] Applikatsiya

] Applikatsiya

Predmetliapplikatsiya - bolalarqog‘ozdanqirqishvafongaalohidapredmettasvirlariniyopishtirishmahoratinio‘zlashtiradilar. Faoliyatxususiyatigako‘raatrofdagipredmetlarnianchaumumlashganshartlitasviriyo‘yinchoqlar, xalqamaliysan’atinamunalaridaifodalashmumkinbo‘ladi.

Boshlang‘ichbosqichdatarbiyachi-pedagogtayyorlaganqismlardanpredmetniyelimlaydi: - turlirangdagiikkitakoptok, yarimtabo‘laklar, qo‘ziqorinqalpokchavaoyoqcha; aravacha - to‘rtburchakasosvadumaloqg‘ildiraklar. Bolalarshakli, tuzilishi, ranglarbirikmalari, hajmi, farqlanganpredmetlarnitasvirlashlarimumkin.

Predmetliapplikatsiyauchunkattahajmdagimateriallarnitanlashkerakbo‘ladi. Masalan, uzumningkattabarglari, eman, zarang, tog‘ terak, kashtanningkattabarglariyoki tut barglaribo‘lishi ham mumkin.

Dekorativapplikatsiya- turlibezaklarhosilqilishbilanbog‘likbo‘lganfaoliyatturi. Dekorativapplikatsiyadabolalarqirqishmahoratini

ritm, simmetriyabo‘yichaturli rang birikmalariniturlibezakelementlarinibirlashtirish, qirqishmahoratinio‘zlashtiradilar.

Bu mashg‘ulotlardabolalarpredmetlarnidekorativstillashtirish, ularnituzilishigaahamiyatberish, namunalarniyangisifatlarbilanboyitishnio‘rganadilar. Bu mashg‘ulotlardabolalaryanaqo‘yidagilarnio‘rganadi: predmetlarnio‘zgartirish, ularningtuzilishiniumumlashtirish, namunalarniyangisifatlarbilantaqqoslash.

Мazmunliapplikatsiya- o‘zoldigaqiyinmasalalarniqo‘yadivaba’zibirqoidalarnibajarilishinitalabqiladi: rang, shaklbo‘yichabirbirlarigato‘g‘rikeladigantabiiymateriallarniyig‘ishkerak. Masalan, barglarvachig‘anoklarvamaydatoshlar, somon, taxtaqipiqlari, quriganshoxchalar, danaklarvahokazolar. Asosiye’tibornifonvamateriallarrangimosligigaqaratishlozim.

Syujetdagitasvirlargaasosiyqahramonlarniyorkin rang bilankompozitsionyechimqilibolish, ya’nialohidae’tiborqaratishkerak.

Syujetlimavzuapplikatsiyasyujetyokimavzubilanbog‘likpredmetlarniyopishtirishvaqirqishmahoratinimo‘ljallaydi.

Bundaasosan bola oldigaqo‘yidagimasalalarqo‘yiladi:

• 
  predmetlarniqirqish, bir-biribilantaqqoslagandaularnihajmbo‘yichafarqlash;
  
• 
  asosiypredmet, asosiyqahramonlaryuziniko‘rsatish, vaziyatvaharakatjoyibilanularnibog‘lash.
  
• 
  asosiyhajm, rang bilanbo‘rttirish;
  
• 
  personajlarningfe’l-atvori, o‘zigaxosligivaularningimo- ishora, holati, kiyimi, ranginiko‘rsatish;
  
• 
  predmetlarniyassijoydajoylashtirish: birchiziqda, qatordagorizontalvavertikalbo‘yichapredmetlarnibo‘yiniko‘rsatganholda.
  

Harbirguruhdabumasalalarturlichaamalgaoshiriladi. Ularningmurakkablashishibilim, mahoratvamalakadarajasigabog‘lik, atrofolamningharxilligiturlisyujetlarniapplikatsiyadaaksetishiuchun boy material takdimetadi.

Kattalarningmaqsadi- bufaollikniqo‘llash, so‘nishigayo‘lqo‘ymaslik, ungaijodiyxarakterberishdir. Bolaningfaolligivamustaqilligirivojlanishiuchunkeraklitasvirlarberibborishlozim. Tasviriyfaoliyatdaturlimateriallarvatasvirlashningtexnikusullariniturlichako‘rinishdabajaraolishyo‘llarinibolalargao‘rgatishlozim. Shundaginabolalarapplikatsiyaningturliusullariniqo‘llaganholdaobrazlarnitasvirlashdaularo‘zkuchigaishonganholdashug‘ullanadilar.

Tabiiymateriallartarbiyachirahbarligidaekskursiyalardato‘planadi.

Ekskursiya uyushtirishdanoldinbolalarga bo‘lajakishnamunasiko‘rsatiladi. Bolalarunidiqqatbilanko‘rib, undaishlatilganbargplastinkalariningshaklini, daraxtnavlarinianiqlaydilar. Shundanso‘nguyushtiriladiganekskursiyarejasituziladi. Ekskursiyamarshrutidaalohidae’tiborberiladiganobyektlar (eman, zarang, akatsiyadaraxtlari, hasharotlar) Bolalarninge’tiborlarivafaoliyatlarinikuzatilayotganоbyektningzarurbo‘lganasosiymuhimbelgilarivaxususiyatlariniajratishga, to‘planayotganmaterialnito‘g‘ribaholashgayo‘llaydigansavollartuziladi.

Дaraxtzorgakelgandabolalarkayfiyatiko‘tarilib, ularharnarsagaqiziqishbilanqaraydilar, barglar, ularningranglaribolalarniajablantiradi. Kuzninggo‘zalligini, uningranglarini, to‘kilganbarglarhidivaularo‘ziningelastiklikxususiyatiniyo‘qotganligini, qattiqlashib, sinuvchanbo‘libqolganliginiko‘radilar. Bolalarningatroftabiatbilanzavqlanishlarikamayibborishigaqarab, ularninge’tiboribarglarningshakli, daraxtlarnavlarigaqaratiladi. Ana shuvaqtdao‘simliklardasodirbo‘layotganichkijarayonlarqisqavatushunarlishakldabayonetibberiladi: jumladan‚ o‘simlikyangisharoitlargamoslashib, qishgatayyorgarlikko‘ryapti. Bolalarninge’tiboriatrofdauchibyurgankapalak, ninachilarga, ularningasosiybelgilarigajalbqilinadi. Uchibyurganhasharotlarularningtuzilishshakllarimehnatjarayonidahasharotlarapplikatsiyasinitayyorlashuchunobrazmaterialxizmatinio‘tashikerak.

Bolalarbarglarnito‘plarekanlar, ularningranglari, shakllariniqiyoslashnio‘rganadilar, buularningkuzatuvchanliginio‘stirishgayordamberadi. To‘planganbarglaroldindantayyorlabqo‘yilgandaftarvaraqlariorasigaqo‘yiladi. Shundankeyinbolalargabarglarningmehnatmashg‘ulotlarigacharanginiyo‘qotmasligi, buralibketmasligiuchunqandayishlovberishkerakligitushuntiriladi. Harbirekskursiyadabolalarninge’tiboriinsonningyaratuvchilikmehnatigaalbattajalbetilishikerak. Ekskursiyaoxiridayakunyasaladi, ekskursiyadaegallanganbilimlarumumlashtiriladi. Bundantashqari, bolalargakapalakvaninachilartasviritushirilganrasmlarniko‘rish, ularningtanasivaqanotlariningshakli, rangigaalohidae’tiborberishtopshiriladi.

Bundayuyushtirilganekskursiyadankeyingimashg‘ulotdabolalarapplikatsiyalarniishtiyoqbilannamoyishqiladilar, applikatsiyanio‘zistaklarigako‘ra, o‘zlarito‘plaganmateriallardanmustaqilyasashtopshirilsa, qiziqishlariyanadaortadi. Bundaymashg‘ulotquyidagituzilmasigaegabo‘lishimumkin.

Adabiyotlarro‘yxati:

1. 
   Takomillashtirilgan “Bolajon” tayanch dasturi. T.: 2016.
   
2. 
   Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari. T.: 2017
   
3. 
   “Bilimdon” dasturi. T.: 2014
   
4. 
   Amirova. G.A., Sulaymonov A.P., Djurayeva B.R. Maktabgachata’limmuassasalardaapplikatsiyamashg‘ulotlari. T., 2014.
   
5. 
   D.T Sabirova. Maktabgacha yoshdagi bolalarda tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirish.