2-Mavzu: Temir yo’lda xalqaro yuk tashish bitimi(smgs) Reja: smgs tashish xujjatini to’ldirish qoidalari

2-Mavzu: Temir yo’lda xalqaro yuk tashish bitimi(SMGS)
Reja:
3. SMGS tashish xujjatini to’ldirish qoidalari
Amaliy ishning maqsadi: Temir yo’lda halqaro yuk tashish bitimi(SMGS) bo’yicha tashish xujjatlarini rasmiylashtirish tartibini o’rganish. SMGS ni tashish hujjatlarini to’g’ri rasmiylashtirish to’g’rilash uchun O’zbekiston hududi bo’yicha yuk tashish uchun tashish hujjatlarini to’g’ri rasmiylashyirish talab qilinadi.
O’zbekiston hududida yuk tashish uchun, tashish hujjatlarini to’g’ri rasmiylashtirishda SMGS bo’yicha tashish hujjatlarini rasmiylashtirishni to’g’riligi bo’yicha taqqoslanadi. 1-tablitsa ko’rinishida to’g’rilanadi.
Malimo tolish uchun:11-A sonli tar’if qo’llanmasi “temir yo’lda halqaro yuk tashish aloqalarida tashish bitimi”, temir yo’l transportida yuk tashish qoidalari, SMGS ni haqiyqiy yuk xaati.
Nazariy qismi bilan qisqacha tanishish
O’zbekiston va MDH davlatlarida temir yo’lda halqaro yuk tashishda kelishuvlar tartibga solinib turiladgan hujjat bu temir yo’lda halqaro yuk tashish aloqalarida tashish bitimi(SMGS) hisoblanadi. Yuklarni halqaro tashish uchun shartnoma tuzishda tasdiqlangan yuk xati tuziladi. SMGS tshish hujjati 5 varoqdan qmrab olinib, har birini ko’rinishi birb qancha yo’nalishlari aniqlanadi:
Xaaqaro yuk tashish aoqalarining (SMGS yuk xatlari) hujjatlarini to’ldirish bo’yicha izohlar
Umumiy nizom
Yuk xati quyidagi varoqlardan tashkil topadi:
1-yuk xatining asil nusxasi(manzil stansiyasigacha yuk bilan birga yuborilib, yuk qabul qiluvchiga yuk va 5 varoq bilan topshiriladi);
2-yo’lvedomosti(manzil stansiyasigacha yuk bilan birga borib, manzil temir yo’lida qoladi);
3- yuk xati dublikati(tashish shartnomasi tuzulgandan so’ng yuk jo’natuvchiga beriladi);
4-yukni berish varog’i(manzil stansiyasigacha yuk bilan birga borib, manzil temir yo’lida qoladi);
5-yukni yetib kelganligi haqidagi ma’lumotnoma(manzil stansyasigacha yuk bilan birga borib, yuk qabul qiuvchiga yuk va 1 varoq bilan topshiriladi).
1 va 5-varoqlar, shuningdek, 2 va 4-varoqlar chao tomonidan o’zaro biriktirilgan bo’lishi zarur. 1-5- varoqalar yuk xati varog’ining yuqori hashiyasidan biriktirib qo’yiliishi ham mumkin.
Jo’natuvchi berilgan yukni tashish uchun zarur bo’lib, yuk xatining old tomonida joylashgan qalin chiziq bilan ajratilmagan grafalarini to’ldiradi.
Yuk xatining qalin chiziqlari bilan belgilangan barcha grafalarini temir yo’ to’radi.
Yuk xatiga kiritilayotgan ma’umotlar grafa va qator miqyosida joyashtirilish zarur. Faqat “0-11 grafalar uchun umumiy izohlar” grafasida nazarda tutilgan holatlar bundan istisno.
Yuk xatining old tomoniga quyidagi begilar ifodalaydi:
“X”-grafa jo’natuvchi tomonidan ifodalaydi;
“o”-grafa temir yo’l tomonidan to’ldiriladi;
“xo”-yukni jo’natuvchi yoki temir yo’ vagoniga ortilgan yoki vagonni ponbalanganiga qarab grafani to’ldiradi.