gaplarni daftaringizga ko'chirib yozing. Unlilarning talaffuzi va imlosi haqida so'zlab bering.

Ilm inson uchun g'oyat oliy va muqaddas bir fazilatdur. Zeroki, ilm bizga o'z ahvolimizni, o'z harakatimizni oyna kabi ko'rsatur. Zehnimizni, fikrimizni qilich kabi o'tkir qilur. Savobni gunohdan, halolni haromdan, tozani murdordan ayurib berur.

Bizlarni ilm jaholat qorong'uligidan qutqarur.

(Abdulla Avloniy)

2-topshiriq. Nuqtalar o'rniga mos keladigan unli tovushlarni qo'yib, so'zlarni ko'chiring. So'ng unli tovushlarning aytilishi va imlosini tushuntiring.

T...mon, ilm...y, manfa...t, insho...t, sano...t, matbu...t, milli...n, so...t, mudofa..., mill...rd, ukra...n.

3-topshiriq. Xato yozilgan so'zlarni topib, to'g'rilang. So'ng ularni izohlang.

1. Tabiyat qanday go'zal. 2. O'zbekiston sanooti tinmay rivojlanib bormoqda. 3. Sinfimiz bilan tiyatirga tomoshaga bordik. 4. Uzin yoz kechalarida yuldizlarga termilib yotish insonga zavq bag'ishlaydi. 5. Abu Ali ibn Sino tug'ulgan Afshona qishlog'iga bordik.

4-topshiriq. Talaffuzi va imlosi farqlanadigan so'zlarga misollar keltiring, ular ishtirokida gaplar tuzing.
IV. Mustahkamlash
1.A va o unlilarining talaffuzi hamda imlosi haqida gapiring.

2.O' unlisining aytilishi va imlosida farq qiladigan o'rinlar bormi?

3.E unlisining talaffuzi va imlosi haqida nimalarni bilasiz?

VI. Uyga vazifa

1. 
   5 - topshiriq. Uyga topshiriq. 121-125-darslarda o'rganilgan unlilar talaffuzi va imlosi bo'yicha jadval tuzing hamda uni to'ldiring.
   

Unlilar	Talaffuzi	Yozilishi

O’IBDO’ _________________________________________________________________