1-amaliy ish Topshirdi: 120-19 guruh talabasi Atadjanova Zulfiya Qabul qildi

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“Kiberxavfsizlik” fanidan

1-amaliy ish

Topshirdi:

120-19 guruh talabasi

Atadjanova Zulfiya

Qabul qildi:

Nuriddin Safaev

Toshkent 2020

1-amaliy ish

Risklarni baholash usullari

Ishdan maqsad: Korxonalarda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan kiberxavfsizlik risklarni galstuk-babochka (bow-tie analysis) usulida baholashga oid bilimlarga ega bo’lish.

Nazariy qism

“Galstuk-babochka” usulida tahlillash hodisani sodir bo’lish sababidan oqibatigacha rivojlanishini tahlillab, sxematik ko’rinishda bo’ladi.

Bu usul o’z ichiga nosozliklar daraxti yordamida hodisa sabablarini o’rganish va hodisalar daraxti yordamida oqibatlarni tahlillash jarayonlarini oladi. Biroq bu usulda asosiy e’tibor sabablar va xavfli hodisalar, xavfli hodisa va oqibatlar orasidagi to’siqlarga qaratilgan.

Bu usuldagi tahlil bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlar va oqibatlar oralig’ini ko’rsatish asosida risklarni o’rganish uchun foydalaniladi. Bundan aniq bir riskni o’rganish va uni boshqarishda samarali hisoblanadi. Sabablar va oqibatlarga risklarni dekompozitsiyalash risk amalga oshganda zarar darajasi va ehtimolligini baholash hamda risklar orasidagi o’zaro bo’gliqliklarni aniqlash imkonin beradi. Usulda kiruvchi ma’lumotlar to’siqlar, risklar, xavfli hodisalarning oqibatlari va sabablari hamda ularni kamaytirish yoki oldini olish haqidagi axborot hisoblanadi.

“Galstuk-babochka” usuli korxonaning mavjud yoki kompleks risklari uchun qo’llanilishi mumkin. “Galstuk-babochka” diagrammasi aniqlangan nosozliklar daraxti va hodisalar daraxti asosida qurilishi mumkin, lekin odatda uni bevosita aqliy hujum jarayonida quriladi.

Topshiriq

Ixtiyoriy korxona misolida “Galstuk-babochka” usulidan foydalangan holda korxonaga bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlar va risklarni diagramma ko’rinishida o’rganish.

Elektron imzoni sohtalashtirish

Tashkilotni budjetiga zarar yetishi

Internetdan kelgan fayllarni ochish

Sayt xavsizligini doimo oshirib borish

Hayfsan e’lon qilish

Kuchli analitiklarni jalb qilish

Tizimda nosozliklar kelib chiqishi

Har kunlik xisobotlarni qilib borish

Ishchilarini ishonchi kamayadi

Bunday fayllarni ochmaslik

Xosteng emas shaxsiy serverdan foydalanishlik

Sug’urta ishlarini amalga oshirilishi

Kompanyalar bilan shartnoma tuzilishi

Xodimlarning etiborsizligi

Kadrlarning IT bo’yicha malakasizligi

EHM nosozligi

Mutahassislarga murojat qilish

Xodimlarni ITi bo’yicha kengroq o’qitish

Ko’proq zamonaviy bilim ko’nikmalar berish

Tizimni va xodimlarni qattiq nazoratga olish

Hisob kitob ishlari qaytadan qilinadi va vaqt yo’qotilishi

1.2 “Nosozlik daraxti “ orqali hodisani tahlil qilish

Mobil telefoning buzilishi

Dasturiy sabablar

Texnik sabablar

Qurilma shikastlanishi

Dasturlar

Qurilmaning eskirishi

Qasddan

Ehtiyotkorsizlik

Dushmanlik

Malumotlarni yo`qitish

Qurilmaga buzib kirish

Dasturlarning ko`payib ketishi

Zararli dasturlar

Fayllarni ko`payishi

Befarqlik

Ehtiyotkorsizlik

Himoya yo’q

Mablag’ yetarli emasligi



Hayolparastlik

Dastur yangilanishi o`tkazib yuborolishi

Cachelarni tozolovchi dastur yo`qligi

O`yinlarnin g ko`payib ketishi

Ochirishni unutish

Mablag yetarli emas

ilovani tekshiruvchidasturni o`chirilgani

Yoqishni unutish

ilovani tekshiruvchidasturni yoqligi

Befarqlik