1-ma’ruza Kirish. Texnologiya va dizayn fanining maqsadi va vazifalari. Reja (2-soat)


Download 190 Kb.
Sana18.11.2020
Hajmi190 Kb.
#147256
Bog'liq
1-мавзу матни





1-ma’ruza

Kirish.Texnologiya va dizayn fanining maqsadi va vazifalari.

REJA (2-soat)

1. Fanning maqsad va vazifalari. Texnologik jarayonlar to‘g‘risida asosiy tushunchalar

2. Zamonaviy o‘rta ta’lim maktablarida texnologiyaning o‘qitilishi.

3.Texnologiya va dizayn fanini o‘qitishga quyiladigan zamonaviy talablar.


Tayanch iboralar: texnologiya, Ishlab chiqarish, ta’lim jarayoni, dizayn,yangi texnika, duradgorlik, tokarlik.

K I R I SH


Ushbu ma’ruza matni mehnat ta’limi yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan. Mazkur ma’ruza matni bo‘lajak mehnat ta’limi o‘qituvchilarini texnologik jarayonlarga bo‘lgan qiziqishlarini rivojlantirish bosqichlari bilan tanishtiradi. Shuningdek, o‘quvchilar yog‘ochning metallarning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlar, rejalash, ishlov berish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladigan qo‘l hamda elektr asboblarining tuzilishi, pol qoplamalari hamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta’mirlash ish usullari; yurtimiz me’morchiligi tarixi, xona intereri hamda jihozlanish dizayni; sohaga oid yurtimizda tarkib topgan an’analar hamda zamonaviy taraqqiyot yo‘nalishlari; xona va fanlar bo‘yicha o‘quv kabinetlarida mebel va qo‘shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri hamda eskizlarini tayyorlash to‘g‘risida, dizayn talablari darajasidagi ro‘zg‘orbob va xaridorgir buyumlarni tayyorlashni, ro‘zg‘orbob hamda xaridorgir, dizayn talablari darajasidagi buyumlarni, bitta xonani yoritish zanjiri sxemasini tuzish; maishiy elektr asboblarini elektr manbaiga ulash, ularning atrof-muhit va inson sog‘ligiga ta’siri; elektr energiyasini tejamli ishlatish usullari; mulk­chilik turlari, marketing va menejment faoliyatining rivojlanishi; zamonaviy ishlab chiqarishning bozor munosabati bilan uzviyligi; o‘quvchilar yog‘ochga va metallarga ishlov berish jarayonlari bilan uyg‘unlashtirilgan xalq hunarmandchiligi texnologiyalari; хalq xunrmandchiligining etnik, tarixiy, mahalliy, geografik xususiyatlari, tadbirkorlik, ijodkorlik asoslari; yog‘ochga ishlov berishga oid kasb hunar turlari, metalga ishlov berishga oid xalq xunarmandchiligi soxalari; metallarga ishlov berishga oid kasb hunar turlari, elektrotexnik hamda elektron uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish va ularga xizmat ko‘rsatish, asboblarni elektr montaj qilish va ishga tushurishga tayyorlash bilan bog‘liq kasb hunarlar bo‘yicha, uy va xonadonlarni ta’mirlashda qo‘llaniladigan asosiy ish asboblari; suv ta’minoti tizimi, suv quvurlari, ventil va jumraklarni sozlashda mayda ta’mirlash ishlarini bajarish; qurilish va ta’mirlash bilan bog‘liq kasb hunarlar, sanoat miqiyosida ko‘p seriyali ishlab chiqarish uchun tavsiya etish mumkin bo‘lgan mahsulot namunasini tayyorlash bo‘yicha zamonaviy dizayn talablari bilan uyg‘unlashtirilgan mahsulotlarni tayyorlash ish usullariga oid bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘ladilar.

1-ma’ruza. Kirish.Texnologiya va dizayn fanining maqsadi va vazifalari.

REJA (2-soat)

1. Fanning maqsad va vazifalari. Texnologik jarayonlar to‘g‘risida asosiy tushunchalar

2. Zamonaviy o‘rta ta’lim maktablarida texnologiyaning o‘qitilishi.

3.Texnologiya va dizayn fanini o‘qitishga quyiladigan zamonaviy talablar.


Tayanch iboralar: texnologiya, Ishlab chiqarish, ta’lim jarayoni, dizayn,yangi texnika, duradgorlik, tokarlik.
1. Fanning maqsad va vazifalari. Texnologik jarayonlar to‘g‘risida asosiy tushunchalar.

Ushbu fanning maqsadi – bo‘lajak mehnat ta’limi o‘qituvchilarini o‘z kasbining mohir ustasi qilib tarbiyalash, ularga yog‘och va metallning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlarni, ularni rejalash, yo‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari, qo‘l va elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashinalar elementlari, yangi texnika va ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanishni hamda mustaqil O‘zbekiston kelajagi bo‘lgan har tomonlama barkamol shaxsni tarbiyalashdan iborat.

Ushbu fanning vazifasi – talabalarga yog‘och va metallarni rejalash, yo‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladigan qo‘l va elektr asboblarining tuzilishini, ishlashini, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlarni, mashinalar elementlarini, texnologik xaritalarni tuzishni, dizayn talablari darajasidagi ro‘zg‘orbob va xaridorgir buyumlarni tayyorlashni, elektr bilan ishlovchi sodda uskuna va jihozlar tayyorlashni, uy va xonadonlarni ta’mirlashda qo‘llaniladigan zamonaviy qurilish materiallarini; mahsulot ishlab chiqarishni nazorat qilishni, o‘lchash va taqqoslash texnologiyalarini, mehnatni ilmiy tashkil etishni o‘rgatishdan iborat.

Bu fanning asosiy maqsadi bo‘lajak o‘qituvchilarga umumiy o‘rta ta’lim maktablarida, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida, maktabdan tashqari ta’lim muassalarida o‘quvchilar faoliyatini tashkil qilishning ilmiy-metodik asoslarini o‘rgatishdan iboratdir. Ushbu maqsadga erishishda quyidagi vazifalarning hal etilishi ko‘zda tutilgan:



  • o‘quvchilar yog‘ochning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlarni egallash, ularni rejalash, yo‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladigan qo‘l va elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashinalar elementlari, yangi texnika va ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanish, xavfsizlik texnika qoidalari, sanitariya-gigiyena talablari, o‘quvchilar metallarning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlar, rejalash, ishlov berish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladigan qo‘l hamda elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashina elementlari, yangi texnika, ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanish, mehnat qonunchiligi hamda xavfsizlik texnika qoidalari, sanitariya-gigiyena talablari, o‘quvchilar elektr montaj ishlarida ish o‘rnini tashkil qilish; elektr o‘tkazish

simlarining turlari; elektr o‘tkazgichlarni montaj qilish izolyatsiyalash ishlari; elektr asboblari; elektr o‘tkazish simlarini montaj qilish hamda ish asboblari bilan bilan ishlash usullari,

  • pol qoplamalari hamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta’mirlash ish usullari;

  • yurtimiz me’morchiligi tarixi, xona intereri hamda jihozlanish dizayni; sohaga oid yurtimizda tarkib topgan an’analar hamda zamonaviy taraqqiyot yo‘nalishlari; xona va fanlar bo‘yicha o‘quv kabinetlarida mebel va qo‘shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri hamda eskizlarini tayyorlash to‘g‘risida,

  • O‘zbekistondagi ishlab chiqarish turlari va tarkibi, ularning bir-biriga bog‘liqligi; tex­nologik jarayonlar, yangi texnika, ilg‘or texnologiyalar; mehnat predmetiga mexanik ta’sir etish orqali amalga oshiriladigan texnologik jarayonlar; ishlab chiqarishdagi kimyoviy va fizik-texnologik jarayonlar; fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirish omillari va istiqboli; ishlab chiqarish texnologiyasi; ishlab chiqarishni tayyorlashga oid texnologik hujjatlar to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lishi kerak;

  • dizayn talablari darajasidagi ro‘zg‘orbob va xaridorgir buyumlarni tayyorlashni, ro‘zg‘orbob hamda xaridorgir, dizayn talablari darajasidagi buyumlarni, bitta xonani yoritish zanjiri sxemasini tuzish;

  • maishiy elektr asboblarini elektr manbaiga ulash, ularning atrof-muhit va inson sog‘ligiga ta’siri; elektr energiyasini tejamli ishlatish usullari; kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish o‘rnini tashkil qilish; kavsharlashda simlar, kavshar, flyuslar turlari; kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish asboblari hamda ish usullari; elektr montaj ish asboblari turlari va ularda ishlash usullari; elektr bilan ishlovchi sodda uskuna va jihozlar tayyorlashni,

  • taklif etilgan yechimlar asosida xonalarni jihozlash; shahar va qishloq uylarida suv, gaz, elektr energiyasi va issiqlik ta’minoti tizimi va undan foydalanish qoidalari; uy va xonadonlarni ta’mirlash ishlarining asosiy turlari; ta’mirlashda qo‘llaniladigan zamonaviy qurilish materiallari; mahsulot ishlab chiqarishni nazorat qilish, o‘lchash va taqqoslash texnologiyalari;

  • kadrlarni tayyorlash, malakasini oshirish yo‘na­lishlari, tartibi va standartlari; mulk­chilik turlari, marketing va menejment faoliyatining rivojlanishi; zamonaviy ishlab chiqarishning bozor munosabati bilan uzviyligi; olinadigan daromad va uni taqsimlash qoidalari; mehnatni unumli tashkil etish, tejamkorlik va ishbilarmonlik asoslari; mehnatni ilmiy tashkil etish; tabiatni muhofaza qilish;

  • o‘quvchilar yog‘ochga va metallarga ishlov berish jarayonlari bilan uyg‘unlashtirilgan xalq hunarmandchiligi texnologiyalari; hunarmandlarning bozor munosabatlari asosidagi faoliyatlari, uyushmalari va uning istiqbollari; hunarmandchilik bo‘yicha ko‘rgazma va tanlovlarni tashkil qilish va ishtirokchilarni tanlash qoidalari; hunarmandlari tomonidan eksport va ichki bozor uchun ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar; xalq hunarmandchiligida foydalanilayotgan nodir materiallar, asbob-uskunalar hunarmandchilik mahsulotlarini tashqi shakli uzviyligi va yaxlitligi ta’minlanishiga ko‘ra baholash; kompozitsion yaxlitlik; xalq hunarmandchiligiga oid tanlangan bitta kasb-hunar turlar; xalq hunarmandchiligining tanlangan yo‘nalishi bo‘yicha zamonaviy dizayn talablari bilan uyg‘unlashtirilgan mahsulot tayyorlash ish usullarini bilishi, malaka hosil qilishi va amalda qo‘llay olishi kerak;

-хalq xunrmandchiligining etnik, tarixiy, mahalliy, geografik xususiyatlari, tadbirkorlik, ijodkorlik asoslari; yog‘ochga ishlov berishga oid kasb hunar turlari, metalga ishlov berishga oid xalq xunarmandchiligi soxalari; metallarga ishlov berishga oid kasb hunar turlari, elektrotexnik hamda elektron uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish va ularga xizmat ko‘rsatish, asboblarni elektr montaj qilish va ishga tushurishga tayyorlash bilan bog‘liq kasb hunarlar bo‘yicha, uy va xonadonlarni ta’mirlashda qo‘llaniladigan asosiy ish asboblari; suv ta’minoti tizimi, suv quvurlari, ventil va jumraklarni sozlashda mayda ta’mirlash ishlarini bajarish; qurilish va ta’mirlash bilan bog‘liq kasb hunarlar, sanoat miqiyosida ko‘p seriyali ishlab chiqarish uchun tavsiya etish mumkin bo‘lgan mahsulot namunasini tayyorlash bo‘yicha zamonaviy dizayn talablari bilan uyg‘unlashtirilgan mahsulotlarni tayyorlash ish usullariga oid bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak.

2. Zamonaviy o‘rta ta’lim maktablarida texnologiyaning o‘qitilishi. Oliy pedagogik ta’lim muassasalarida bo‘lajak mehnat va kasb ta’limi o‘qituvchisi texnik ijodkorligini shakllantirish masalasi ko‘p qirrali bo‘lib, u talabalarni ijodkorlik faoliyatiga tayyorlashning samarali yo‘llarini aniqlash va mazmunini muvofiq tanlash birgalikda, o‘quv jarayonida texnik ijodkorlikni bo‘lajak mutaxassislarning ijtimoiy va kasbiy tayyorgarligini umumlashtirishning aniq usul va vositalarini ishlab chiqishdek muhim pedagogik vazifani o‘z ichiga oladi. Shuningdek, ushbu jarayon vatanimizdagi ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni aks ettirishi va zamonaviy ilmiy talablarga to‘la javob berishi kerak.

Respublikamizning bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o‘tishi va dunyo hamjamiyatiga har tomonlama kirib borishi natijasida ilm olishni axborotlashtirishning amaliy yo‘naltirilgan yaxlit davlat siyosatiga asos solindi, uning ustivorliklari bo‘lgan dastlabki meyoriy-huquqiy asoslar yaratildi. Bunga misol sifatida “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to‘g‘risida“, “Axborotlashtirish to‘g‘risida“, “Elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlarni va ma’lumotlar bazalarini huquqiy muhofaza qilish to‘g‘risida“, “Aloqa to‘g‘risida“gi qonunlar va boshqa dasturiy hujjatlarni keltirish mumkin. Ushbu qonunlarga muvofiq yaratilgan imkoniyat va imtiyozlar intellektual mulkdan unumli foydalanishdagi iqtisodiy samarani oshirish, yangi texnika va texnologiyalarni o‘zlashtirish, ular vositasida yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishga asoslangan intellektual mulk innovatsiya jarayonlarini rivojlantirish uchun yangi istiqbollarni ochib berdi.

Mamlakatimizda izchil amalga oshirilayotgan kadrlar tayyorlash milliy modеlining asosiy g‘oyasi barkamol insonni tarbiyalashni nazarda tutadi. Barkamol shaxsning muhim sifatlari bo‘lgan mehnatsevarlik, kasbiy qiziquvchanlik, ijtimoiy faollik, tirishqoqlik, intizomlilik, tashabbuskorlik, ijodkorlik qobiliyatlarini tarbiyalash o‘rta umumiy ta’lim muassasalarining muhim vazifalaridan hisoblanadi. Kadrlar tayyorlash milliy modеlining markazida shaxs sifatlari turar ekan ta’lim mеtodlarini shu asosida tanlash va qo‘llash ishlarini takomillashtirish hozirgi kunning dolzarb vazifalaridan biridir. Bu borada o‘quvchilarning faolligini oshirish, dars va darsdan tashqari mashg‘ulotlarni samarali tashkil qilish alohida ahamiyat kasb etadi. Jumladan, umumiy o‘rta ta’lim maktablarida mеhnat ta’limi darslari yoshlarni hayotga, kasb-hunarga tayyorlashda muhim o‘ringa ega.

Mazkur qo‘llanmada maktab o‘quv ustaxonalarida mashg‘ulotlar o‘tkazishni rejalashtirish va tashkil etish, ta’limiy, tarbiyaviy va rivoijlantiruvchi maqsadlarni belgilash, jihozlarni mashg‘ulotga tayyorlash bilan bog‘liq masalalar yoritilgan. Shuningdek, qo‘llanmada 5-sinfda mehnat ta’limini amalga oshirishga oid umummetodik yondashuvlar hamda uni amalgam oshirish yo‘llari ko‘rsatib berilgan. Fan bo‘yicha taqvimiy-mavzuiy rejaning har bir mavzusi bo‘yicha dars ishlanmalari bayon qilingan.

Mehnat obyektlari sifatida namunaviy detallar tanlab olingan bo‘lib, ular tegishli ravishda o‘rganiladigan texnologik jarayonlar asosida tayyorlanadi. Shu sababli oquvchilarda umummehnat bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllanrisih, mustaqil ta’limni tashkillashtirish, yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan xatoliklarning oldini olish ga oid metodik tavsiyalar o‘qituvchi tomonidan boshqa mehnat obyektini tangan holida ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmaydi.

Quyida o‘rta maktablarda texnologiya fanining 7 sinfga mo‘ljallangan dasturi tuzilishini havola etamiz.



I. TEXNOLOGIYA VA DIZAYN YO`NALISHI




1.

METALLGA ISHLOV BERISH TEXNOLOGIYASI




1.1.

Umumiy tushunchalar







Rangli metallar va ularning qotishmalarining mexanik xossalari







Simlardan yasaladigan detallar




1.2.

Asbob-uskunalar, moslamalar va ulardan foydalanish







Tunuka va simlarni qirqish, bukish va to`g`rilash asboblaridan foydalanish







Shtangensirkul tuzilishi va u bilan o`lchash usullari







Tunuka, simlarga ishlov berish asboblarini ishga tayyorlash va ular bilan ishlash. Metalga ishlov berish asboblari turlari haqida haqidagi ma`lumotlarni aniqlash.




1.3.

Stanoklar va ulardan foydalanish







Frezerlash, tokarlik va rarmalash stanoklarining vazifasi, tuzilishi va ishlov berish texnologiyasi




1.4.

Mahsulotlar ishlab chiqarish texnologiyasi







Metallardan tayyorlanadigan buyumlarga, detallarga ishlov berish, konstruksiyalash elementlari







Rangli metallarga ishlov berishga oid xalq hunarmandchiligi turlariga bo`yicha ish usullari







Texnologik xaritalar asosida buyumlar tayyorlash







Eshik lo`kidoni sterjenining qotirgichini yasash




2.

YOG`OCHGA ISHLOV BERISH TEXNOLOGIYASI




2.1

Umumiy tushunchalar







Yog`ochning kimyoviy va texnologik xossalari







Yog`ochning haroratga, namlikka, mikroorganizmlarga va boshqa ta`sirlarga chidamliligini ta`minlashga xizmat qiluvchi materiallar







Yog`ochni quritish va saqlash qoidalari







Yog`ochdan tayyorlangan buyumlarga rardoz berishda ishlatiladigan materiallar







Yog`ochlar va ularga ishlov berish materillarini turlarga ajratish va xususiyatlarini aniqlash




2.2.

Asbob-uskunalar, moslamalar va ulardan foydalanish







Yog`ochga ishlov berishda qo`l asboblaridan foydalanish texnologiyasi







Yog`ochga qo`lda ishlov berish asboblarini ishga tayyorlash hamda ish joyini tashkil qilish







Yog`ochdan uy-ro`zg`or buyumlar yasash




2.3

Mashina, mexanizm, stanoklar va ulardan foydalanish







Tokarlik, rarmalash stanoklarining vazifasi, tuzilishi va ular bilan ishlash qoidalari







Tokarlik, stanogida detallarga ishlov berish texnologiyasi







Yog`ochga ishlov berishda tokarlik stanogida orerasiyalarni bajarish







Yog`ochga ishlov berishda rarmalash stanogida orerasiyalarni bajarish.




2.4.

Mahsulotlar ishlab chiqarsh texnologisi







Uy-ro`zg`or, turmushda va maktabda qo`llanilayotgan texnika va konstruksiyalash elementlari







Shakli silindrsimon, konussimon va fasonli, burchakli sathlar birikuvidan hosil qilingan detallar. Chizmalarda texnik talablarni ifodalanish qoidalari







Yog`och va metallga ishlov berishni uygu`nlashtiruvchi xalq hunarmandchiligi turlari bo`yicha ish usullari







Konusimon va fason burchak sathli detallarni va ularning eskizlarini tuzish va chizmalarini tayyorlash







Yog`och va metallga ishlov berishni uygu`nlashtiruvchi xalq hunarmandchiligi turlariga bo`yicha ish usullari asosida buyumlar tayyorlash




3.

ELEKTROTEXNIKA ISHLARI







Kavsharlashda simlar, kavshar, flyuslar turlari







Kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish o`rni







Kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish asboblari







Kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish usullari







Elektrotexnika bilan bog`lq kasb-hunar turlari




4.

UY-RO`ZG`OR BUYUMLARINI TA`MIRLASH







Shahar va qishloq uylarida suv, gaz, elektr energiyasi va issiqlik ta`minoti tizimi va undan foydalanish qoidalari







Uy va xonadonlarni ta`mirlash ishlarining asosiy turlari. Uy va xonadonlarni ta`mirlashda qo`llaniladigan asosiy ish asboblari







Qurilish va ta’mirlash bilan bog`liq kasb-hunarlar







II. SERVIS XIZMATI YO`NALISHI







1.

PAZANDACHILIK ASOSLARI







1.1.

Umumiy tushunchalar










Go`sht va go`shtli mahsulotlarning ozuqaviy qiymati, ahamiyati










Baliq va baliq mahsulotlarining ozuqaviy qiymati, ahamiyati va mohiyati










Go’sht va baliq turlari, ularning sifatiga bo’lgan talablar, saqlanish muddatlari










Mimoza” salatini tayyorlash







1.2.

Asbob-uskunalar, moslamalar va ulardan foydalanish










Go’shtdan va baliqdan taom tayyorlash uchun jihozlangan ish o’rnini tashkil etish










Go’shtga va baliqqa birlamchi ishlov berishda sanitariya-gigiyena talablari va xavfsizlik texnikasi qoidalari










Baliq yoki go’shtdan taom tayyorlash










Go’sht va baliqdan taom tayyorlash







1.3.

Pazandachilikda ishlatiladigan jihozlar va ulardan foydalanish










Elektrgo’sht maydalagichning tuzilishi, vazifalari, ishlash printsipi. Xavfsizlik texnikasi talablari










Sabzavot va mevalarni konservalash uchun ish o’rnini tashkil qilish










Ho’l mevalardan kompotlar tayyorlab konservalash







1.4.

Taomlar tayyorlash texnologiyasi










Qandolat mahsulotlari tayyorlash uchun jihozlangan ish o`rnini tashkil etish










Qandolatchilik jihozlaridan foydalanib “Kartoshka” tayyorlash










Mayda to`g`ralgan go`shtdan “Bistrogin” tayyorlab, taomni dasturxonga tortish










Karam va uzum bargidan do`lma tayyorlash va dasturxonga tortish










O`zbek milliy taomlaridan palov tayyorlash texnologiyasi










Palov tayyorlash va dasturxonga tortish







2.

