№1 Ma`ruza: Mikroelektronikadan nanoelektronikaga o‘tish asoslari
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
1-Maruza
№ 1 Ma`ruza: Mikroelektronikadan nanoelektronikaga o‘tish asoslari. KIRISH
Asоsiy adabiyotlar 1. Ж. Панков. Оптические процессы в полупроводниках. М. «Мир», 1973 г., 456 с. (Электрон версия). 2. А.Т.Мамадалимов Фотоэлектрические явления в полупроводниках. Ташкент. 2003. 102 стр. ( Учеб. пособия). 3. Ю.И.Уханов. Оптические свойства полупроводников. М.Ф.М.1977 г., 368 с. 4. С.М.Рывкин. Фотоэлектрические явления в полупроводниках. М. «Физматгиз». 1963 г., 496 с. (Электрон версия). 5. Х. Akrоmоv, S. Zaynоbidinоv, A. Tеshabоеv. YArimo`tkazgichlarda fоtоelеktrik hоdisalar. «O`zbеkistоn». 1994 y. 272 b. 6. А.Т.Мамадалимов, А.А.Лебедев, Е.В.Астрова. Спектроскопия глубоких центров в полупроводниках. Тошкент. «Университет», 1999, 164 стр. REJA
1. Mikroelektronika va nanoelektronika nima? 2. Mikroelektronikadan nanoelektronikaga nima uchun o`tish kerak? 3. Moor qonuni nima? 4. Nanoelektronikaning eng katta muammolari nima? 5. Bugun nanotexnologiyaning rivojlanish yo‘nalishlari
1) Nanoelektronika o`lchami100 nanometrdan kam bo'lgan elementlarning integral sxemalarda yoki yakka holatda ishlash xarakteristikalarini va texnologik asoslarini ishlab chiqadigan va o`rganadigan sohasidir.
Mikroelektronika o`lchami100 nanometrdan katta bo'lgan elementlarning integral sxemalarda yoki yakka holatda ishlash xarakteristikalarini va texnologik asoslarini ishlab chiqadigan va o`rganadigan sohasidir.
2) Chunki mikroelektronikadan nanoelektronikaga o`tish quyidagicha qulayliklarga va yutuqlarga olib keladi. • Nanoelektronika asosida ishlaydigan qurulmalar o`lchami jihatdan kichik va qulay. • Energiya iste`mol qilishda tejamkor ya`ni kam quvvat bilan ham ko`p ishlash imkonini beruvchi qurilmadir. • Nanoelektronika asosida ishlaydigan qurulmalar ko`p funksiya bajara olish imkoniga ham ega. 3) Moor qonuni asosan nano texnologiya asosida qurilgan integral sxemalarni rivojlanib boorish tendensiyasini ifodalaydi va u quyidagicha talqin qilinadi. "Nanoelektronika" atamasi mantiqiy ravishda "mikroelektronika" atamasi bilan bog'liq bo'lib, zamonaviy yarimo'tkazgich elektronikasida mikron va submikron o'lchamlaridagi elementlardan nanometr o`lchamlarga o'tishini aks ettiradi. Texnologiyaning ushbu rivojlanish jarayoni Moorning emperik qonunini aks ettiradi. Moor qonuni shunday deyilgan: Integral sxemalarda ishlatiladigan tranzistorlar soni har ikki yilgada ikki barobar ko'payishini aytib o`tgan.
4. Nanoelektronikaning eng katta muammolari nima? Bu muammolar quyidagilardan iborat. • Biroq, nanoelektronikaning asosiy elementlari uchun kvant effektlarnin • Ya`ni mikroelektronikadan nanoelektronikaga o'tishda kvant effektlari asosan (tunnel effektlar, qisqa kanal effektlar va h.z) tranzistorlarning va integral sxemalarning aniq ish bajarishida katta to`sqinliklarni keltirib chiqaradi. • Nanoelektronika asosida ishlaydigan qurilmalar tashqi ta`sirlarga chidamsiz bo`ladi, katta quvvatlarda tez ishdan chiqadi. Nanoelektronikaning eng katta muammolari nima? Bu muammolar Biroq, nanoelektronikaning asosiy muammolardan biri bunday o'lchamdagi elementlari uchun kvant effektlarning ta'sirining ustun bo'lishi Ya`ni mikroelektronikadan nanoelektronikaga o'tishda kvant effektlari asosan (tunnel effektlar, qisqa kanal effektlar va h.z) tranzistorlarning va tegral sxemalarning aniq ish bajarishida katta to`sqinliklarni keltirib Nanoelektronika asosida ishlaydigan qurilmalar tashqi ta`sirlarga chidamsiz bo`ladi, katta quvvatlarda tez ishdan chiqadi.
