1-javob. Fazo va fazoda mo‘ljal olish haqida tushuncha o’rganishda o’z tanasiga nisbatan fazoda tomonlar bo’yicha mo’ljal olish bu mo’ljal olishning birinchi umumlashtirilgan usulidir


Download 18 Kb.
Sana25.05.2020
Hajmi18 Kb.
#109868
Bog'liq
6-amaliy javoblar


TOPSHIRIQ

1-javob. Fazo  va fazoda  mo‘ljal  olish haqida tushuncha o’rganishda o’z tanasiga nisbatan fazoda tomonlar bo’yicha mo’ljal olish bu mo’ljal olishning birinchi umumlashtirilgan usulidir. “o’ziga” va “o’zidan” ga nisbatan mo’ljal olishda “o’ng-chapni”ni farqlash eng ko’p qiyinchilik to’ldiradi. Mana shuning uchun xam bola oldin o’z qo’llarini farqlashga o’rgatiladi. Dasturning bu vazifasi ustida ishlash keyingi yosh guruhida xam davom ettiriladi.Bolaning o’ziga nisbatan mo’ljal olishi dasturning yangi vazifasiga - boshqa odamga, buyumlarga nisbatan mo’ljal olishga o’rgatish vazifasiga - o’tish uchun zarur asos bo’ladi. Ammo boshqa odamga nisbatan mo’ljal olish faqat o’z gavdasi sxemasiga bilgandagina mumkin bo’ladi. Bola xayolan bu sxemani boshqa ob’ektlarga nisbatan ko’chiradi va o’xshashlik buyicha uni boshqa odamdan va buyumlardan ajratadi. Masalan, bolalar o’yinchoqlarni qarashadi, ular bilan faol xarakat kilishadi. Suhbatning borishida tarbiyachi bolalar e’tiborini xarakterli detallarga karatadi. Masalan, mashina karalayotgan bulsin; oldinda kabina, orkada kuzov, pastda oldingi va keyingi gildiraklar. Buyumlar tasvirlangan kirkma rasmlar, kubchalar mustakil ravishda detallardan (kismlardan) butunni tiklash imkonini beradi, ya’ni ob’ektning fazoviy buyumlarini (ustida-ostida, tagida-yukorisida, oldidan-orkasidan, bir tomoni - yon tomonidan va ikkinchi tomonidan) uzlashtirish imkonini beradi. Bolalar xali ob’ektning ung va chap tomonlarini farklay olishmaydi; bu murakkab malaka maktabgacha katta yoshda uzlashtiriladi. Kichik guruhda buyumning fazoviy xarakteristikasini tushunish qisman o’zlashtiriladi.

2-javob. Suhbatning borishida tarbiyachi bolalar e’tiborini xarakterli detallarga karatadi. Masalan, mashina karalayotgan bulsin; oldinda kabina, orkada kuzov, pastda oldingi va keyingi gildiraklar. Buyumlar tasvirlangan kirkma rasmlar, kubchalar mustakil ravishda detallardan (kismlardan) butunni tiklash imkonini beradi, ya’ni ob’ektning fazoviy buyumlarini (ustida-ostida, tagida-yukorisida, oldidan-orkasidan, bir tomoni - yon tomonidan va ikkinchi tomonidan) uzlashtirish imkonini beradi. Bolalar xali ob’ektning ung va chap tomonlarini farklay olishmaydi; bu murakkab malaka maktabgacha katta yoshda uzlashtiriladi. Kichik guruhda buyumning fazoviy xarakteristikasini tushunish kisman uzlashtiriladi. U xolda, deb suraladi, bolalarni buyumlarga, boshqa odamga nisbatan muljal olishga urgatish zarur. “Uziga” nisbatan muljal olishning uzi yetarli bulishi mumkin.

3-javob. Tevarak -atrofimiz, ya’ni atrofimizdagi fazo, odamlar, xar xil buyumlar tuplami tulib-toshib yotibdi. Mana shu fazoda muljal olish ularning xar xil parametrlarini, jumladan, “oldidan”, “orkasidan”, “yonidan”,

“ustidan”, “ostidan”, keyinrok buyumning “chap” yoki “ung” tomoni kabi parametrlarini xisobga olish majburiyatini yuklaydi. Oldin uziga, sungra boshqa odamga, buyumlarga nisbatan karamakarshi tomonlarini ajratish, birinchidan, istikbolda bolaning fakat “uziga” nisbatangina emas, balki boshqa ob’sktlarga, boshqa odamga iisbatap muljal olish malakasini egallashnni ta’minlaydi.

