2 bo‘lim bo‘yicha topshiriqlar 215-19 guruh talabasi Rahmatov Rustam 1-toqshiriq

2 - bo‘lim bo‘yicha topshiriqlar

215-19 guruh talabasi Rahmatov Rustam

1-toqshiriq. Jadvalni to‘ldiring.

Bilish bosqichlari va darajalari	Falsafiy qonun va kategoriyalarning izohi
Bilishning quyi darajasi barcha tirik mavjudotlarga xos bo`lib, xissiy bilish deyiladi. Хissiy bilish sezgilar vositasida bilishdir. Insonning sezgi a’zolari (kurish, eshitish, xid bilish, ta’m bilish, teri sezgisi) boshqa mavjudotlarda bo`lgani singari uning narsalarga xos xususiyat, belgilarini farqlash, tabiiy muxitga moslashish va himoyalanishi uchun yordam beradi. Bilishning quyi bosqichida sezgi, idrok, tasavvur, dikkat, xayol tashqi olam to`g`risida muayyan bilimlar xosil qilishga yordam beradi.	Falsafiy qonunlar 1.Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonuni 2.Miqdor va sifat o’zgarishlari shakllari 3.Inkorni-inkor qonuni (vorisiylik)
Bilishning yuqori bosqichi faqat insonlargagina xos bo`lib, aqliy bilish (ratsional bilish) deyiladi. Agar inson o`z sezgilari yordamida narsa va hodisalarning faqat tashqi xossa va xususiyatlarini bilsa, tafakkur vositasida narsa va hodisalarning ichki mohiyatini bilib oladi. Mohiyat hamisha yashirindir, u doimo hodisa sifatida namoyon bo`ladi. Har bir hodisada mohiyatning faqat bir tomonigina namoyon bo`ladi. Shu boisdan ham hodisa aldamchi va chalKituvchidir. Binobarin, inson sezgilarining biron bir narsa yoki hodisa to`g`risida bergan ma’lumotlari xech kachon uning butun mohiyatini ochib bera olmaydi.	Falsafiy kategoriyalar 1.Alohidalik, xususiylik, umumiylik 2.Sistema, struktura, еlement 3.Mohiyat va hodisa 4.Mazmun va shakl Sabab va oqibat 4.Zaruriyat va tasodif 5.Imkoniyat va voqelik 6.Butun va qism
Bilishning oliy darajasi intuitiv bilish, qalban bilish, Koyibona bilishdir. O`zining butun borliqini fan, din, siyosat va san’at soxasiga bag`ishlagan buyuk kishilar ana shunday bilish qobiliyatiga ega bo`ladilar. Intuitiv bilish xissiy va aqliy bilishga tayanadi.

2-bo’lim bo’yicha tomshiriqlar

2-topshiriq. Berilgan savol bo‘yicha qiyosiy tahlil qiling


Qadriyat va madaniyat tushunchalarining o‘zaro bog‘liqligi va farqi



Qadriyat — voqelikdagi muayyan hodisalarning umuminsoniy, ijtimoiyaxloqiy, madaniymaʼnaviy ahamiyatini koʻrsatish uchun qoʻllanadigan tushuncha. Inson va insoniyat uchun ahamiyatli boʻlgan barcha narsalar, mas, erkinlik, tinchlik, adolat, ijtimoiy tenglik, maʼrifat, haqiqat, yaxshilik, goʻzallik, moddiy va maʼnaviy boyliklar, anʼana, urf-odat va boshqalar Qadriyat hisoblanadi.



Madaniyat inson faoliyati va shu faolliyatning ahamiyatini belgilovchi ramziy qurilmalar va asarlar majmuidir. Madaniyat musiqa, adabiyot, badiiy tasvir, meʼmorchilik, teatr, kinematografiya, turmush tarzi kabi faoliyatlarda namoyon boʻlishi mumkin. Antropologiyada "madaniyat" atamasi ostida mahsulotlar va ularni ishlab chiqarish, estetik maʼno berish, hamda shu jarayonlarga bogʻlangan ijtimoiy munosabatlar tushuniladi. Bu maʼnoda madaniyat oʻz ichiga sanʼat, fan va maʼnaviy tizimlarni oladi.



Qadriyatlar mehnat, ishlab chiqarish sohasidagi faoliyat, insonlar oʻrtasidagi munosabatlar uchun foyda keltiradigan narsalar, hodisalar, xattiharakatlar majmuasi sifatida yuzaga kelib, ayrim kishilar, ijtimoiy guruhlar faoliyati, xattiharakatini maʼlum yoʻnalishga buradigan, tegishli meʼyorga soladigan maʼnaviy hodisaga aylanadi. 



