1- мавзу Интерактив журналистика келиб чикиш тарихи ва асосий тамойиллари


Download 129.5 Kb.
bet1/7
Sana04.02.2023
Hajmi129.5 Kb.
#1161340
  1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1 Interaktivjurna


1- Мавзу Интерактив журналистика келиб чикиш тарихи ва асосий тамойиллари
Интерактив журналистика негизида замонавий гарб фалсафаси ва социологияси таркибидигаи интеракционизм йуналиши туради. Айнан ижтимоий интеракция: «… алохида индивид, гурух, ижтимоий системалар, жамиятларнинг узаро таъсир курсатиш жараёнидир.»1.Бу йуналишнинг асосий максади – ижтимоий узаро богликликнинг рамзий кирраларига эътибор бериш, уларнинг мухимлигини тан олиш ва уларни тахлил килишдан иборатдир. Интеракционизм ва унинг асосий воситаси сифатидаги тил - инсонлараро мулокотнинг таянч нуктаси, икки тарафга хам таъсир этувчи имконият деган гояларни илгари суради. Шунинг учун ижтимоий узгаришлар , турли жабхаларнинг фаоллашуви даврида интеракционизм гоялари купгина сохалар билан уйгунлашади. Жумладан, журналистикага хам кириб келди.
Интеракционизм сузининг лугавий маъносига келсак, «интер»- узаро, «акцио»- фаолият, узаро фаолият юритиш, бизнинг мавзумизда ахборот алмашиш, кенг маънода эса, ижтимоий таъсир курсатиш даражасини кутариш, яъни мулокот жараёнида ахборот алмашинувининг икки тарафлама фаоллашувини билдиради, узаро урганмок маъноларини англатади.
« Унинг эътиборининг марказида индивидларнинг узаро таъсир килиш жараёни назарда тутилади. Аммо хар бир шахс ушбу жараённинг бир субъекти сифатида намоён булиши билан бирга абстракт холатда эмас, балки алохида ижтимоий гурухнинг намоёндаси, узининг ижтимоий вазифасини бажарувчиси сифатида талкин этилади.» 2.
Биз бугунги жамиятимизда журналистиканинг ижтимоий интеракцияли куринишларини кам учратамиз. Одамларнинг дунёкараши утмишда колган тоталитар совет тузуми даврида шаклланиб колган. Тоталитар тузумнинг коллективизм гоялари инсоннинг шахсий фикрини бугишга, узининг ва
--------------------------------------------------------------------------------------------------
1.Социологический энциклопедический словарь. М.,1998 с.226
2 История социологии в Западной Европе и США.М., 1999 с.71

узгаларнинг дунёкарашларини хурмат килмасликка каратилган эди. Бу хол эса уларнинг рухиятини, фикр билдириш кобилиятини пассив холатга келтириб куйди. Бундай холат гарчи юз фоиз булмасада, жамиятнинг аксарияти учун одатий холга айланиб колган.


Ижтимоий гурух куринишида намоён буладиган аудитория интерактив журналистикада пассив кабул килувчи эмас, ахборот олиш ва таркатишда фаол ижодкорга , узининг ички имкониятларини намоён килувчи ижтимоий интеракциянинг иштирокчисига айланади. Интерактивлик оммавий ахборот воситалари ёрдамида узининг жараёнларига барчанинг диккат – эътиборини жалб килади, шууридаги фикр – мулохазаларнинг жонланишига каратилади.
Минг йиллар аввал инсоният пайдо булганидан бери, уни тараккиётга ундаган суз, бугун журналистика оркали инсонларни фикрлашга , уз дунёкарашларини ифодалашга, хаётини эркинлаштиришга ундамокда. Бугунги радио уша минг йиллик огзаки нуткнинг кучини ва таъсирчанлигини яна тиклади.
Бунда аудитория – ОАВнинг таъсир доираси учун хизмат килувчи восита эмас, балки ОАВ– аудитория фикрини акс эттирувчи воситасига айланмокда. Демократик жамиятда хар бир инсон ёши, жинси, ижтимоий келиб чикишидан
катъий назар, узининг фикрларини ифода этиш ва у билан хисоблашиш хукукига эгадир.
Интерактивликда аудиториянинг хар бир сузи эфир оркали яна аудиторияга кайтиб келади. Бу оммавий ахборот воситаси учун жуда мухим жараён. . Аудиториянинг дунёкараши, кайфияти, менталитети интерактив журналистиканинг у ёки бу даражада такомиллашувини белгилайди. Бизнинг кишиларимиз Гарб кишиларидек куп гапиришга, узини намоиш килишга мойил эмас. Гапиришдан кура тинглашни хуш куришади. Шунинг учун интерактив усулларни жорий этиш нафакат техникавий ( телефон, радио, аппаратура) шу билан бир каторда урф – одат, менталитет тусикларини енгиб утишни назарда тутади. Интерактивликка соха мутахассислари каторида эфир хаммуаллифи булган аудиторияни хам тайёрлаш зарур. Бошкача килиб айтганда, янги , эркин жамият куриш учун, энг аввало, фукаролар фаоллигини ошириш даркор, интерактив радио эса айнан ушбу вазифани бажаради.
. Журналистика доим интерактив усулда тараккий этмайди, аммо доимо аудиториянинг акс –садосини назарда тутиб фаолият курсатади. Кайсидир маънода, аудиториянинг фикрини билишга , диалогга, уз таъсир доирасининг самарасини аниклашга интилади. Интерактивлик – журналистиканинг ички эхтиёжларидан келиб чиккан хусусиятдир. Бу хусусиятнинг интерактив усулда намоён булиши бошка муаммодир. Интерактивликнинг куринишлари журналистиканинг турли жанрларида хам намоён булади. . Оммавий ахборот воситаларига аудиторияни жалб килишда, унинг оммавийлигини оширишда интерактив журналистика янги йуналиш сифатида
ривожланмокда. Унда асосий муаллиф сифатида аудитория фикр билдиради ва ижодкор булади.
Авваламбор, интерактив усулда тайёрланган материал аудиторияни фикрлашга ургатади, уни узига булган ишончни пайдо килади. Бунга, айникса, коммунофашистик исканжасида колган собик Совет тузуми давлатлари одамларида катта эхтиёж бор. Чунки бу даврда тарбияланган одамлар аксарият холатларда узига ишонмаган, узини ва узлигини хурмат килмайдиган тарзда фикр юритишади. Улар бошкаларга хам худди шундай муносабатда булишади. Бунга уларни тарбиялаб вояга етказган ижтимоий мухит, сиёсий тузум ва бошка факторлар асосий омил булган. Бу даврда ,маълумки, одамлар фикрини бугишга, нафакат узбек, балки , барча миллатларнинг зиёли катламини йукотишга харакат килинди. Ижтимоий, сиёсий, рухий бир хилликка интилиш натижасида одамлар танлаш, фикр билдириш, иродасини ифода этишдан махрум килинди. Шу уринда бир хаётий мисол келтирсак.
Одатда маълум бир ёшдаги болаларнинг гурухида «тарбияси огир»лари булади. Уларни «тарбияланмаган» деб булмайди. Чунки айнан уларнинг устидан кайта- кайта тарбиявий ишлар олиб борилади. Дук-пуписа, куркитиш ва негатив рухиятда олиб бориладиган тарбиявий ишлар болаларни узининг ичига янада кириб кетишга туртки булади . Энди улар одамларнинг яхшиликларига ишонмайдиган, улардан ва бутун оламдан факат ёвузликлар кутадиган булишади. Рухшунослар нуктаи назаридан олганда, бу болаларга нисбатан жуда эътиборли булиш , уларнинг фикрларини диккат билан тинглаш ва куллаб кувватлаш жуда мухим
Собик совет тузуми даврида яшаган ва тарбияланган одамларнинг аксарияти хам « тарбияси огир» болалар каби, бутун дунёга аразлаган, нимага ёки кимга ишонишни, кимга буйсунишни билмайдиган авлод булиб колган назаримда. Баъзиларнинг ута динга берилишини, кимдир пулга ружу куйишини, турли террористик окимлар остига тушиб колишини ана шулар билан изохлаш мумкин. Бу даврни файласуфлар « Маънавий инкироз» даври деб атаганлар.
Демократик тузумга утишда одамларнинг фикрларини тинглаш, уларни кизикишларини кондириш - вужудга келган огир вазиятдан чикиб кетишнинг имкониятларидан биридир. Бу имкониятни руёбга чикариш ва кенг оммага такдим этишда икки тарафлама алокага асосланган оммавий ахборот воситаларнинг ахамияти катта . Авваламбор оммавий ахборот воситаларини хусусийлаштириш, цензурани бекор килиш, жонли эфирни йулга куйиш эркин матбуотнинг яратилиши учун ягона заминдир.



Download 129.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling