1. Qaysi gapdagi qo’shma so’zlar ajratib yozilishi lozim?

---

@HABELONATILI---MILLIY SERTIFIKAT DIAGNOSTIKA
1.Qaysi gapdagi qo’shma so’zlar ajratib yozilishi lozim? 
A.Ta’lim tizimining bosh maqsadi chuqur bilimli, yuksak ma’naviyatli,
hozir//javob yoshlarni tarbiyalshdan iborat. B.Mehmon//do’st, mehnat//sevar,
bolajon xalqimizga mos bo’lgan sof//dil, mard va dov//yurak, dono yoshlar kelajak
poydevoridir. C.ikkala gapdagi qo’shma so’zlar qo’shib yoziladi. D.A,C
2. Fikrni to’g’riligini ifodalovchi kirish so’z berilgan qatorni toping. A.Albatta
,to’g’ri. Bilimsiz odam hech narsaga erisholmaydi. B.Ayniqsa hech narsa
o’qimaydigan johil kimsalar faqat bugunini o’ylab hayotdan orqada qoladi.
C.Mayli, qo’shiq ayta qoling. D.Bu ariqlarning suvlari allaqachon, aniqrog’i,
bundan 4yillarcha oldin qurib qolgan.
3.Afsusuki, ayrim odamlar chiqindilarni suvga tashlashadi. Mazkur gapdagi fe’l
qanday ma’noga ega emas? A.zamon B.shaxs-son C.bo’lishsizlik D.vazifadoshlik
4.Qaysi so’zlarda tutuq belgisi tushirilsa ma’no o’zgarishi ro’y beradi? A.qat’iy,
sun’iy B.a’yon, sa’va C.she’r, ta’na D.B,C,
5.Qaysi qatorda imlo xatolik qator undoshlarga mansub? 1.Fikir-mulohazalarimni
qog’ozga tushirishga urindim 2. O’tgan haftada o’qituvchimiz bilan tiyatrga brogan
edik. 3.Qo’shnimizning Absalom va abjabbor ismli o’g’illari bor.4.Sinfdoshim
Karimjon katta bo’sa artis bo’moqchi. A.1,4 B.2 C.1,2,3,4 D.1
6.Ma’nodosh so’zlar qatori buzilgan javobni aniqlang A.sahar, tong, sabo
B.sovg’a, hadya, tortiq , armug’on C.tanqis, kamchil, taqchil D.bahs, munozara,
tortishuv 
7. Qaysi gapda qo`shma fe’l yo`q? 
A) Keyin ularning ham chandilgan iplarini yechib, ayirib ola boshladik. B) Hakim
bobo har bir niholni parvarish qilardi. C) Shunday o`ylasangiz yanglishasiz, -deb
e`tiroz bildirdi Abdukarim. D) Sovuq bo`shashgan hamon, ko`klam daragi
kelmasdan, tag`in ayvonga ko`chib olar edi. 
8. Qaysi gapda fe`lning sifatdosh vazifa shakli tarkibida nisbat shakli bor?A)
Bilmaslik ayb emas, bilmaganini bo`yniga olmaslik ayb. B) Orqa tomonda o`tirgan
Dilbar o`zini tutolmay qiqirladi. C) Ilm insonni izzat va sharafga yetkazadigan
vositadir. D) Boshqalar qalbiga yaxshilik urug`ini ekkan odam chinakam insondir.
9. Faoliyat – jarayon otlari qaysi javobda ishtirok etmagan? 

---

A) O`rindiqning bir chekkasida o`tirgan ayol unga mehribonlik bilan tikilib turardi.
B) Dadam kunduzi g`o`zani chopiq qilib juda charchagan ekan, sira uyg`onmadi. 
C) Ancha ovaragarchilik bilan bir mashina paxta olib qaytdik. D) Chumchuqlar,
chittaklar, to`rg`aylar, sa`valar o`z to`plari bilan vijir-vijir, chug`ur-chug` sayrab-
kuladilar. 
10. Vladimir janoblari Nomoz Pirimqul o`g`li ishini qabul qilib olganiga bir hafta
bo`lgan bo`lsa ham uni darrov tergovga chaqirmadi. Ushbu gapda ravishning
qaysi turi qatnashgan?
A) Payt ravishi B) O`rin ravishi C) Holat ravishi D) Maqsad-sabab ravishi.
11. Qaysi javobdagi asarlar Abdulla Qodiriy qalamiga mansub? 
A) “Zar qadri”, “Jar yoqasidagi chaqmoq”, “Daryolar tutashgan joyda” B)
“Mahmud Tarobiy”, “O‘tror”, “Karvon yo‘llarida” C) “Juvonboz”, “Obid ketmon
”, “Baxtsiz kuyov” D) “Onalar”, “Kuzatish”, “Yodgor”
12. Xaloyiq harne qilsa tergamak yo‘q, Ne qilg‘anni yamon qilding demak yo‘q. . .
. Olib kishvar elining ehtiyojin, Bag‘ishlab elga uch yillik xirojin. Parchada
ifodalanishicha, farzand ko‘rganidan sevinib xalqining uch yillik xirojidan voz
kechgan xoqon obrazi Navoiyning qaysi asarida uchraydi? A) “Sab’ai sayyor” B)
“Farhod va Shirin” C) “Mahbub ul-qulub” D) “Hayrat ul-abror”
13. Ulg‘ayib, ustiga egar urilibdiki, har yakshanba kuni butun Hisorni oshib, shu
yer(bozorga)ga keladi. Tor taxta ko‘prikning yoniga omonatgina qurilgan
choyxona etagida to‘xtaydi. . . To‘riq uzoq vaqtgacha bunga ko‘nikolmadi, bir-ikki
marta, hatto tizginni uzib qochdi, butun bozor ahlini sarson qildi. Bir-ikki marta
esa yarim yo‘lda tixirlik qilib oyog‘ini tirab turib oldi, bo‘lmadi. Qamchi yedi.
Endi ko‘nikib qoldi. Ushbu parchada tasviri keltirilgan to‘riq ot qaysi asarda
uchraydi? A) "Do‘nan" hikoyasi (T.To‘la) B) "Asrga tatigulik kun" romani
(Ch.Aytmatov) C) "Bemor" hikoyasi (A.Qahhor) D) "Qiyomat qarz" hikoyasi
(O‘.Umarbekov)
14. Qaysi javobdagi baytda tazod san’atidan foydalanilgan? A) Orzu qildim:
"Tutarmen", − deb visoli domanin, Pora bo‘ldi hajr ilgida giribon oqibat. B) Ko‘z
bila qoshing yaxshi, qabog‘ing yaxshi, Yuz bila so‘zing yaxshi, dudog‘ing yaxshi.
C) Anda bir shoh hokim-u voliy, Mulki ma’mur-u himmati oliy. D) Ul yuzi oykim,
jahonning jonidir, Shu zamona xublarning xonidir.
15.Menga qulluq qilma, Yurt tuprog‘in o‘p, Unga qullar emas, fidolar kerak.
Uning sen-u mendek shoirlari ko‘p, Buyuk elga endi daholar kerak. Ushbu misralar

---

muallifini aniqlang. A) Erkin Vohidov B) Abdulla Oripov C) Anvar Obidjon D)
Mirtemir 
16. Kundalik hayotda uchraydigan qallobliklar, firibgarliklar, aldovlar ortida o‘sha
ishni o‘ziga ep ko‘rgan odamlarning pastkashligi bilan birga, ular gapiga laqqa
tushgan go‘l kishilar fojiasi ham turibdi. Ushbu fikrlarni Abdulla Avloniyning
qaysi hikoyasining mazmuniy xulosasi sifatida keltirish mumkin? A) “Janjalchilik
zarari” B) “Xurus ila bo‘ri” C) “Yalg‘on do‘st” D) “Chin do‘st”
17. Chexovning “Garov” hikoyasida ziyofat qatnashchilari qanday mavzu ustida
bahs qiladilar? A) erkak va ayolning burch-majburiyatlari B) rus va fransuz
tillaridan qay biri jozibadorroqligi C) jamiyat uchun duel qanday foyda yoki zarar
keltirishi D) o‘lim va umrbod qamoq jazolari 
18. “Tanqidga mutlaqo chidamaydigan” va “gijgijlamoq” ma’nolaridagi iboralar
tarkibida qanday so‘z qo‘llanadi? A) olov B) sirka C) suv D) yer
Quyidagi matnni o`qing va savollarga javob bering.
Dunyoning eng yirik orollari haqida bilasizmi?
Yer kurrasining atigi 29 foizi quruqlikdan iborat. Qolgan qismi suv bilan
qoplangan. Ana shu quruqlik ham yaxlit bir bo‘lak bo‘lmay, bir nechta materik va
qit’alardan iborat. Shuningdek, qit’alarga tutashmay, alohida joylashgan ko‘plab
katta va kichik quruqlik bo‘laklari borki, ular orol deb yuritiladi.Bugungi kunda
Yer kurrasida 500 ming atrofida turli o‘lchamdagi orollar bor.Ularning bir qismi
quruqlik, yana bir qismi esa vulqon natijasida hosil bo‘lgan orollar
hisoblanadi.Orollarning joylashish o‘rni ham xilma-xil, ba’zi hududlarda umuman
bo‘lmasa, boshqa bir hududlarda arxipelag tarzida sochilib ketgan.Ko‘plab orollar
turli davlatlarga tegishli bo‘lsa, yana bir qancha orollar orol-davlat hisoblanadi,
Yaponiya, Kuba kabi. Shuningdek, bir orol hududi ikki davlatga tegishli bo‘lishi
mumkin; masalan, Timor orolining yarmi Indoneziyaga qarasa, yarmi Sharqiy
Timor davlatiga tegishli. Yangi Gvineya orolining yarmi Indoneziyaga, yarmi
Papua–Yangi Gvineya davlatiga qaraydi. Irlandiya orolining bir qismi Buyuk
Britaniyaga tegishli bo‘lsa, katta bir qismida Irlandiya davlati joylashgan.
Quyida dunyodagi eng yirik orollar o‘nligini keltiramiz.
10. Elsmir oroli, Kanada
Orol aholisi: 170 kishi Orol maydoni: 196 236 kvadrat kilometr

---

 Elsmir Kanadagi yirik orollardan biri hisoblanadi. Ushbu orol Kanadaning eng
shimoliy qismida joylashgan. U Nenavut provinsiyasiga qaraydi. Orol Qirolicha
Yelizaveta arxipelagi tarkibiga kiradi.Orolning eng baland nuqtasi – dengiz
sathidan 2 616 metr.Orolda bor-yo‘g‘i 170 kishi yashaydi. Orol tabiati yovvoyi
hayvonlarga juda boy.
9. Viktoriya oroli, Kanada
Orol aholisi: 1 707 kishi
Orol maydoni: 217 291 kvadrat kilometrYer kurrasidagi eng katta orollar
reytingining 9-o‘rnida Kanadaning yana bir oroli – Viktoriya joylashgan. Orolning
o‘lchami uzunasiga ham, eniga ham teng: 500 kilometr.Orolda baland tog‘lar yo‘q,
uning dengiz sathidan eng baland joyi 1000 metrni tashkil etadi.Ushbu orolning bir
qismi Nanavut provinsiyasiga, yana bir qismi Kanada arxipelagining shimoliy-
g‘arbiy hududiga qaraydi.Orolda ikkita aholi punkti bor: Kembridj-bey va Xolmen.
8. Xonsyu oroli, Yaponiya
Orol aholisi: 103 million kishi
Orol maydoni: 227 962,59 kvadrat kilometr. Xonsyu oroli Yapon arxipelagidagi
eng yirik orol hisoblanadi. Orol hududi Yaponiya hududining 60 foizini tashkil
etadi.Xonsyu oroli hududi reytingda o‘zidan bir pog‘ona tepada turgan Buyuk
Britaniya orolidan arzimagan o‘lchovda ortda qoladi.Ushbu orolda Yaponiyaning
eng baland nuqtasi bo‘lish bilan birga yaponlar uchun muqaddas sanaladigan,
balandligi 3 776 metr bo‘lgan Fudziyama tog‘i joylashgan. Orolda joylashgan
tog‘larda bir qancha vulqonlar ham joylashgan.
7. Buyuk Britaniya oroli
Orol aholisi: 60 million kishi
Orol maydoni: 229 848 kvadrat kilometr .Buyuk Britaniya Britan orollari
tarkibidagi eng yirik orol hisoblanadi. Bu orolda Angliya, Shotlandiya va Uels
joylashgan.Buyuk Britaniya orolining uzunligi 966 kilometrgacha cho‘ziladi. Eni
esa 483 kilometr. Orolning eng baland nuqtasi – 1 344 metr.
6. Sumatra oroli, Indoneziya
Orol aholisi: 51 million kishi
Orol maydoni: 473 000 kvadrat kilometr.Sumatra oroli Indoneziyada joylashgan.
Indoneziyan o‘zi orollardan tashkil topgan davlat hisoblanadi.Orol Malay
arxipelagi va Katta Zond orollari tarkibiga kiradi.

---

5. Baffin Yeri oroli, Kanada
Orol aholisi: 11 ming kishi
Orol maydoni: 507 451 kvadrat kilometr.Baffin Yeri oroli Kanadaning shimoliy
qismida joylashgan.Orolning asosiy qismida ob-havo noqulayligi bois aholi
umuman yashamaydi.Oroldagi ozgina aholi Nunavit provinsiyasining markazi
Ikaliut shahrida yashaydi.Orolda ko‘plab yirik ko‘llar bor. Orol Kanada
taygasining bir qismi hisoblanadi.
4. Madagaskar oroli
Orol aholisi: 20 million kishi
Orol maydoni: 587 041 kvadrat kilometr.Magadaskar oroli Afrika qit’asining
markaziy-sharqiy qismiga yaqin joyda joylashgan. Qit’a bilan orol o‘rtasidagi
bo‘g‘oz Mozambik bo‘g‘ozi deb ataladi.Bu orolda ham yaxlit bir davlat –
Madagaskar davlati joylashgan.Madagaskar orolining o‘lchami: Uzunligi 1 600
kilometr, eni esa 600 kilometrni tashkil etadi. Mamlakat poytaxti – Antananarivu
shahri.
3. Kalimantan oroli, Indoneziya, Malayziya, Bruney
Orol aholisi: 16 million kishi
Orol maydoni: 743 330 kvadrat kilometr.Dunyodagi eng yirik orollar ro‘yxatida 3-
o‘rinda Kalimantan oroli turadi. Bu orolning malaycha nomi Borneodir.Kalimantan
oroli ham Tinch okeani hududida joylashgan.Ushbu orol dunyodagi hududi uch
davlatga tegishli bo‘lgan yagona orol hisoblanadi. Orolning janubiy-sharqiy qismi
Indoneziyaga, g‘arbiy qismi Malayziyaga, shuningdek shimoliy-g‘arbiy qismida
ozroq hududi Bruneyga tegishli.Orolda Indoneziyaning to‘rtta provinsiyasi,
Malayziyaning ikkita shtati va Bruney davlatining bor hududi joylashgan.
2. Yangi Gvineya oroli, Indoneziya va Papua–Yangi Gvineya
Orol aholisi: 7,5 million kishi
Orol maydoni: 786 000 kvadrat kilometr
Yangi Gvineya dunyodagi ikkinchi eng yirik orol hisoblanadi. Bu orol Tinch
okeanida joylashgan. Orolni Avstraliyadan Torres bo‘g‘ozi ajratib turadi.Yangi
Gvineya ikkita mamlakatga tegishli oroldir. Uning yarmi Indoneziyaga qaraydi va
Osiyoning bir bo‘lagi hisoblanadi. Qolgan yarmi esa Papua–Yangi Gvineya
davlatiga qaraydi va Okeaniyani bir qismidir.

---

1. Grenlandiya oroli, Daniya
Orol aholisi: 58 ming kishi
Orol maydoni: 2 130 800 kvadrat kilometr
Grenlandiya – Yer kurrasidagi eng yirik orol. Bu orol Atlantika okeanining
shimoliy qismida, Kanada sohillariga yaqin hududda joylashgan. Orolni shimol
tomondan Shimoliy Muz okeani suvlari o‘rab turadi. Orol Daniya qirolligi
tarkibida muxtor hudud hisoblanadi.Oroldagi eng yirik aholi punkti Nuuk deb
ataladi; u orolning g‘arbiy qismida joylashgan.Orolning eng baland nuqtasi 3 383
metrli Gunbern tog‘i hisoblanadi.
19-savol. Matn asosida quyidagi savolga javob bering.
Qaysi davlatda joylashgan orolning asosiy qismida aholi nima sababdan umuman
yashamaydi?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
20-savol. Savolni o`qing va faqat bitta to`g`ri javobni tanlang
Borneo qaysi orolning mahalliy aholi tilida nomlanishi
A. 7-o‘rinda Buyuk Britaniya oroli
B. 10-o`rinda. Elsmir oroli
C. 3-o‘rinda Kalimantan orolining
D. 8-o`rinda Xonsyu oroli 
21- 23–savollar. Berilgan gaplarni mos ravishda ( A-E) to`gri yakunlang.
Diqqat! Berilgan javoblardan ( A-E) 2 tasi ortiqcha 
21-savol- Xonsyu oroli
22-savol- Madagaskar oroli
23-savol- Yangi Gvineya oroli
A. ikkita mamlakatga tegishli oroldir
B. Yer kurrasidagi eng yirik orol
C. Balandligi 3 776 metr bo‘lgan tog‘
joylashgan
D. o‘zi orollardan tashkil topgan
davlatga tegishli
E. Bu orolda yaxlit bir davlat
joylashgan

---

24-savol. Savolni o`qing va faqat bitta to`g`ri javobni tanlang
A. Madagaskar orolning asosiy qismida ob-havo noqulayligi bois aholi umuman
yashamaydi
B. Yangi Gvineya oroli uchta mamlakatga tegishli oroldir
C. Kalimantan oroli ham Hind okeani hududida joylashgan
D. Buyuk Britaniya Britan orollari tarkibidagi eng yirik orol hisoblanadi
25-savol. Savolni o`qing va faqat bitta to`g`ri javobni tanlang
A.Viktoriya orolida ikkita aholi punkti bor: Kembridj-bey va Xolmen.
B.Xonsyu oroli hududi reytingda o‘zidan bir pog‘ona pastda turgan Buyuk
Britaniya orolini arzimagan o‘lchovda ortda qoldiradi
C.Elsmir orolida bor-yo‘g‘i 1170 kishi yashaydi
D.Buyuk Britaniya orolining uzunligi 966 kilometrgacha cho‘ziladi. Eni esa 483
kilometr. Orolning eng baland nuqtasi – 1 434 metr.
26-27-savollar. Berilgan ma`lumotlarni o`qing va to’g’ri yoki noto’g`ri ekanligini
aniqlang
26-savol. Angliya, Shotlandiya va Daniya bitta orolda joylashmagan.
A. To`g`ri B. Noto’g`ri
27-savol.Viktoriya orolining o‘lchami uzunasiga ham, eniga ham teng: 500
kilometr
A. To`g`ri B. Noto’g`ri
28-savol. Quyidagi topshiriqni bajaring. Javobingizni javoblar varaqasiga ko`chrib
yozing.
Matna tayanib yer yuzidagi orollarning joylashuvi, orol-davlat, orollarning
davlatlarga qanday taqsimlanishi haqida yozing. Javobingiz 20-25 ta sozdan iborat
bo’lishi lozim.
ILHOM ZOYIR. SHAKAR (HAJVIYA)

---

Sharifjonning ichiga chiroq yoqsa yorishmaydi. Bir gapdan qolganida olam guliston
edi-yu, lekin to‘g‘riso‘zligi, cho‘rtkesarligi bunga izn bermadi. Alami O‘roqchadan:
uning yonini olaman deb boshlig‘i Mardon Husenovich bilan teskari bo‘lib qoldi.
O‘roqcha bo‘lsa andishaga borib o‘tiradiganlardan emas, ertasigayoq Mardon
Husenovich bilan apoq-chapoq bo‘lib ketdi. Sharifjon esa yuzi shuvut kishidek yelka
qisib yuribdi. Uning nazdida O‘roqcha — qora mushuk: Sharifjon bilan boshliq
o‘rtasidan kesib o‘tdiyu endi hech narsa bo‘lmagandek kekirib yuribdi.
Reja bo‘limidagi Bobo‘sin aka pensiyaga ketsa, o‘rniga Sharifjon bo‘lim boshlig‘i
bo‘ladi, deb yurishuvdi. Mardon Husenovich bilan ters bo‘lib qolishi esa bu gaplarni
chippakka chiqarib qo‘ydi.
— O‘roqchaning shashti baland, hoynahoy bo‘limga shu boshliq bo‘ladi-yov, —
degan gap Sharifjonga malol keldi. — Yana kim biladi deysiz, Mardon
Husenovichning o‘zi ham qimirlab qolgan: yuqori bilan kelisholmayotgan ekan. 
Sharifjonning ko‘ksida og‘riq paydo bo‘ldi. Asta-sekin badanini kemirayotgan bu
og‘riqni hech kimga ayta olmasdi. Yurish-turishida halovat yo‘qoldi. Og‘riqning
zo‘ridanmi, kundan-kunga rangi siniqib, ko‘zlari kirtaya bordi. Bo‘lar-bo‘lmasga
asabiylashadigan, kechikkan qishning sovug‘iday gaplari ham xunuk eshitiladigan
bo‘ldi. Uydagilarni-ku ko‘z ochirgani qo‘ymaydi.
— Dadasi, — dedi xotini Lobar bu holdan toqati toq bo‘lib, — sizga nima bo‘lgan
o‘zi? Men-ku do‘qu pichinglaringizga ko‘nikib qolganman. Oxi bu bolalarga zarda
qilganingiz nimasi! Biror nimadan siqilayotgan bo‘lsangiz, mana menga ayting,
ko‘nglingiz yoziladi. Hamma narsani ichingizga yutaversangiz, o‘zingizni o‘zingiz
yeb qo‘yasiz-ku, birodar! 
Sharifjon bir sasib bermoqchi bo‘ldiyu, yana shashtidan qaytdi. O‘ylab qarasa,
xotinining gapida jon bor-da, xay! “O‘zingga o‘zing qildingmi, aybni birovga
to‘nkama!”
— Boshliq bilan oramiz buzilib qoldi, — dedi Sharifjon chuqur bir so‘lish olib. — U
yoqqa o‘tsam o‘poq, bu yoqqa o‘tsam so‘poq deydi, ayb qidirgani qidirgan.
Xotinlar gapga tez xulosa yasaydi.
— Ey, o‘nta panjangizda o‘nta hunaringiz bor! — dedi Lobar cho‘rt kesib. —
Ko‘chada qolib ketmaysiz. Bo‘shang, jon xalos, betini ko‘rmaysiz! 
Sharifjon sermulohazali emasmi, shaytonga hay berdi. 
— Nimalar deyapsan, men o‘z ishimni yaxshi ko‘raman. Undan keyin daraxt bir joyda
ko‘karadi.
Sharifjon chuqur xayolga berildi. Olmaning bir pallasi zada yesa, ikkinchi pallasi ham
ozor chekadi. 
— Bilaman, — dedi xotin o‘zicha bir nimalarni chamalab. — Siz irim-sirimga
ishonmaysiz.
— Ishonganimda nima o‘zgaradi? 

---

— O‘zgaradi-da, — dedi xotin erining moyilligini sezib. — O‘sha kazo-kazolaringiz
boradigan Parichani menam bilaman. O‘shanga borib duoi xayr o‘qitib kelsam,
yo‘lingiz ochilib ketarmidi. 
— Qo‘ysang-chi, shu ishingni.
— Ana, aytmadimmi, siz ishonmaysiz!..
Sharifjon ertasi kuni ham dili-dunyosi hufton bo‘lib keldi.
— O‘tiring qani bu yerda, — dedi Lobar eriga astoydil achingan bo‘lib. — Men
aytgan joyimga borib keldim.
— Xo‘sh, nima bo‘libdi shunga? — dedi Sharifjon xotini amal-taqal qilib yoqib
kelgan umid shamini o‘chirmoqchi bo‘lib.
Xotin kichkina qog‘ozga o‘ralgan narsani erining oldiga qo‘ydi.
— Nima bu? — dedi er o‘rog‘liq qog‘ozga qo‘lini bigiz qilib. — Nosmi?
— Qanaqa nos? Shakar bu!
— Shakar?
— Ha, shakar. Paricha ana shu shakarga dam solib berdi.
— Hali shuni boshlig‘iga qandchoy qilib bersin, degandir?
— Yo‘lim ochilsin, desangiz, bundan boshqasini ham qilasiz... Yo‘q, Yo‘liga sepasiz.
Boshlig‘ingiz shakarni bosib o‘tsa, ko‘ngli iyib, sizga nisbatan mehri oshadi.
— Ey, qo‘y-ey, — dedi Sharifjon beo‘xshov jilmayib. — Men qanday qilib Mardon
Husenovichning yo‘liga... Ko‘rganlar nima deb o‘ylaydi?
— Ha, endi bir yo‘lini qilasiz-da. 
— Bo‘lmaydigan ishni qo‘y... 
Xotin ming qilsa-da, erini ko‘ndirolmadi. Oxiri o‘zicha yo‘l tutdi...
Ertasi kuni Sharifjon yo‘lakda keta turib, beixtiyor o‘ng qo‘lini shimining cho‘ntagiga
soldi. Cho‘ntakda nimadir bor. Nimanidir bir hovuch qilib chiqardi. Qarasa, shakar. 
“Baribir aytganini qilibdi-da”, dedi boshini tebratarkan. Shu payt Mardon
Husenovichning eshigi oldiga kelib qolgan ekan, birdan eshik ochilib, chiqib qoldi.
Sharifjon shoshganidan o‘ng qo‘lidagi shakarni chap qo‘liga olib, boshliq bilan
ko‘rishdi. 
— Qo‘lingda nima? — dedi Mardon Husenovich Sharifjonning qo‘liga ishora qilib.
— Mening eshigim oldida nima qilyapsan?
— Hech nima, — Sharifjon kalovlanib qoldi. — Shunchaki cho‘ntagimga qo‘l
solsam...
— Cho‘ntagingda nima bor ekan?
— Shakar, — dedi Sharifjon chap qo‘li kaftini ochib ko‘rsatarkan.
— A-ha, — dedi Mardon Husenovich pastki labini tishlab. — Ish jiddiyga o‘xshaydi.
Qani, ichkariga kir-chi! Sen bilan gaplashib olmasam bo‘lmaydi.
Sharifjon gunoh ustida qo‘lga tushgandek qizardi, bo‘zardi. Noiloj boshliqning
xonasiga kirdi. 

---

— Shakarni nima qilmoqchi eding? — zug‘umga oldi boshliq. — Niyating nima edi
o‘zi? 
— Hech qanaqa niyatim yo‘q, — dedi Sharifjon qo‘lidagi namlanayotgan shakarga
qarab. — Shunchaki cho‘ntagimga qayerdandir kelib qolibdi-da, shuni...
— Yashirma, niyatingni ochiq aytaver...
Sharifjon endi og‘iz juftlamoqchi edi, Mardon Husenovich aksirib yubordi. 
— Sog‘ bo‘ling, — dedi Sharifjon shosha-pisha. 
— Ra-rah... — aksirish yana takrorlandi, — mat!
Mardon Husenovich lab-lunjini artaman deb cho‘ntagidan dastro‘molcha chiqargan
edi, dastro‘molcha qatidagi shakar stol ustiga sochilib ketdi. U hech narsa
bo‘lmagandek stoldagi shakarni kaftiga sidirib oldi va Sharifjonga o‘qrayib dilidagi
muddaoni tiliga chiqardi.
— Men hozir shoshib turibman, — dedi boshliq o‘rnidan shaxt bilan turarkan. —
Katta chaqirgan, bormasam bo‘lmaydi. Shu kunlarda gapimiz gapimizga qovushmay
yuribdi. — U chap qo‘lidagi shakarni o‘ng qo‘liga shopirdi. — Men bu shakarni
kattaning yo‘liga sochib kelay, sening shakaring masalasida kelganimdan keyin
bafurja gaplashamiz. Endi, qani, bor ishingga...
Sharifjon yo‘lakka chiqib, qarasa, azbaroyi xijolatpazlikdan terlab ketgan kaftida
shakar shira bog‘lab yotibdi.
Hikoyani o`qing. 29-36 –savollarga javob bering.
29. Hikoya qahramoniSharifjon nimaga boshlig`i bilan kelisha olmadi.
A. Hamkasbi o`roqchani yonini olaman deb
B. Reja bo`limi Bo`lbo`sin aka pensiyaga ketsa o`rniga o`tmoqchi bo`lgani uchun
C. Xotini Parichaga borib duo qildirib kelgani uchun
D. Rahbari uni koridor yo`lagiga shakar sepmoqchi bo`lganini ko`rib qolgani
uchun
30. — Ey, o‘nta panjangizda o‘nta hunaringiz bor! — dedi Lobar cho‘rt kesib. —
Ko‘chada qolib ketmaysiz. Bo‘shang, jon xalos, betini ko‘rmaysiz! Ma`no
ko`chish turini aniqlang
A.Sinekdoxa
B. Metafora
C. Metonimiya
D. Kinoya

---

34. Qaysi ibora Sharifjonning ruhiy holatini ochish uchun xizmat qilmaydi
A. ichiga chiroq yoqsa yorishmaydi
B. yoqqa o‘tsam o‘poq, bu yoqqa o‘tsam so‘poq deydi, ayb qidirgani qidirgan.
C. yuzi shuvut kishidek yelka qisib yuribdi
D. apoq-chapoq bo‘lib ketdi.
35. Sharifjonning ishxonasini yaxshi ko`rishi, doimiy ish o`ringa ega odamning
imkoniyati haqidagi fikrlari qaysi ibora bilan ochib beriladi?.
A. daraxt bir joyda ko‘karadi
B. dili-dunyosi hufton bo‘lib keldi.
C. Olmaning bir pallasi zada yesa, ikkinchi pallasi ham ozor chekadi
D. Hamma narsani ichingizga yutaversangiz, o‘zingizni o‘zingiz yeb qo‘yasiz-ku
36. Nima uchun Mardon Husenovich va Sharifjon cho`ntaklarida shakar bor edi.
Diqqat! Javob bir nechta bo`lishi ham mumkin.
31-savol. Mardon Husenovich
32-savol. Lobar
33-savol. O`roqcha
A. “O‘zingga o‘zing qildingmi, aybni
birovga to‘nkama!” deb o`ylaydi
B. O`zidan lavozimi katta
mansabdorning ko`ngliga yo`l topish
uchun yo`liga shakar sepmoqchi bo`lgan
rahbar
C.U yoqqa o‘tsam o‘poq, bu yoqqa
o‘tsam so‘poq deydi, ayb qidirgani
qidirgan,- deb noliydi
D. Yo‘lim ochilsin, desangiz, bundan
boshqasini ham qilasiz... Yo‘q, Yo‘liga
sepasiz. Boshlig‘ingiz shakarni bosib
o‘tsa, ko‘ngli iyib, sizga nisbatan mehri
oshadi
E. Sharifjonning nazdida— qora
mushuk: Sharifjon bilan boshliq
o‘rtasidan kesib o‘tdiyu endi hech narsa
bo‘lmagandek kekirib yuribdi

---

A. Boshliq shakar sepib quyilgan yo`lakchani bosib o`tsa ko‘ngli iyib, sizga
nisbatan mehri oshadi.
B. Uyga shakar olib borish eslaridan chiqmasligi uchun 
C. Har ikkalasi ham boshlig`iga yoqish uchun shakarga dam soldirgan edi
D. Shakarni tushlikda qandchoy qilib ichish uchun