диссертация на узбекском перевод (4)

Мавзу ТАЛАБАЛАРНИНГ МУСТАҚИЛ ИШЛАШИНИ ФАОЛЛАШТИРИШНИ ДИДАКТИК ШАРТЛАРИ
МУНДАРИЖА
Кириш
1 Боб. НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ МАШҒУЛОТЛАРДА ТАЛАБАЛАРНИНГ МУСТАҚИЛ ИШЛАРИНИ ФАОЛЛАШТИРИШ

1. 
   Талабаларни мустақил ишлашни фаоллаштириш муаммосини ретроспектив таҳлил
   
2. 
   Тадқиқот муаммосининг методологик жиҳатлари
   
3. 
   График фанларга талабаларни укитишда мустақил ишлашни фаоллаштиришнинг назарий модели
   

Биринчи боб бўйича хулосалар .
2 Боб. ГРАФИК ФАНЛАРНИ ЎРГАНИШДА ЎҚУВЧИЛАРНИНГ МУСТАҚИЛ ИШЛАРИНИ ФАОЛЛАШТИРИШ УЧУН ДИДАКТИК ШАРТ-ШАРОИТЛАРНИ АМАЛГА ОШИРИШ

1. 
   Талабаларни мустақил ишлашни ташкил этишнинг дидактик шартлари
   
2. 
   Талабалар мустакил ишлашни и фаоллаштиришнинг дидактик модели
   
3. 
   Эуксперемнтал ишнинг методологияси ва натижалар таҳлили
   

Иккинчи боб бўйича хулосалар
Хулоса
Адабиетлар руйхати
Иловалар


Кириш
Тадқиқотнинг долзарблиги. Олий таълимда таълим сифатини ошириш муаммоси педагогик назария ва амалиёт учун ўта муҳимдир. Таълим парадигмаси, профессионал таълимни асосий вазифани белгилайди: меҳнат бозорида рақобатбардош, компетент, фаолият билан боғлиқ соҳаларда йўналтирилган, жаҳон стандартлари даражасида мутахассислиги бўйича самарали ишга қодир, доимий профессионал ўсиши учун тайёр булган профессионал кадрларни тайерлалашдир.
Буларнинг барчаси талабаларнинг мустакил ўз-ўзини тарбиялаш, ўз-ўзини ўзгартириш имконини берадиган дидактик шароитлар яратиш учун олий таълим ўқитувчиларининг изланишларини тақозо этади. Ўқув жараёнини бундай ташкил этишда, ўқитувчига талабаларнинг мустақил, фаол билиш фаолиятини ташкил килиш учун ваколатли маслаҳатчи, менежер роли юклатилади.
Талабаларнинг мустақил ишига бағишланган психологик-педагогик адабиётларда ушбу фаолиятнинг умумий дидактик, психологик, ташкилий ва фаолият жиҳатлари кўриб чиқилади (Б.А. Беловолов, Б.П. Есипов, А.Н Звягин, А.Г. Казаков, И.Л Лернер, В. П. Лепин, М.И. Маҳмутов, П.И Пидкасистый). Шу билан бирга, талабаларнинг билиш фаолиятини фаоллаштириш ва таълим сифатини оширишга кўмаклашувчи мустақил ишлар олий таълим амалиётидаги энг заиф нуқталардан биридир.
Ўқувчиларни касб-ҳунарга йўналтиришни шакллантиришда етакчи ўрин укув фанларга, уларнинг мазмуни ва ўқитиш методларига тегишлидир. Махсус техник билимларнинг умумий назарий базаси бўлмиш график фанлар инженер мутахассислар касбий тайёргарлигининг муҳим қисмини ташкил этади.
График фанларнинг аҳамияти графика технологиянинг умумий қабул қилинган ва тан олинган тили, уч ўлчамли маконни тушуниш воситаси, унда мавжуд бўлган объектларнинг уйғунлиги ва уларни чизиш, чизишнинг текис варағида қулай шаклда акс эттириши билан белгиланади; бу янги объектларнинг энг ихчам тасвири, ақл ва инсон қўлларининг яратилишидир. График тасвир ғояни моддийлаштириш, уни техник объектга айлантиришдаги биринчи қадамдир. Муҳандислик графикасининг чизмачилик-қўлда, механизациялашган ёки автоматлашган-билиш усулидан қатъий назар муҳандислик таълими, муҳандислик ижодкорлиги асос бўлган асосдир. Геометрик ва график фанларни ўрганиш ўрта мактабда бошланади ва олий таълимда давом этиб, кўпроқ эътиборга олинади. Бироқ, мактаб ўқувчиларининг график тайёргарлиги даражаси паст бўлиб қолмоқда, чунки бу фанлар битирувчи синфларда кўзда тутилмаган, лекин факультатив сифатида таклиф этилади.
Олий таълимда мавзуни ўрганишга ажратилган ўқув вақтининг тақчиллиги ва дастур материалини сақлаб қолиш зарурлигини ҳисобга олган ҳолда график фанларни ўқитиш учун методикани танлаш, график билимларни юқори даражада ўзлаштиришни таъминлаш айниқса, муҳим аҳамият касб этади. Шу билан бирга, муҳандислик олий ўқув юртлари талабаларининг мустақил ишларини фаоллаштириш аспектида график фанларни ўқитиш жараёнини кўриб чиқадиган тадқиқотлар етарли даражада эмаслигини таъкидлаш лозим. Шунинг учун ҳам олий таълим муассасаларида график фанларни замонавий шароитда ўқитиш жараёни тобора талабчан бўлиб бормоқда.
Шундай қилиб, ўртасидаги зиддиятлар бор:
мутахассислар тайёрлаш даражасига қўйиладиган талабларнинг ошиши ва талабаларнинг мустақил ишларини фаоллаштириш бўйича янги ёндашувларнинг етарли асосланмаслиги;
график фанларни ўрганишда талабаларнинг мустақил ишларидан фойдаланиш зарурияти ва уни методик таъминотини ишлаб чиқилмаганлиги.
Юқоридагилар билан боғлиқ ҳолда тадқиқот муаммоси муҳандислик мутахассисини тайёрлаш жараёнида график фанларни ривожлантиришда талабаларнинг мустақил ишларини фаоллаштириш учун дидактик шарт-шароитларни ишлаб чиқишдан иборат.