Albert Enshteyn

Sana01.01.1970
Hajmi
#127870
Bog'liq
Albert Enshteyn


Альберт Эйнштейн (1879.14.3, Ульм, Германия — 1955. 18.4, Принстон, АҚШ) — назариётчи физик олим, нисбийлик назарияси асосчиси, майдон квант назарияси ва статистик физика асосчиларидан бири. Цюрих политехникумини тугатган. Цюрих университети (1909) ва Берлин университетида таълим олган. Бавария ФА физика институти директори (1914-33). 1933 йилдан то умрининг охиригача Принстон институтида (АҚШ) ишлаган.
Илмий ишлари асосан нисбийлик назариясига доир. Альберт Эйнштейн масса ва энергиянинг ўзаро боғлиқлиги қонунини кашф қилган (1905). Майдон квант назариясининг яратилишида Эйнштейннинг ҳиссаси жуда катта. Ёруғлик нурланишини ёруғлик квантлари ёки фотонлар оқимидан иборат, деб ҳисоблаб, ёруғлик нурланишининг дискретлиги, квант структурага эга эканлиги ҳақидаги тасаввурни фанга киритган, Броун ҳаракатининг молекуляр- статистик назариясини ривожлантирган (1905), фотонни назарий жиҳатдан кашф қилган. Квант назария асосида температура пасайиши билан қаттиқ жисм иссиқлик сиғимининг камайишини (1907), мувозанатли нурланиш энергиясининг флуктуациясини биринчи марта кўриб чиққан (1909); фотоэффектив, флюоресценция учун Стокс қоидасини, фитоионланиш ва бошқаларни тушунтириб берган (1912), фотокимёнинг асосий қонуни (Эйнштейн қонуни) ни очган (1912), нурланиш учун корпускуляр-тўлқин дуализм, индукцияланган (мажбурий) нурланиш ҳодисасини олдиндан айтиб берган (1916). Эйнштейн жисмлар магнитланганда механик моменти ўзгариши ҳодисасини башорат қилган ва тажрибада кўрсатган (нидерланд физиги В. де Хааз билан ҳамкорликда, 1915). Олим гравитацион тўлқинлар ҳақида постулат қабул қилиб (1916), гравитацион нурланиш қуввати формуласини келтириб чиқарган (1918). Бутўн спинли зарраларнинг квант стати- стикаси (Бозе — Эйнштейн статисти- каси)ни яратган (1924—25). 1933 йилдан космология ва майдоннинг ягона назарияси билан шуғулланган. Альберт Эйнштейн ижтимоий- сиёсий воқеаларни ҳам кузатиб борган. У уруш ва фашизмга қарши чиққан. Эйнштейн 1940 йилда фашистлар Германиясида ядро қуроли борлиги тўғрисида АҚШ президенти Ф. Рузвельтга хат ёзди. У ядро қуролининг қўлланилишига қарши бўлган. Альберт Эйнштейннинг илмий ишлари ҳозирги замон физикасининг ривожланишида муҳим аҳамиятга эга бўлди. Нобель мукофоти лауреати (1921).

Download

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling