1-мавзу. Фалсафа фанининг предмети c53ad5b0f86388fc81b81e6e5ce00b3e

---

1-
МАВЗУ.ФАЛСАФАФАНИНИНГПРЕДМЕТИ,МАЗМУНИВАЖАМИЯТДАГИ
РОЛИ
РЕЖА:
1.Фалсафаатамасинингкелибчиқиши.Фалсафашаклланишинингасосий
босқичлари.
2.Дунёқарашнингтузилишиватарихийшакллари.
3.Фалсафафанинингпредметивафункциялари.
Фалсафа ниҳоятда қадимий фандир. Олам ва одамлар ўртасидаги
муносабатлар,инсонқадриваумрнингмазмуни,дунёдагиўзгаришлар,ўзаро
алоқадорлик ва боғлиқлик ҳамда тараққиётнинг умумий қонуниятлари
фалсафанингасосий мавзулари ҳисобланади.Фалсафа эса — барча фанлар
ривожланишига асос бўладиган ва улардан озиқланадиган,айни пайтда
уларнингривожланишйўлларинибелгилабберадиганумуминсонийвауниверсал
фан.Уқадимзамонлардаёқ«барчаилмларнинготаси»дебтаърифланган.Унинг
ҳаётийлиги халқ табиатига,турмуш ватафаккуртарзиганечоқли мосэкани,
жамиятманфаатлариваэзгуинтилишлариниқайдаражадааксэттираолишига
боғлиқ. Фалсафиймулоҳазаюритиш,фикрлаш инсонтабиатигахос,демак,
унингўзикабиқадимийдир.Уоламваунингяшаши,ривожланишиватараққиёти,
ҳаётваинсон,умрнингмоҳияти,борлиқ вайўқликкаби кўплабмуаммолар
ҳақидабаҳсюритадиганфандир.
1.«Фалсафа»тушунчасинингкелиб чиқиши.Ҳар қандай номаълум сўз
мазмуниниунингэтимологиясидан,яъниуқачон,қандайванимаучунюзага
келганинианиқлашданбошлаш ўринлибўлади.«Фалсафа»тушунчасиюнонча
phi
l
ео–севаманвасоphi
а–донолик
сўзлариданкелибчиққанбўлиб,мазкур
атаманингдастлабкимаъносинидоноликкамуҳаббатдебталқинқилишмумкин.
ФалсафасўзиниилкборқадимгиюнонмутафаккириПифагормилодданаввалги
VIасрда тайёр ҳолда (
афсоналар,ривоятлар,анъаналар орқали)авлоддан
авлодгаўтувчибилимваинсонўзақлигатаяниб,мушоҳадаюритишваборлиқни
танқидий тушуниш йўли билан олиши мумкин бўлган билимни фарқлаш
мақсадидаишлатган.
Шуни таъкидлаш лозимки, Пифагор ҳам, қадимги даврнинг бошқа
файласуфлари ҳам дастлаб «фалсафа»тушунчасига унингкейинчалик пайдо
бўлган ва моҳият эътибори билан,фалсафани «барча фанлар подшоси»
даражасигакўтарган маъносидан бошқачароқ маъно юклаганлар.Аммо илк
файласуфларўзларинидонишманддебҳисобламаганларвадоноликкадаъво
қилмаганлар,зеро,ўша даврда кенг тарқалган тасаввурга кўра,
ҳақиқий
донишмандлик аждодлардан мерос қолган,асрдан асрга ўтиб келаётган
афсоналар,динваривоятлардамужассамлашган
.Донишмандлардеб,асрлар
синовидан,энг сўнгги ҳақиқат манбаи сифатидаги билимларга эга бўлган
башоратгўйлар,коҳинлар ваоқсоқоллар эътироф этилган.Уларнингсўзлари
бирдан-
биртўғридебқабулқилинган.Файласуф эса,қадимгиларфикригакўра
донишмандлик мухлиси бўлиши,эътиқод сифатида қабул қилинган тайёр
ҳақиқатларгаэмас,балкиўзақлигатаяниб,ижодиййўлбилан,шунингдекбошқа
файласуфлартомониданолинганбилимларватажрибаданфойдаланганҳолда
мақсадгаинтилишилозимбўлган.
Бироқ,инсоннингдунёваўзигабундаймуносабатдарҳолюзагакелганийўқ.
Инсоннингтабиатгақаршиликкўрсатиш,мавжудликвоситаларинияратиш ва
кўпайтириш қобилиятлариривожлангунгаваўсгунга,бунингнатижасидаетарли
тажрибавабилимлартўплангунга,одамларақликўпсонлисаволларгажавоб

---

излаш учунетарлидаражадаюксалгунгақадаринсониятузоқвамашаққатли
йўлнибосибўтган.Шубоисфалсафанингмоҳиятини,шунингдекунингпайдо
бўлиш сабабларивашароитларинитушуниш учунгапниинсондунёқарашидан
бошлаш лозим.Нима учун?Шунингучунки,фалсафа дунёқарашнингасосий