4-javob. Sutka davomida tarbiyachi bolalar e’tiborini ular faoliyatlari xarakterlari bilan boglik kar xil vakt oraliklari urtasidagi munosabatlarga karatadi.

Tarbiyachi sutka kismini aytadi va bolalarning shu kismga mos keluvchi faoliyat turlarini sanab utadi, masalan: “Xozir ertalab. Siz gimnastika kildingiz, yuvindingiz, nonushta kilasiz” yoki “Xozir kunduzi. Kunduzi ota- onalarimiz ishlashadi, biz esa shugullanamiz” Tarbiyachi bitta bola bilan, kichik-kichik guruklar bilan sukbatlashib, ulardan kechasi, ertalab (uygonganlaridan keyin), kunduzi nima kilganliklarini gapirib berishni suraydi. Elementar matematik tasavvurlarni rivojlantirishga bagishlangan mashgulotlarda bolaning sutka kakidagi tasavvurlari mustakkamlanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning kar bir vakt oraligi uchun xarakterli bulgan faoliyat turlari tasvirlangan rasmlar uzlariga kursatiladi va ulardan suraladi: “Rasmda tasvirlangan bolalar nima kilishmokda?”, “Buni ular kaysi vaktda kilishmokda?” Ushbu savollarga javob berish taklif kilinadi: “Sen kachon dam olasan? Sayr kilasan? Uxlaysan? va boshqalar. Kichkintoylarga kunduzi, kechasi, ertalab, kechkurun tasvirlangai rasmlarni sutkaning berilgan kismi uchun xarakterli bulgan amaliy faoliyatlari tavsiflangan kikoyalardan, she’rlardan parchalar ukishdan kam foydalanish mumkin.

5-javob. Bolalar xafta kunlarining nomlarini va ular tartibini yaxshi eslab kolishlari uchun, ularning e’tiborini xafta kunining nomi bilan uning tartibi orasidagi boglanishga karatish kerak. Masalan, chorshanba - xaftaningurtasi, payshanba-xaftaning turtinchi kuni, juma esa xaftaning beshinchi kuni va xk. Bolalar xafta kismlarini farkdash va aytishni urganib olganlaridan keyin, kunning xamma nomlarini ketma-ket uzlashtirish ustida ish boshlash mumkin. Bolalar xaftada xammasi bulib necha kun borligini aniklashadi, ularning tartibini aytishadi. Tarbiyachi bolalardan xaftaning kaysi kunlarini bilishlarini, ular xaftada nechta ekanligini suraydi. Xdftaning xamma kuni tartibi bilan kelib ketishini tushuntiradi: birinchi kun dushanba, ikkinchi kun seshanba, uchinchi kun chorshanba va xk.



6-javob. . Bolalarning vaqt haqidagi tasavvurlarini mustaxkamlash va chuqurlashtirish uchun : “Ertalab”, “Kechkurun”, “Kunduz”, “Tun”, “Kecha”, “Bugun”, “Ertaga” tushunchalarini farqlash va bu so’zlardan to’g’ri foydalanish ko’nikmasini mustaxkamlash kerak. Bolalarni xafta kunlari bilan tanishtirish va xafta kunlari nomlarini izchillik bilan aytishga o’rgatish kerak . Kecha xaftaning qaysi kuni bo’lganligini, bugun qanaqa kun, ertaga kaysi kun bulishini aniqlashni o’rgatish kerak. Bolalarning vaqt xaqidagi tasavvurlarini mustaxkamlash va chuqurlashtirish kerak. Yil fasllari bilan tanishtirish va fasllarning nomini to’gri ketma-ketlikda aytishga o’rgatish kerak bo’ladi.Katta guruhda asosiy e’tibor xaftadagi uzgarishni, yil fasllarining xarakterli xususiyatlarini ongli uzlashtirishga karatiladi. Bolalar kecha qaysi kun bo’lgani, bugun qaysi kun ekanini, ertaga kaysi kun bulitttini, xaftadagi kunlar sonini, ularning tartibini aytishni urganadilar. Bundan tashkari, bolalar yil fasllarining xarakterli belgilarini) uzlarining bu vaktdagi uyinlarni, odamlarning tabiatdagi mexnatlarini aniklaydilar.
Download 18 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling