~} Etiologiyasi ~} Surunkali nur kasalligi tushunchasi

Farg'ona Jamoat Salomatligi Tibbiyot Instituti Tibbiy Profilaktika Ishi yo'nalishi 720-guruh talabasi Shodiyona Abdumo'minovaning Dala terapiyasi fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI
Surunkali nur kasalligi
~} Nur kasalligi va uning turlari
~} Etiologiyasi
~} Surunkali nur kasalligi tushunchasi
~} Surunkali kasallik belgilari
~} Surunkali nur kasalligini davolash va oldini olish
Nur kasalligi – ionlovchi nurlarning organizmga taʼsir etishida yuzaga keladigan kasallik.
O'tkir nur kasalligi
Surunkali nur kasalligi
Ionlovchi nurlarning qisqa vaqt (bir necha minut, soat) taʼsir etishi natijasida paydo boʻladigan kasallik
Ionlovchi nurlarning kamroq dozadagi nur uzoq,vaqt (bir necha oy va yillar) taʼsir etganda yuzaga keladigan kasallik
Nur kasalligi butun tana yoki uning kattagina qismi tashqaridan nurlanganda, shuningdek, organizmga nafas, meʼda – ichak yoʻli va teri orqali radioaktiv moddalar kirishi natijasida u ichkaridan nurlanganda, aksariyat nulanish normal miqdordan ortganda roʻy beradi.
Asosan, qon yaratuvchi aʼzolar, nerv tizimi, meʼda-ichak yoʻllari va boshqa(lar) aʼzolar zararlanadi. Ionlovchi nurlar ishlatilganda maxsus himoya materiallar va kimyoviy preparatlar qoʻllangani uchun nur kasalligi, asosan, yadro quroli portlaganda yoki yadro reaktori va radioizotop apparatlar avariyasi natijasida vujudga keladi.
Nur kasalligi atom va vodorod bombasi portlagandan hosil bo’luvchi mexanik, issiqlik va ionlovchi nurlanish ta'sirida yuzaga keladi.
Etiologiyasi
Surunkali nur kasalligining darajalari
1-daraja
Yengil
2-daraja
O'rta og'ir
3-daraja
Og'ir
Klinikasi

• Darmonsizlik
• Ishtaxasizlik
• Limfopeniya
• Leykopeniya
• Trombopeniya
• Anemiya

Kasallikning rivojlanishida quyidagilarni keltirib chiqaradi:

• Suyak ko'migi aplaziyasi
• Granulotsitopeniya
• Trombopeniya
• Gemoroggiya

1-daraja : Yengil turida
Leykotsitlar soni kamayib boradi (3•10⁹/l)
Neytrofillar ozayib, limfotsitlar oshishi
Kasallikning bu turi yengil kechib, ikkinchi oy oxiriga boribsog'ayib ketadi
2-daraja : O'rta og'ir
Teri ostiga qon quyilishi
Moddalar almashinuvi buzilishi
Eritrositlar (3,5-2•10¹²l) va gemoglobin kamayishi
Yurak sekin urishi- Bradikardiya
Milk,burun, ayollar bachadonidan qon ketishi
Leykotsitlar va trombotsitlar kamayishi
3-daraja : Og'ir
Markaziy asab sistemasida qaytmas jarayonlar
Og'ir kamqonlik, granulotsitlar yo'qolib ketishi
Trombositopeniya
Yuqumli kasalliklar asorati tufayli o'lim kuzatilishi
Nur kasalligi bilan og'rigan bemor
Qisman ikkilamchi infektsion asoratlar va qon oqish – gemoroggiyalar xisobiga yuzaga keladi. Qon ishlab chiqaruvchi xujayralar defitsitini suyak qumligini transplatantatsiya qilib amalga oshirilgan qumiqning transplantatsiyasi
Bemorda pantsitopeniyani kuchsizlantirishi, transplantatsiya antibiotikoterapiya bilan birga amalga oshirilgan taqdirda infektsion asoratlarning xam oldini olish mumkin.
Organizmda kuzatiladigan o'zgarishlar
Davolash va oldini olish
Nur bilan ishlash joylarida xafsizlik qoidalariga rioya qilish
Nur tasir miqdorini nazorat qilish
1-darajada:
》Jenshen 》Vitaminlar
》Limonnik 》Kichik trankvilizatsiyalar
》Eleuterokokk
2-darajada:
》MNS faoliyatini yaxshilovchi dorilar
》Qon va leykotsitlar ishlab chiqarilishini maromga soluvchi dorilar
》Qon quyilishini to'xtatuvchi dorilar
》Antibiotiklar
3-darajada:
》Eritrotsitlar, leykotsitlar va trombotsitlarni qonga yuborish
》Yuqumli kasalliklarga qarshi kurashish
》Gamma-globulin