|
Stixiyali rivojlanish davri. Metrologiya xizmati va metrologik ta‘minot masalalarining
dastlabki kurtaklari turli davlatlarda turlicha tarzda vujudga kela boshlagan. Masalan, rus knyazi
Svyatoslav Yaroslavich belidagi oltin kamaridan uzunlikning namunaviy o‗lchash vositasi
sifatida foydalangan. Tarixiy ma‘lumotlarga ko‗ra, knyaz davriy ravishda bozor rastalarini oralab
yurib, turli mato sotuvchilarining uzunlik o‗lchovlarini kamari bilan taqqoslab turgan. Agar ular
orasidagi tafovut belgilanganidan ortib ketsa, sotuvchini shafqatsiz jazolagan.
Italiyada ham bu borada muayyan tartib belgilangan edi (o‗rta asrlarda). Cherkov va
butxonalarda aniq sondagi marvarid donalari saqlanib, ulardan sochiluvchan (disiyers)
moddalarning hajm va massa birliklarini hosil qilishda foydalanganlar
7
.
Markaziy Osiyoda ham o‗lchovlar va ularning turg‗unligini saqlash, o‗lchash qoidalariga
qat‘iy rioya etish masalalariga jiddiy e‘tibor berilgan. Aksariyat hollarda buning nazorati eng
5
Lester A. Ross. Archaeological metrology: English, French, American and Canadian systems of
weights and measures for North American historical archaeology. 1983. Ottawa. National Historic
Parks and Sites Branch Parks Canada Environment Canada.
6
International vocabulary of metrology — basic and general concepts and associated terms
. // Joint Committee
on Guides for Metrology. 2008.
7
Lester A. Ross. Archaeological metrology: English, French, American and Canadian systems of weights and
measures for North American historical archaeology. 1983. Ottawa. National Historic Parks and Sites Branch
Parks Canada Environment Canada.
4
yuqori amaldorlar tomonidan olib borilgan. Masalan, islom ta‘limotida to‗gri o‗lchash, ya‘ni
xaridor haqini urib qolmaslik (bu hozirda ham "tarozidan urib qolish‖ deyiladi) masalalariga juda
qattiq qaralgan. Bu borada xalqimiz manaviyatiga singdirilgan "Xaridorning haqi yetti
pushtingga uradi‖, "Tarozidan urib qoluvchining joyi do‗zahning eng to‗rida bo‗ladi‖, "Xaridor
haqiga xiyonat qiluvchi Ollohning birinchi dushmanlaridandir‖ kabi iboralar bu ta‘limotning
isbotidir.
Tarixiy yozishmalarda davlatlar orasida urushlarning kelib chiqishlarida ba‘zan
o‗lchashlardagi kelishmovchilik ham sabab bo‗lganligi kabi ma‘lumotlar ham keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