Nanoelektronikaning eng katta muammolari nima? Bu muammolar muammolardan biri bunday o'lchamdagi ta'sirining ustun bo'lishidir. Ya`ni mikroelektronikadan nanoelektronikaga o'tishda kvant effektlari asosan (tunnel effektlar, qisqa kanal effektlar va h.z) tranzistorlarning va tegral sxemalarning aniq ish bajarishida katta to`sqinliklarni keltirib Nanoelektronika asosida ishlaydigan qurilmalar tashqi ta`sirlarga chidamsiz Mikropotsessorlarda yuzaga kelgan sizish toki bilan bog`liq muammolar Год 1999
2001 2004
2008 2011
2014 Технологическая норма, нм 180 130
90 60 40 32 Длина затвора L G (нм)
120 90 70 45 32 22 Толщина окисла d ох (ангстремы) 9-25 5-19
2-15 8-12*
6-8* 5-6*
Ток утечки при 100°С (нА/мкм) 7 10
40* 80*
160*
5. Bugun nanotexnologiyaning quyidagi ustuvor rivojlanish yo‘nalishlari mavjud: 1. Tibbiyot. Odamning tanasida paydo bo‘ladigan barcha kasalliklarning oldini oluvchi yoki davolovchi molekulyar nanorobotlarni yaratish. Amalga oshish muddati - XXI asrning birinchi yarmi. 2. Gerontologiya. Insonlarning jismoniy boqiyligiga, odam tanasidagi hujayralar qirilishining oldini oluvchi, odam organizmi to‘qimalarining ishlashini yaxshilash va qayta qurish uchun molekulyar robotlarni kiritishga erishish. Amalga oshish muddati - XXI asrning to‘rtinchi choragi. 3. Sanoat. Iste'mol mollarini ishlab chiqarishda an'anaviy usullardan foy- dalanishdan bevosita atom va molekulalardan yig‘ishga o‘tish. Amalga oshish muddati - XXI asrning boshi. 4. Qishloq xo‘jaligi. Oziq-ovqatni tabiiy ishlab chiqaruvchilarni (masalan, o‘simliklar va hayvonlar) molekulyar robotlardan tuzilgan funktsional o‘xshashlariga almashtirish. Ular tirik organizmda sodir bo‘ladigan kimyoviy jarayonlarni qisqaroq va samaraliroq yo‘l bilan amalga oshirishadi. Masalan,
«tuproq-is gazi-fotosintez-o‘t-sigir-sut» zanjiridan barcha ortiqcha bo‘limlar olib tashlanadi. Faqat «tuproq-is gazi-sut (qatiq, yog‘, go‘sht)» qoladi. Bunday «qishloq xo‘jaligi» samaradorligi ob-havo va og‘ir mehnat sharoitiga bog‘liq bo‘lmaydi. Uning ishlab chiqarish hajmi oziq-ovqat muammosini birato‘la hal qiladi. Amalga oshish muddati - XXI asrning ikkinchi-to‘rtinchi choraklari. 5. Biologiya. Tirik organizmga atomlar darajasidagi nanoelementlarni kiritish mumkin bo‘ladi. Buning oqibatlari turlicha bo‘lib, yo‘qolib ketgan turlarni tiklashdan tortib, yangi turdagi jonzotlar biorobotlarini yaratishga olib kelishi mumkin. Amalga oshish muddati - XXI asr. 6. Ekologiya. Inson faoliyatining atrof-muhitga ta'sirini to‘liq bartaraf qilish. Bunga birinchidan, ekosferani inson faoliyati chiqindilarini boshlang‘ich xom- ashyoga aylantiruvchi molekulyar robot-sanitarlar bilan to‘ldirish, ikkinchidan esa sanoat va qishloq xo‘jaligini chiqindisiz nanotexnologik usulga o‘tkazish bilan amalga oshirish mumkin. Amalga oshish muddati - XXI asr. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling