1. Мустакил Узбекистон Республикасининг мехнат конунчилигида мехнат шартномалари, уларнинг мазмуни ва тамойиллари хакидаги масала алохида ахамият касб этади


Download 15.08 Kb.
Sana11.03.2023
Hajmi15.08 Kb.
#1259855
Bog'liq
Документ Microsoft Word


Мехнат шартномаси тушунчаси, мазмуни, турлари, шартнома тузиш коидалари, муддати, шартлари, талаб килинадиган хужжатлар, мехнат дафтарчаси, дастлабки синов, шартнома шартларини узгартириш тартиблари, бошка ишга утказиш коидалари.

1. Мустакил Узбекистон Республикасининг мехнат конунчилигида мехнат шартномалари, уларнинг мазмуни ва тамойиллари хакидаги масала алохида ахамият касб этади. Мехнат шартномаси ишловчи ходим билан иш бажарувчи уртасида муайян мутахасислик, малака, лавозим буйича ишни ички мехнат тартиби коидаларига буйсунган холда тарафлар келишувидир. У норматив хужжатлар билан белгиланган шартлар асосида хак эвазига иш бажариш хакида келишувдир. Ишловчи ходим ва иш берувчи мехнат шартномасининг субъектлари булиб хисобланади. Мехнат шартномасини тузишдан олдин кушимча холатлар (танловдан утиш, лавозимга сайланиш ва бошкалар) хакида келишиб олинади. Уриндошлик асосида ишлаш учун хам мехнат шартномаси тузилади. 50 Мехнат шартномасининг мазмуни ва турлари келишувчилар томонидан белгилаб олинади. Шартномада куйидагилар белгилаб олинади: 1. Иш жойи. 2. Ишлавчи ходимнинг вазифаси, лавозими. 3. Ишнинг бошланиш куни. 4. Мехнат шартномасининг амал килиш муддати. 5. Мехнат хаки микдори ва мехнатнинг бошка шартлари. Мехнат шартномасини тузиш пайтида конун хужжатларида белгиланган мехнат хукуки ва кафолатлари даражаси пасайтирилиши мумкин эмас. Мехнат шартномаси факат ѐзма шаклда тузилади. Мехнат шартномаси бир хил кучга эга булган икки нусхада тузилади ва хар бир тарафга саклаш учун топширилади. Унда томонларнинг аник манзиллари курсатилган булиши шарт. Мехнат шартномаси ишловчи ходим ва иш берувчи ѐки унинг вакили имзолари билан мустахкамланиб, имзоланган муддати кайд этилади. Мансабдор шахснинг имзоси корхона мухри билан тасдикланади. Мехнат кодексининг 75-моддасида курсатилишича мехнат шартномалари: 1. Номуайян муддатга. 2. Беш йилдан ортик булмаган муддатга. 3. Муайян ишни бажариш вактига мулжаллаб тузилади. Мехнат шартномасида унинг амал килиш муддати курсатилмаган булса, мехнат шартномаси номуайян муддатга тузилган хисобланади. Номуайян муддатга тузилган мехнат шартномаси ходимнинг розилигисиз муайян муддатга кайта тузилиши мумкмин эмас. Номуайян муддатга мулжалланган мехнат шартномалари тузиш мумкин булмаган холларда, ишнинг хусусиятлари, бажариш шартлари ѐки ходимнинг манфаатларини хисобга олган холатда иш берувчи муддатли мехнат шартномасини тузиш хукукига эга. 51 Мехнат шартномаси томонлари а) зарур ва б) кушимча шартларни белгилаб оладилар. Зарур шартларсиз тузилган шартнома тузилган деб хисобланмайди. Кушимча шартлар эса томонларнинг келишувига караб белгиланади. Шартномаларнинг зарур шартлари: а) иш жойи хакида аник маълумот, б) ишловчи бажарадиган мехнат функцияси тугрисидаги келишув. Мехнат шартномасининг кушимча шартлари жумласига куйидагилар киради: а) ишга кабул килишда синаб куриш, б) туликсиз иш вактини белгилаб олиш, в) ѐтокхоналар билан таъминлаш тугрисида ва хоказо. Мехнат шартномасининг асосий хусусиятлари мавжуд булиб, улар жумласига куйидагилар киради: а) муайян турдаги ишни бажариш, б) корхонанинг ички мехнат тартиби коидаларига буйсуниши. 2. Узбекистон Республикасининг мехнат конунчилигида белгиланишича ишга кабул килишга 16 ѐшдан йул куйилади. 15 ѐшга тулган шахслар ота-онаси ѐки уларнинг урнини босувчи шахснинг розилиги билан ишга кабул килиш мумкин. 14 ѐшга тулган укувчилар хам ота- онаси ѐки уларнинг урнини босувчи шахснинг розилиги билан, болаларнинг соглигига зиѐн етказмайдиган, енгил ишларни укишдан буш вактларида бажариш учун ишга кабул килишга йул куйилади. Ишга кабул килишни гайриконуний равишда рад этишга йул куйилмайди. Гайриконуний рад этиш деганда куйидагилар тушунилади: 1. Мехнат килиш хукукини чеклаш ѐки имтиѐзлар бериш. 2. Таклиф килинган шахсларни ишга кабул килмаслик. 3.Конунга мувофик мехнат шартномаси тузиши шарт булган шахсларни ишга кабул килмаслик. 4.Конунларда кузда тутилган бошка холлар булиши мумкин. Ишга кабул килиш рад этилган такдирда иш берувчи бунинг сабабини асослаб 3 кун муддат ичида ѐзма жавоб бериши шарт. Бу жавоб ишга кабул килиш хукукига эга булган мансабдор шахс томонидан имзоланган булиши лозим. Мехнат кодексининг 79- моддасига кура кариндош уругларнинг давлат корхонасида бирга хизмат килишлари чекланади. Узаро якин кариндош ѐки куда- анда булган шахсларнинг бири иккинчисига бевосита буйсуниб ѐки унинг 52 назорати остида хизмат киладиган булса, бир давлат корхонасида бирга хизмат килишлари таъкикланади.
Download 15.08 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling