Falsafa tayyori da milliylik va umuminsoniylik

1-bilet

1. 
   Falsafada milliylik va umuminsoniylik.
   

Falsafaumuminsoniy fan bashariyatgadoirumumiymuammolarniqamraboladialbattaolamvaodammunosabatkarijamiyatvatabiatniasrashumrnimazmunliotkazishyaxshilikvayomonlikkabiqadriyatlarbilanbog`liqmasalalarningbarchasiinsoniyatuchunumumoiy ammo falsafadamalumkimuayyanmilliyxususiyatmaqsadvaintilishlardaxamozifodasinitopadiaslidayuqoridazikretilganumuminsoniymavzu masala muammolarningbarchasoiavvalboshidaxususiymilliy ,intaqaviyahamiyatgabogliqmasalartarzidanamoyonboladi
2.Texnogensivilizatsiyaningishlabchiqarishestetikasiva fan taraqqiyotigata’siri.
Texnogensivilizatsiya
ilmiy-texniktaraqqiyotga, texnologikvaijtimoiyyangiliklargayo‘naltirilganqadriyat
tizimlarinishakllantiradi. Biroqindustrializmsharoitlaridaavtonomshaxsningrivojlanishi
odamlaro‘rtasidaasrlardavomidayuzagakelganijtimoiyaloqalarningyo‘qolishga, insoniy
muloqotningyetishmasligiga, «yolg‘izlik»ka, individualizmga, xudbinlikkaolibkeladi
3. Nikoh - eng qadimgi axloqiy munosabat shakli. Nikohning qonuniy va diniy jihatlari.
Arabchasozdanolinganikkijinsvakillariningo`zaroroziligiasosidatuzilganittifoqnikoxoilaningvujudgakelishidabirdanbirasosbolgani bois u faqataxloqnormalaribilanemasbalkiqonunxujjatlaribilantartibgasolinadi


2-bilet

1. 
   Ilk o‘rta asr SHarq falsafasi va uyg‘onish davri.(Abu Rayhon Beruniy, Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino).
   
2. 
   FAROBIY..фалсаФа' табиатшунослик ва тиббиёт тари- хини Форобий, Беруний ва Ибн Синосиз тасаввур қилиб бўлмайди. Абу Наср Форобий (873—950) — мусулмон Шарқида Арастудан кейин “Иккинчи устоз” унвонига муяссар бўлган йирик мутафаккир ва аллома. Унинг қаламига 160 дан зиёд асар мансуб бўлиб, улар асосан табиий-илмий ва фалсафий муаммоларни шархдаш ҳамда бу соҳаларнинг долзарб масалаларини таҳ- лил қилишга бағишланган. У биринчилардан бўлиб ўз даври илмла
   
3. 
   www.ziyouz.com kutubxonasi
   
4. 
   ринингтаснифини беради. Мусиқа, математика, тиббиёт, араб тили грамматикаси, алхимия, мантиқ илмларига оид қимматли асарлар яратиш билан бирга фалсафий муаммоларга бағишлаб бир қатор илғор фикрларни баён қилган. Мутафаккир оламни икки кўриниш- да: “Вужуду вожиб” (оллоҳ) ва “вужуди мумкин” (барча моддий ва руҳий нарсалар) мисолида талқин қилади, барча нарсалар “вужуди вожиб” туфайли яшаш ҳуқуқига эга бўлади. Улар ўзаро бир-бири билан сабабий тарзда боғланади. Сабабсиз оқи
   
5. 
   .BERUNIY>> Ра?*он Беруний <973-1048) “ ЯР™ барча фан соҳаларида ижод этган буюк қомусий аллома ва машҳур мутафаккирдир. У яратган 152 та асардан 28 таси бизгача етиб келган. Унинг табиатни ўрганишдаги хизмати каттадир. Аллома жисмларнинг ўзаро тортишуви, Қуёш ва Ойнинг тутилиши, зарра, инерция ва сунъий танланиш, ривожланиш аномалияси, Ер қаърида рўй берадиган геотектоник силжишлар, Ер қиёфасининг тадрижий тарзда ўзгариб туриши, хилма-хил оламлар тўғрисида илмий башоратларни илгари сурган. Унинг фалсафий қарашлари табиий-илмий қарашлари таъсирида шаклланди. У модда ва замон, қонуният, зарурият ва тасодифият, ҳаракат ва ривожланиш, зиддият, сабаб ва оқибат каби фалсафий муаммоларга катта эътибор берган. Беруний “Оддий жавҳарлар пайдо бўлиш ва йўқбўлишни бил- майди” деган ғояни илгари сурган. У оламнинг Оллоҳ томонидан яратилганлигини эътироф этади. Абадийлик биринчи сабаб билан боғлиқдир, чунки у яратувчи умрини англатади. Мутафаккирнинг тараққиёт, қонуният, зарурият ва тасодифият тўғрисидаги мулоҳа- залари алоҳида аҳамиятга моликдир. Қатъий зарурият ва тамойилла- рига бўйсунадиган ҳодисаларга циклик тарзда ҳосил бўладиган жараёнлар (ҳайвонларнинг урчиши, ўсимликларнинг чангланиши, экинларнинг экилиши ва бошқалар) киради. Лекин зарурият ва қонуният тасодифият билан узвий алоқада бўлади, чунки ҳамма нарсалар ҳам муайян тартибда рўй беравермайди.
   
6. 
   Абу Али ибн Сино (980—1037) — буюк ал- у и и н ино лома вамутафаккир. У БухорояқинидагиАфшонақишлоғидатуғилиб, Ҳамадоншаҳридавафотэтган. Ибн Синоданқолганмаънавиймеростахминан 280 номданзиёдроқдир. Улар тиббиёт, фалсафа, мантиқ, психология, ахлоқ, мусиқа, фармакология вабошқасоҳаларгабағишланган. Олимнинг “Шифокитоби” “Тибқонунлари” “Билимларкитоби”, “Табиатдурдонаси” кабиасарларимашхурдир. Борлиқниталқинэтишда Ибн Сино Форобийизиданбориб. уни “вужудивожиб” ва “вужудимумкин”даниборат, дебэътирофэтади. “Вужудивожиб” биринчисабабвазифасинибажаради. “Вужудимумкин” эсаунингоқибатидир. Вужудивожибвавужудимумкинвақтнуқтаиназариданфарқланмайди. Улар ўртасидагифарқ, аслида, нафисликдаражасибиланбелгиланади. Ҳаракат — вужудимумкиннингичкимоҳиятиданкелибчиқа-ди. Ҳаракатосойишталикбиланбиргамавжудбўлиб, жисмларнингўзароўриналмашинувигинаэмас, балки кенгмаънодауларнингўзгариши, бирҳолатданиккинчиҳолатгаўтишидир. Ибн Синонингфикрича, ҳаракатқуйидагиучтакўринишданамоёнбўлади: 1. Акциденталҳаракат. Буҳаракатдажисмбошқажисмтаркибидабўлиб, ўшажисмҳаракатибиланбиргаҳаракатқилади, бирўринданбошқаўрингакўчади, лекинбужисмўзўрниниўзгартир-майди. 2. Мажбурийҳаракат. У жисмнингўзҳаракатиэмас, балки унингасосийсабабижисммоҳиятиданташқаридамавжуддир. Масалан, от араванитортади, сувташийди, одам оловёқади, тошниотадиваҳ.к. 3. Табиийҳаракат. У жисмнингўз-ўзиданкелибчиқадиганҳара- катинианглатади. Оловнингкўтарилиши, шамолнингсодирбулиши, тошнингпастгатушишикабиларбунгамисолбўлади. Буҳара- кат ўзнавбатидадоираватўғричизиқбўйлабҳаракатданиборатбўлади. Ҳаракатфазовавақтбиланузвийалоқададир. Яратилиш-нингинтиҳосиваибтидосибўлмаганикаби, ҳаракат, фазоҳамдавақтнингҳамбошланишваохиргинуқтасибўлмайди