ELEKTR TEJAMKOR YORTISH USULLARI

ЁРИТИШ ТИЗИМЛАРИДА ЭНЕРГИЯТЕЖАМКОРЛИККА ЭРИШИШ УСУЛЛАРИ
Б.Б.Мирзалиев, А.А. Джалилов
“Электроника ва асбобсозлик” кафедраси


Ёритиш тизимларида энергиядан тежамкорлик билан фойдаланишни амалга оширишни одатда иккита йўналишда олиб борилади.
Биринчи йўналиш- ёритиш объектларига тўғри келадиган энергия миқдори қийматини камайтириш, яъни органик, электр ва иссиқлик энергияларини иқтисод қилишдан иборатдир.
Бунинг учун қуйидагиларни амалга ошириш мақсадга муофиқдир:

• 
  ёритиш тизимлари интизомини юқори даражага кўтариш ва энергия ресурсларидан тежамкорлик билан фойдаланиш ;
  

• 
  асосий ёритиш қурилма ва мажмуаларни янгилаш, қайта қуриш ва замонавий энергия тежовчи қурилма ва мажмуалар билан алмаштириш;
  
• 
  энергия тежамкорлигига қаратилган ёритиш тизимларининг ички бошқарув тизимларини такомиллаштириш.
  

Мустақилликнинг дастлабки йиллариданоқ Ўзбекистоннинг энергетика сиёсати мамлакат энергетика хавфсизлигини таъминлаш ҳамда миллий энергетика имкониятларидан жамиятнинг ижтимоий ва иқтисодий муаммоларини ҳал этиш учун фойдаланишга қаратиб келинмоқда.
Иккинчи йўналиш- электр энергиясини 20 % дан 50 % гача тежашга олиб келиши мумкин. Бунинг учун қуйидаги тадбирларни амалга ошириш зарур:.

• 
  Табиий ёруғлик даражасига қараб ёритиш қурилмасининг қувватини бошқариш.
  
• 
  Кўча ёритиш қурилмаларини мустақил бошқариш. Кўчаларни сал ёритилишини сутканинг фақат қоронғи вақтидагина амалга ошириш.
  
• 
  Кечки ёки тунги ёритиш тартибини қуёш чиқиши ва ботиши календар вақтларига қараб белгилаш.
  
• 
  Ҳиёбонларнинг ёритилганлик даражаси харакатнинг мавжуд ёки мавжуд эмаслиги қараб белгилаш. Қайсик, ҳаракат йўқ бўлса, ёритиш қувватини 50 фоизгача камайтириш.
  

Ёритиш қурилмаларини бошқариш қуйидагича амалга оширилади:

1. 
   Масофадан бошқаиш пультлари ёрдамида. Пультни ҳар қандай гуруҳ ёритиш қурилмаларини бошқариш учун дастурланади.
   
2. 
   Ҳозир бўлиш ва ҳаракат датчиклари ёрдамида бошқариш. Одамни датчик ишлаш соҳасида қайл қилиши билан ёритиш қурилмасини ишга туширади.
   
3. 
   Таймер ёрдамида бошқариш. Ёритиш қурилмасини ёқиш ёки ўчириш вақти кечикишини ўрнатиб қўйилади. Ҳаракат тўхташини қайд қилиши билан белгиланган вақтдан сўнг ёруғликни ўчиради.
   
4. 
   Компьютер ёрамида бошқариш. Мустақил равишда кўча ва ҳиёбон ёритилишларини дастурлаб қўйилади.
   

Юқоридагилардан хулоса қилсак, ҳар қандай ёритилиш объектини ёритилишини вақтинчалик, зарурат қараб амалга ошириш учун ёритиш қурилмалари бошқарилиши керак экан.