Иссиқлик

Иссиқлик бериш коэффициенти a деворнинг 1 м² юзасидан суюқликка 1с вақт ичида, девор ва суюқликлар фарқи 1⁰С бўлганда, берилган иссиқлик миқдорини билдиради ва у қуйидаги ўлчов бирлигига эга:
 (11.3)
Пропорционаллик коэффициенти a девор юзасидан атроф муҳитга ёки аксинча атроф муҳитдан деворга иссиқлик ўтиши интенсивлигини характерлайди. Иссиқлик бериш коэффициенти кўпчилик факторларга: оқимнинг тезлигига w ва зичлигига r, унинг қовушоқлиги m, муҳит иссиқлик ва физик хоссаларига, иссиқлик сиғими c, иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти l, суюқликнинг ҳажмий кенгайиш коэффициенти b, деворнинг шакли, ўлчами ва унинг ғадир-будурлигига e боғлик, яҳни:
 (11.4)
Иссиқлик бериш коэффициенти a кўпчилик факторларнинг функцияси бўлганлиги учун, бу коэффициентни Нусселғтнинг критериал тенгламасидан топиш мумкин:
 (11.5)
Nu - Нусселpт критерийси девор ва оқим чегарасида иссиқлиқнинг ўтиш тезлигини характерлайди; l – аниқловчи геометрик ўлчам (трубалар учун унинг диаметри), м; l - муҳитнинг иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти, Вт/(м К).
Конвектив иссиқлик алмашинишнинг критериал тенгламаси умумий ҳолда қуйидаги кўринишга эга:
 (11.6)
Думалатиб зичлаш усули билан олинган трубалар учун иссиқлик алмашиниш тезлиги қуйидаги кўрсаткичларга боғлиқ:
 (11.7)
бу ерда y = T_д/T_с - ҳарорат фактори; h/D - думалатиб зичлашнинг ўлчовсиз чуқурлиги; d/D - думалатиб зичлашнинг ўлчовсиз диаметри; t/D - думалатиб зичлашнинг ўлчовсиз қадами.
Буғларни силлиқ трубали қурилмаларда конденсациялаш пайтида, буғ таркибига ҳаво қўшилиб қолса, иссиқлик алмашиниш тезлиги кескин равишда камайиб кетади. Лекин конденсаторлардаги силлиқ трубалар, думалатиб зичлаш усули билан олинган трубалар билан алмаштирилса, иссиқлик алмашиниш тезлашади ва бу жараён ушбу функция орқали ифодаланади:
 (11.8)
бу ерда e = (G_х/G_б) - ҳаво буғ аралашмасидаги ҳавонинг миқдори, %; G_х - ҳавонинг сарфи, кг/с; G_б – буғнинг сарфи, кг/с; Р - қурилмадаги босим, Па; Re_пл - конденсат юпқа қатлами оқимининг Рейнолpдс сони; Рe - Пекле критерийси, жараённинг гидродинамик шароити ва муҳитнинг хоссаларини белгилайди.
; (11.9)
бу ерда а - ҳарорат ўтказувчанлик коэффициенти, м²/с; Рr - Прандтл критерийси суюқликнинг қовушоқлик ва ҳарорат ўтказувчанлик хоссаларининг нисбатини ифода қилади.
 (11.10)
Рейнолpдс критерийси оқимдаги инерция ва ишқаланиш кучларнинг нисбатини аниқлайди.
 (11.11)
Фурpе критерийси нотурғун иссиқлик жараёнларида ҳарорат майдонининг ўзгариш тезлиги – муҳитнинг ўлчами вақт ва физик катталиклари - ўртасидаги боғлиқларни белгилайди
 (11.12)
Грасгоф критерийси эркин конвекция пайтида иссиқ ва совуқ суюқлик зичликларининг фарқи таҳсирида ҳосил булган оқимнинг гидродинамик режимини ифодалайди
 (11.13)
b - ҳажмий кенгайиш коэффициенти, 1/К; - девор ва атроф муҳит орасидаги ҳароратлар фарқи.
Иссиқлик ўтказишнинг ҳар қандай ҳолати учун алоҳида критериал тенглама мавжуд. Шундай қилиб, оқимнинг ҳар бир режими алоҳида критериал тенглама билан ифодаланади. Турбулент режимда
 (11.14)
Ламинар режимда:
 (11.15)
бу ерда