Madaniyat — jamiyat, inson ijodiy kuch va qobiliyatlari tarixiy taraqqiyotining muayyan darajasi. Kishilar hayoti va faoliyatining turli koʻrinishlarida, shuningdek, ular yaratadigan moddiy va maʼnaviy boyliklarda ifodalanadi.



Qadriyatlar umumbashariy, milliy, shaxsiy boʻlishi mumkin. Olam, tabiat va jamiyatning eng muhim tomonlarini, qonunqoidalarini, aloqadorliklarini ifodalaydigan Qadriyatlar umumbashariy xususiyatga ega.



"Madaniyat" arabcha madina (shahar) soʻzidan kelib chiqqan. Arablar kishilar hayotini ikki turga: birini badaviy yoki sahroiy turmush; ikkinchisini madaniy turmush deb ataganlar. 



Bunday Qadriyatlar oʻz ahamiyatini yoʻqotmaydigan, abadiy Qadriyatlardir. Muayyan bir elat, millat, xalqning hayoti, turmush tarzi, tili, madaniyati, maʼnaviyati, urf-odat va anʼanalari, oʻtmishi va kelajagi bilan bogʻliq Qadriyatlar milliy Qadriyatlardir.



Madaniyatning ilmiy, tarixiy konsepsiyalariga qarama-qarshi oʻlaroq, marksistik nazariya ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalar haqidagi, ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan ishlab chiqarish munosabatlarining oʻzaro munosabati haqidagi qoidalardan kelib chiqib, antagonistik jamiyatlarda Madaniyatning sinfiy harakteri haqidagi qoidalarni ilgari surdi.



sofligini saqlab, uni

ma’naviy tanazzuldan asrash ham umumbashariy muammoga

aylanib bormoqda. Gap shundaki, zo'ravonlik Hozirgi vaqtda insoniyat ma’naviyati va nafrat kishilar

o‘rtasidagi munosabatlarda chuqur ildiz otib, ma’naviy muhitni

tobora zaharlamoqda. Buni to‘xtatib qolish va keskin kamaytirishga

erishish vazifalari insoniyatning dunyo miqyosida kuch-g‘ayratlarini

birlashtirishni taqozo etmoqda
3-topshiriq. Кlaster asosida berilgan savolga javob bering

Global muammolardan yana bin — ochlik, qashshoqlik va

savodsizlikning oldini olish uchun rivojlangan va rivojlanayotgan

mamlakatlar o‘rtasidagi ziddiyatlaming oldini olishdan iborat.

Jamiyat ichki ziddiyatlari tiig‘dirgan global muammolar

Insoniyat o'zining bir hayot tarzidan ikkinchisiga, masalan,

ko'chmanchi chorvachilikdan dehqoncMlikka o‘tishi jarayonida

tayyor mahsulotlarni iste’mol qilishdan, ulami qayta tayyorlash

va ekin ekib, yetishtirishga o‘tishi bilan ijtimoiy munosabatlar

rivojlanib ketdi.





Global muammolarning falsafiy tahlili va yechimlari



AQSH Mamlakatda har 30 soniyada

qasddan odam о ‘Idirish, har 10 soniyada — nomusga tegish, har

10 soniyada — hayotga xavf soladigan hujum, har 30 soniyada

— avtomobil o ‘g (irlash va hokazolar sodir bo 'lmoqda

Kelib chiqishi, chuqurlashib borishi, ko‘lami va hal etilishining

murakkabligi jihatlariga ko'ra, ularni uch guruhga ajratish mumkin:



Birinchisi, mavjud ijtimoiy tuzumning tabiati, turli mintaqa

davlatlarining xilma-xil manfaatlari Шап taqozo etilgan-muammolar.



Ikkinchi guruhi,- „insondoirasidagi munosabatlardan

kelib chiqadigan muammolar. >



Uchinchisi, „jamiyat-tabiat“ tizimi doirasidagi munosabatlardan

kelib chiqadigan muammolar.





Rivojlanayotgan mamlakatlar turlicha tarzda va turlicha

muddatlarda kechgan kurashlardan so'ng siyosiy mustaqillikka

erishgach, yangidan yaratilgan siyosiy tizimlar asosida o‘z

iqtisodiyotini, davlat tizimini Ьафо etishga kirishdilar. Ularning

ichidagi bir qancha mamlakatlar sobiq sotsialistik tuzum davlatlari

bilan g‘oyaviy, savdo-iqtisodiy va harbiy-siyosiy sohalarda keng

hamkorlik qilgan edi. Lekin, bularda ham, boshqalarida ham

iqtisodiyotda, uning bilan taqozo etilgan ijtimoiy hayotning barcha

sohalarida qoloqlik davom etaverdi. Buning eng asosiy sabablari va

umumiyjihatlari tashqi va ichki omillarga borib taqaladi.