2-laboratoriya ishi. Mavzu: Ikki tayanchli balkadagi ko’ndalang kuch – q va eguvchi moment – m larni tajribada aniqlash

2-LABORATORIYA ISHI.

Mavzu: Ikki tayanchli balkadagi ko’ndalang kuch – Q va eguvchi moment – M larni tajribada aniqlash.

Ishdan maqsad: Ikki tayanchli balkadagi ko’ndalang kuch – Q va eguvchi moment – M larni tajriba yordami bilan aniqlash hamda nazariy ma’lumotlar bilan solishtirish.
Tajriba: WP-960 qurilmasi yordamida bajariladi.
Qurilmada Q_y va M_x aniqlanadi.

1. 
   Materiallar qarshiligidagi kesish usulini (KOAM qoidasini) namoyishi.
   
2. 
   Balkadagi Q_y- ko’ndalang kuchni aniqlash.
   
3. 
   Balkadagi M_x –eguvchi momentni aniqlash.
   

7.1-rasm. M_x –eguvchi momentni ye’yurasi. Balka uzunligi – 1000 mm

7.2-rasm. M va Q-larni o’lchash uchun erkinlik darajasi ikkiga teng sharnir.

a) Balkada hosil bo’ladigan Q_y va M_x-larni to’g’ridan-to’g’ri o’lchash uchun tayanchlar oralig’ining L/3 qismida erkinlik darajasi 2 ga teng bo’lgan ishqalanishsiz ishlaydigan sharnir va 2 ta kuchni o’lchash asbobi o’rnatilgan.


7.2-rasm. Balka ko’ndalang kesimida hosil bo’luvchi ichki kuchlar.


b) Kuchni o’lchash asbobini siljib ketmasligi va balkani gorizontal holatida ushlab turish uchun 2 ta pasangi rolikli podshipnikdan iborat tayanch.
v) Q_y =0, M_x =0, N_z ≠0 Normal kuch balkada paydo bo’luvchi boshqa kuchlarga bog’liq emas.
Balkani kesim usulidan foydalanib 2 ga ajratamiz.
N_z – normal kuch balkani cho’zilishida (siqilishida) hosil bo’ladi.
Q_y – balka kesimidagi urinma kuchlanishga mos keladi.
M_x – normal kuchlanishga mos keladi.
D.I.Juravskiy teoremasiga asosan.
bog’lanish o’rinli.


_{TAJRIBANI O’TKAZISH}
Chizmada keltirilgan uskunani quyidagicha sozlang: WP-960 qurilmasi yordamida bajariladi.

7.3-rasm. WP-960

- Tayanchlar orasidagi masofani 800 mm qilib ularni eng pastki rama mahkamlang.

- Balkaning markazini tayanchlar oralig’ining markazi bilan ustma-ust tushsin.
- Balkani vintlar yordamida to’g’rilang (1).
- Kuch o’lchagich uskunalardagi qiymatlarni aniqlang va belgilab qo’ying.
- Yuk ilgichdan foydalanib 20 N yukni (2) balkaning markaziga (tayanchlardan 400 mm masofada) qo’ying.
- Vintlardan foydalanib (1) yana balkani to’g’rilang.
- Har ikki kuch o’lchagichlardagi qiymatlarni aniqlang va belgilab qo’ying.


Tajriba yuzasidan xulosalar
Eguvchi momentni o’lchovchi uskunadagi ko’rsatkichlar farqi F=28N kuch yelkasi a=100 mm u holda
(7.1)
Analitik hisoblash natijalariga ko’ra:
N mm (7.2)
; ;
Farq
;
Demak tajriba va hisoblashlarda olingan natijalar bir-biriga yetarli darajada yaqin.
ko’ndalang kuchni o’lchovchi uskunadagi ko’rsatkichlar farqi:
Q_y=10.5 N
Hisoblash natijalariga ko’ra
Q_y=10.0 N
Hisob natijalari esa

Simmetrik yuklanish.

7.1 Vintlar yordami bilan to’g’irlab kuch o’lchagich uskunalaridagi natijalar aniqlab yozib olinadi. 2 ta 20 N iborat F₁, F₂ yuklarni tayanchlardan 200mm masofadagi yuuk ilgichlaridan foydalanib yuklanadi. Yana (7.1) vintlardan foydalanib balka to’g’irlanadi va har ikki kuch o’lchagichdan sanoq olinib farqi aniqlanadi.
Analitik hisob:

7.4-rasm. Eguvchi moment va ko’ndalang kuchni ye’yurasi

Demak

Demak da M_x=400 Nmm
bunda
Tekshirish: Eguvchi momentni o’lchovchi asbobdagi ko’rsatkichlar farqi F=41 N kuch yelkasi a=100 mm u xolda eguvchi moment

Farq
Natijalar bir-biriga juda yaqin. Kesuvchi kuchlarni o’lchovchi asbob ko’rsatkichidagi farqi Q_y=0
Analitik hisob natijasi Q_y=0.