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi







2.1.

Umumiy tushunchalar










Xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-gigiyena talablari haqida umumiy ma`lumot










Kimyoviy tolalardan tayyorlangan gazlamalar. Sun`iy va sintetik gazlamalarning xossalari va ularga qo`yiladigan talablar










Kimyoviy tolalarning xususiyatlarini o`rganish







2.2.

Asbob-uskunalar, moslamalar va ulardan foydalanish










Kiyim haqida umumiy ma`lumot










Kiyimlar assortimenti va o`lchami










Qo`lda bajariladigan ishlarning texnik shartlari










Qo`lda bajariladigan ishlar uchun asbob va moslamalar Merejka usulida tikish




2.3.

Mashina, mexanizm, stanoklar va ulardan foydalanish




Elektr yuritmali tikuv mashinasining tuzilishi, ishlatilishi




Maxsus ish bajaradigan tikuv mashinalari




Tikuv mashinalarini tozalash va moylash




Mashinadagi nuqsonlar




Parallel, zig-zag qator, mayda va yirik baxya qator tikish




Ichki kiyim choklaridan namunalar tikish

2.4.

Mahsulotlar ishlab chiqarish texnologiyasi




Milliy liboslardan ko`ylak va uning turlari haqida ma`lumot




Gavdadan o`lchov olish va yozish




Ko`ylak asos chizmasini chizish. Hisoblash formulasi




Ko`ylakni va bo`yin o`mizini modellashtirish hamda andoza tayyorlash




Andozani gazlamaga joylashtirish va bichish




Bichiq bo`laklariga ishlov berish. Birinchi kiydirib ko`rish




Bo`yin o`miziga ishlov berish




Yeng o`miziga ishlov berish




Ko`ylak etagini tikish. Ko`ylakka oxirgi ishlov berish




Xalq hunarmandchiligi. “Quroqchilik” haqida ma`lumot




Gazlamalarni ajratish, sifatini aniqlash va shablonlarni qirqib tayyorlash




Tanlangan shakllarni shablon asosida tikish. Quroqning “Yo`l-yo`l” usulidan foydalanib, ushlagich tikish




Quroqning “Paxta” yoki “Parket” usulidan foydalanib, yelpig`ich tikish




Olma shaklida choynak yopg`ich tikish. Tayyorlangan mahsulotga astar tikish. Qaviq ishlari. Tayyorlangan mahsulotga oxirgi ishlov berish




Dizayner-modeler kasbi to`g`risida tushuncha berish




Bolalar sport, bayram kiyimlari uchun yangi modellar eskizini yaratish. Kiyim turlari asosida yangi modellar yaratish




To`y va bayram kechalari uchun liboslar ansamblini yaratish




Xonani bezashda pardalarning roli




Parda tikish uchun gazlama va kerakli xomashyo, jihoz va moslamalar tanlash. Parda modeliga qarab gazlamani hisoblash




Oddiy va murakkab usullarda pardalar tikish texnologiyasi. Kichik hajmda parda tikish

2.5.

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi




Iste`moldan chiqqan buyum o`lchamiga qarab, bolalar kiyimining andozasini tayyorlash va tikish


3. Texnologiya va dizayn fanini o‘qitishga quyiladigan zamonaviy talablar.

Инсоният тараққиётининг барча даврларида ижодий меҳнат башариятни олға харакатлантирувчи асосий омил бўлиб келган. Шундай экан, ёш авлодни ижодий меҳнатга ўргатиш, уни ўз замонасининг энг илғор билимлари билан қуроллантириш барча даврларда ҳамма халқлар учун энг долзарб вазифа ҳисобланган.

Texnologiya va dizayn fanini o‘rganish “Oliy matematika asoslari”, “Fizika”, “Elektrotexnika va elektronika”, “Materialshunoslik”, “Mehnat ta’limi praktikumi”, “Materiallarni kesib ishlash, asboblar va stanoklar”, “Texnik ijodkorlik va dizayn” va “Xalq xunarmandchiligi” kabi fanlari boyicha olingan fundamental bilimlariga asoslangan.

Fanning ta’limdagi o‘rni.Mazkur fanni o‘qitishda umumiy o‘rta ta’lim maktablari mehnat ta’limi darslari bilan bevosita aloqada bo‘lib, O‘zbekistondagi ishlab chiqarish turlari va zamonaviy taraqqiyot yo‘nalishlari, texnologik jarayonlar, yangi texnika, ilg‘or texnologiyalar, fan texnika taraqqiyotini jadallashtirish omillari va istiqbollari, ishlab chiqarish texnologiyasi, ishlab chiqarishni tayyorlashga oid texnologik hujjatlar, yog‘ochga ishlov berishga oid kasb-hunar turlari, metallga ishlov berishga oid xalq xunarmandchiligi soxalari hamda mahsulotlarni tayyorlash usullari haqida o‘quvchilarga bilim berilsa dastur mazmuniga mos keladi.

Fanni o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar. Talabalarning mazkur fanni o‘zlashtirishlari uchun o‘qitishning ilg‘or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi axborot-pedagogik texnologiyalarni tadbiq qilish muhim ahamiyatga egadir. Fanni o‘qitishda plakatlar, chizmalar, namunalar, yo‘riqnomalar, texnologik xaritalar, ko‘rgazmali texnik vositalardan, kompyuter texnikasi, kinofilm, videofilm, diafilm, slayd va elektron versiyalardan, yangi pedagogik texnologiyalar asosida o‘qitish, bilim, ko‘nikma va malakalarni hosil qilish ko‘zda tutiladi.

Fan bo‘yicha talabalarning bilim, ko‘nikma va malakasiga qoyiladigan talablar. Texnologiya va dizayn”fanini o‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida o‘quvchilar yog‘ochning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlarni egallash, ularni rejalash, yo‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladigan qo‘l va elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashinalar elementlari, yangi texnika va ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanish, xavfsizlik texnika qoidalari,sanitariya-gigiyena talablari, o‘quvchilar metallarning xususiyatlari to‘g‘risida boshlang‘ich bilimlar, rejalash, ishlov berish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladigan qo‘l hamda elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashina elementlari, yangi texnika, ilg‘or texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish va foydalanish, mehnat qonunchiligi hamda xavfsizlik texnika qoidalari, sanitariya-gigiyena talablari, o‘quvchilar elektr montaj ishlarida ish o‘rnini tashkil qilish; elektr o‘tkazish

simlarining turlari; elektr o‘tkazgichlarni montaj qilish izolyatsiyalash ishlari; elektr asboblari; elektr o‘tkazish simlarini montaj qilish hamda ish asboblari bilan bilan ishlash usullari, pol qoplamalari hamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta’mirlash ish usullari; yurtimiz me’morchiligi tarixi, xona intereri hamda jihozlanish dizayni; sohaga oid yurtimizda tarkib topgan an’analar hamda zamonaviy taraqqiyot yo‘nalishlari; xona va fanlar bo‘yicha o‘quv kabinetlarida mebel va qo‘shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri hamda eskizlarini tayyorlash to‘g‘risida,



O‘zbekistondagi ishlab chiqarish turlari va tarkibi, ularning bir-biriga bog‘liqligi; tex­nologik jarayonlar, yangi texnika, ilg‘or texnologiyalar; mehnat predmetiga mexanik ta’sir etish orqali amalga oshiriladigan texnologik jarayonlar; ishlab chiqarishdagi kimyoviy va fizik-texnologik jarayonlar; fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirish omillari va istiqboli; ishlab chiqarish texnologiyasi; ishlab chiqarishni tayyorlashga oid texnologik hujjatlar to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘lishi kerak;dizayn talablari darajasidagi ro‘zg‘orbob va xaridorgir buyumlarni tayyorlashni, ro‘zg‘orbob hamda xaridorgir, dizayn talablari darajasidagi buyumlarni, bitta xonani yoritish zanjiri sxemasini tuzish; maishiy elektr asboblarini elektr manbaiga ulash, ularning atrof-muhit va inson sog‘ligiga ta’siri; elektr energiyasini tejamli ishlatish usullari; kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish o‘rnini tashkil qilish; kavsharlashda simlar, kavshar, flyuslar turlari; kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish asboblari hamda ish usullari; elektr montaj ish asboblari turlari va ularda ishlash usullari; elektr bilan ishlovchi sodda uskuna va jihozlar tayyorlashni, taklif etilgan yechimlar asosida xonalarni jihozlash; shahar va qishloq uylarida suv, gaz, elektr energiyasi va issiqlik ta’minoti tizimi va undan foydalanish qoidalari; uy va xonadonlarni ta’mirlash ishlarining asosiy turlari; ta’mirlashda qo‘llaniladigan zamonaviy qurilish materiallari; mahsulot ishlab chiqarishni nazorat qilish, o‘lchash va taqqoslash texnologiyalari; kadrlarni tayyorlash, malakasini oshirish yo‘na­lishlari, tartibi va standartlari; mulk­chilik turlari, marketing va menejment faoliyatining rivojlanishi; zamonaviy ishlab chiqarishning bozor munosabati bilan uzviyligi; olinadigan daromad va uni taqsimlash qoidalari; mehnatni unumli tashkil etish, tejamkorlik va ishbilarmonlik asoslari; mehnatni ilmiy tashkil etish; tabiatni muhofaza qilish; o‘quvchilar yog‘ochga va metallarga ishlov berish jarayonlari bilan uyg‘unlashtirilgan xalq hunarmandchiligi texnologiyalari; hunarmandlarning bozor munosabatlari asosidagi faoliyatlari, uyushmalari va uning istiqbollari; hunarmandchilik bo‘yicha ko‘rgazma va tanlovlarni tashkil qilish va ishtirokchilarni tanlash qoidalari; hunarmandlari tomonidan eksport va ichki bozor uchun ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar; xalq hunarmandchiligida foydalanilayotgan nodir materiallar, asbob-uskunalar hunarmandchilik mahsulotlarini tashqi shakli uzviyligi va yaxlitligi ta’minlanishiga ko‘ra baholash; kompozitsion yaxlitlik; xalq hunarmandchiligiga oid tanlangan bitta kasb-hunar turlar; xalq hunarmandchiligining tanlangan yo‘nalishi bo‘yicha zamonaviy dizayn talablari bilan uyg‘unlashtirilgan mahsulot tayyorlash ish usullarini bilishi, malaka hosil qilishi va amalda qo‘llay olishi kerak; хalq xunrmandchiligining etnik, tarixiy, mahalliy, geografik xususiyatlari, tadbirkorlik, ijodkorlik asoslari; yog‘ochga ishlov berishga oid kasb hunar turlari, metalga ishlov berishga oid xalq xunarmandchiligi soxalari; metallarga ishlov berishga oid kasb hunar turlari, elektrotexnik hamda elektron uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish va ularga xizmat ko‘rsatish, asboblarni elektr montaj qilish va ishga tushurishga tayyorlash bilan bog‘liq kasb hunarlar bo‘yicha, uy va xonadonlarni ta’mirlashda qo‘llaniladigan asosiy ish asboblari; suv ta’minoti tizimi, suv quvurlari, ventil va jumraklarni sozlashda mayda ta’mirlash ishlarini bajarish; qurilish va ta’mirlash bilan bog‘liq kasb hunarlar, sanoat miqiyosida ko‘p seriyali ishlab chiqarish uchun tavsiya etish mumkin bo‘lgan mahsulot namunasini tayyorlash bo‘yicha zamonaviy dizayn talablari bilan uyg‘unlashtirilgan mahsulotlarni tayyorlash ish usullariga oid bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak.

Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati

Asosiy adabiyotlar



Muallif

Adabiyot nomi

Adabiyot turi

Nashr yili

Adabiyotning ARM dagi shifri

Adabiyotning ARM dagi inventar raqami

ARM dagi soni

1

N.A.Muslimov, SH.S.SHaripov, M.Qodirov.

“Texnik ijodkorlik va dizayn”.

O’quv qo’llanma

T.: “TDPU”,2010

37.24

T 56


U-6516

50

2

A.S.Iskandarov.

«Materiallarni kesib ishlash, kesuvchi asboblar va stanokllar.

Darslik

T.: “Fan va texnologgiya” 2004.


37.24

A20


U-6517

50

3

R.S.SHermuxamedov, S.S.YAxyaev, A.E.Parmonov.

CHildangarlikdan amaliy ishlar

O‘quv qo‘llanma

T.:

“Iqtisod -moliya” 2008



37.671 ya 91

U-6791

10

4

G‘.M.Abduqodirov

Kasb ta’limi praktikumi

O‘quv qo‘llanma

T.: “Sharq” 2012.

74,56

А15


У-7685

10

5

R.Raqvshanov

Sanoat ishlab chiqarish texnologiyasi

Darslik

T.:

“Iqtisod -moliya” 2009



34.5 R-27

U-6923

15

Qo‘shimcha adabiyotlar

  1. N.I.Makienko. Slesarlikdan amaliy ishlar.-T.: «O‘qituvchi» 1992.

  2. V.A.Mirboboev. “Konstruksion materiallar texnologiyasi”- T.: «O‘qituvchi» 2004

  3. K.B.Usmonov “Metall kesish asoslari” T.: «O‘qituvchi» 2004 y.

Elektron ta’lim resurslari

1. www. tdpu. uz

2. www. pedagog. uz

3. www. Ziyonet. uz

4. www. edu. uz

5. tdpu-INTRANET. Ped



6. www.legprominfo.ru




Download 190 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling