6 Онтологик ва муносабатдош категорияларнинг уйғунлиги

Sana01.01.1970
Hajmi
#216713
Bog'liq
6 Онтологик ва муносабатдош категорияларнинг уйғунлиги


TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILYALI

FALSAFA fanidan


MUSTAQIL ISH

MAVZU: Онтологик ва муносабатдош категорияларнинг уйғунлиги

Bajardi: TT-11-20(C) guruh talabasi Teshaboyev Elshodbek

Онтологик ва муносабатдош категорияларнинг уйғунлиги


Режа:


  1. Борлик - фалсафакатегорияси

  2. Фалсафада субстанция ва материя муаммоси

  3. Онтология тушунчаси

Борлик - фалсафакатегорияси. Борликфалсафасинингпредмети. Онтология тушунчаси. Борликкатегорияси. Фалсафатарихидаборликмуаммоси. Борликмасаласидафалсафавафансинтези. Борликтушунчасинингэтимологияси. Борликвайуқликдиалектикаси. Борликшакллари: табиатборлиги, инсонборлиги, маънавийборлик, ижтимоийборлик, виртуалборлик. Оламнингпайдобулишиваэволюцияси. Ер тарихи. Инсоннингпайдобулишиваэволюцияси. Бирламчиваиккиламчитабиатнингўзаромуштараклиги. Тириктабиатекиҳаетнингпайдобилиши. Ҳаѐтнингпайдобулишиҳакидагифалсафий оптимизм. Жонлинарсаларнингжонсизнарсаларгабоғликлиги. Жонлинарсаларнингўзигахосхусусиятлари.


Фалсафада субстанция ва материя муаммоси. Субстанция муаммоси. Субстанция ва субстрат тушунчаси. Фалсафатарихидасубстанциягамонистик, дуалистик, плюралистикендашувлар. Материалистикваидеалистик монизм. Субстанциянингхусусиятлари: ўзўзинибелгилаш (ўз-ўзинингсабабчисиҳисобланади, унияратибвайуккилиббўлмайди); универсаллик (хечнарсагабоғликбўлмаган, баркарор, ўзгармасвамутлакбиринчинсгизниифодалайди); каузаллик (барчаходисаларнингумумийсабабийбоғликлигиниўз ичига олади); ягоналик (биринчинегизнингягоналигининазардатутади); яхлитлик (мохиятвамавжудликнингбирлигиникўрсатади). 10 Материя шаклларинингтурли-туманлиги. Материянингташкилтопишдаражалари. Геоцентрикваногеоцентрикмоддиитизимлар. Атрибутларнингумумиймазмуни. Органик, ноорганикваижтимоийтизимлар. Дунѐнингяхлитлигива ранг-баранглиги. Дуне бирлигинингфундаменталасослари. Дунѐнингбирлигиҳакидагифандалиллари. Релятивистик космология. Оламнингбиринчирелятивистик модели. Кенгаювчиоламгипотезаси. Ҳаракатдагиоламгипотезаси. Дунѐнингчеклилигивачексизлиги. Экстенсивваинтенсивчексизлик. Потенциал ваактуалчексизлик. Чеклиликвачексизликнингзиддияти. Маконвавақт. Маконвавақтборликнингфундаменталшакллари. Фалсафатарихидамаконвавақтталкини. Маконвавақтгасубстанционалвареляционѐндашувлар. Маконвавақтнинг динамик ва статик концепциялари. Нисбийликназарияси. Маконнинг куп улчовлиги.
Ижтимоиймакон. Ижтимоийвақт. Маконвавақтнингхаракатдагиматериягабоғликлиги. Маконвавақтнингумумийхоссалари: объективлик, абадийлик, чексизликваичкизиддиятлилик. Макон - вақтконтинууминингтуртулчовлилиги. Маконвавақтнинг метрик ватопологикхоссалари. Маконвавақтнингизотроплигивабирхиллилиги. Ҳаракатваривожланиш. Харакаттушунчаси. Фалсафатарихидахаракатнингталкини. ўзгаришларнингумумийхусусияти. Харакатвахаракатсизликнингўзароривожланишидагиижтимоий-сиесийшароитнисбати. Харакаттиплари. Харакатшакллари. Материя харакатининггеологикшакли. Харакатнинг комплекс шакли. Харакатнинг техник, кибернетик, информационшакллари. Харакатнингабадийлиги. Ҳаракатмутлаклигивасокинликнингнисбийлиги. Объектларнингбаркарорлигивабекарорлигидиалектикаси. Нарсанингсифатинисаклашбиланбоғликхаракат, нарсасифатиниўзгартирувчихаракат. ТабиатфалсафасиТабиаттушунчаси. Табиаттушунчасинингкенгва тор маъноси. Фалсафатарихидатабиатгамуносабат. Табиатважамиятнингўзароалокадорлиги. XX асрвокеълиги: Экологиктанглик. Географикмухиттушунчаси. Географикмухитпарамстрлари. Ижтимоийривожланишвагеографикмухитнингўзароалокадорлиги. Географикмактаблар. Табиийконунларконцепцияси. Географик детерминизм. Ижтимоийдетерминизм.Гсосиѐсат. Ижтимоий экология. Экологикфалокатлартарихи. Экологикфалокатларнингкелибчиқиши. Ижтимоий экология муаммолари. Экологикмуаммонингфалсафиймаъноси. Биосфера ва ноосфера уйгунлиги. Янги борликнингшаклланиши. 11 Инсонва ноосфера. Коэволюция. ИнсонборлигиИнсонборлигинингўзигахосхусусиятлари. Фалсафатарихидаинсонборлигигамуносабат. Жонҳакидагитаълимот. Индивидуалликборлиги, Онгнингтабиати. Онгважоннингтенглаштирилиши. Онгҳакидагитасаввурларнингривожланиши. Онгнингструктурасивафункциялари. Ижтимоийжараснлардаонглиликваонгсизликнингнамоѐнбулиши.Онгсизликтабиати. Индивидуалонгборлиги. Ижтимоийонгборлиги. Иррационализм онгҳакида. Онг бош мияфункциясисифатидаОнгфалсафиймуаммосифатида. Онгнингматериалистикконцепцияси. Тилваонг. Ўзликнианглаш.
РИВОЖЛАНИШ ФАЛСАФАСИ УЗАРО АЛОКАДОРЛИК ВА ТАРАККИЁТ КОНУНЛАРИ Фалсафатарихидаривожланишҳакидагикарашларэволюцияси. Ривожланиш, ўзгаришватараккиеттушунчалари. Тараккистнингтурлари. Қонунтушунчаси. Конунларнингтурлари: вокеликконунлари, фанконунлари, базис валокалконунлар, фалсафаконунлари. Фалсафаконунларинингасосийшакллари. Карама-каршиликвазиддият. Карамакаршиликларнингтаснифи. Зиддиятларнингтаснифи. Айниятватафовут. Зиддиятларнингтурлари. Миқдорўзгаришларивасифатўзгаришларидиалсктикаси. Сифат, миқдор, меъѐр, хосса, сакрашкатсгориялари. Сакрашнингтурлари. Инкорни-инкор. Инкорниинкордаворисийлик. Фалсафакатегориялари Категория тушунчасивауларнингтурлари: фанкатсгориялари. хусусийилмийкатегориялар, фалсафакатегориялари. Фалсафатарихидакатегориялардагитурлимуносабатлар. Априортушунчаси. Диалектиканингасосийтушунчалари - нарса, алока. Алокаларнингтаснифи. Алокаларучунасос. Фалсафакатегорияларинингтаснифи. Система, элемент, структура. Системаларнингўзигахосхусусиятлари. Айримлик, яккалик, хусусийлик, умумийлик. Бутунвакисм. Яхлитликантиномиялари. Яхлитликтиплари. Мазмунвашакл. Шаклнарсанингғояси. Формализм. Мохиятваходиса. Моҳиятвамавжудлик. Моҳиятваходисадиалсктикаси. Сабабваокибат. Сабабтушунчаси. Сабабваокибатдиалсктикаси. Бахонавашарт. Синергетика сабабиятҳакида. Заруриятватасодиф. Заруриятватасодифдиалектикаси. Имкониятвавокэлик. Имкониятларнингтурлари.
ГНОСЕОЛОГИЯ - БИЛИШ ИАЗАРИЯСИ БилишнингмазмунвамохиятиБилишназариясиниигпредметиваунингузигахосхусусиятлари. Рационализм. Эмпиризм. Перцепция вааперцепция. Гносеологиянингмазмунивамоҳияти. Оптимизм, скептицизм, агностицизм. Гносеологик релятивизм. Билишнингасосийтурлари. Билишнингасосийшакллари: кундаликамалийбилим, уйинвоситасидагибилим, мифологикбилим, бадиийбилим, динийбилим, фалсафийбилим, илмийбилим, шахсийбилимижтимоийбилим. Билишда субъект ваобъектнингўзароалокаси. Билишфаолият тури. Билишдагикарама-каршиликлар. Хиссий, эмпирик, назарий, мантикийваинтуитивбилишдаражалариХиссийдаражадагибилимваунингшакллари: сезгиваидрок, хотира, хаѐлватасаввур. Эмпирик билимваунингшакллари: кузатиш, эксперимент, илмийдалиллар. Фикрнингҳиссийликданрационалликкахаракати. Назарийбилимваунингшакллари: илмиймуаммо, муаммовамасала. Муаммоливазиятнингбилишжараѐнидаги роли, гипотеза, тамойиллар, категориялар, парадигмалар. Тафаккурваунингмоҳияти. Тафаккурваборликнингбирлиги. Тафаккурнингасосийшакллари: тушунча, мулоҳоза, хулоса. Хиссий эмпирик варационалбилишбирлиги. Билишнинг эмпирик ваназарийдаражаларинифарқлашмезонлари. Интуиция ваижод. Фалсафатарихидаинтуициягамуносабат. Интуициянингбилишдаги роли. Фалсафадахакикатмуаммоси.

Хулоса:
Ҳақиқаттушунчаси. Фалсафатарихидаҳақиқатгамуносабат. Ҳақиқатнингфалсафийасослари. Ҳақиқатнингасосийшакллари. Объектив, мутлакванисбийҳакикат. Ҳақиқатнинг респондент, когерентваназарийконцепцияси. Исботлашва рад этиш. Ҳақиқатнианглашда эмоция, идеал, ирода, ишончвашубҳанинг роли. Верификация тамойили. Ҳакикатваянглишиш, елгонва дезинформация (елгонахборот). Ҳақиқатнингамалийтекширишйуллари. Амалиѐтҳакикатмезони. Ҳақиқатнингзиддиятлихарактери. Ҳақиқатнибаҳолашмезонлари. Назарияваамалиѐтбирлиги. Амалиѐттушунчаси. Амалиѐтфалсафаси. Фалсафатарихидаамалиѐтгатурлимуносабатлар. Билишваамалиѐтнингўзаронисбати. Амалиѐтнингтаркибийкисмлари: максад, максадгамувофиқфаолият, амалиѐтвоситалари, амалийхаракатобъектлари, харакатнатижаси. Амалиѐтнингижтимоийхарактери. Ижтимоийжараѐнлардаамалиѐтнингўзгарувчанхарактери. Амалиѐтвафаолиятнингмутаносиблиги.Билишметодологияси: асосийтушунчалар. Метод ва методология тушунчаси. Метод ва методика. Методларнингтаснифи: Фан методлари: формал, эмпирик, назарийтадкикот, изоҳлаш. Фалсафаметодлари: диалектика, метафизика, софистика, эклектика, синергетика. Объектив васубъектив диалектика. Янги метафизика ваэски метафизика. Синсргетиканингасосийтамойиллари: бифуркация, флуктуация, аттрактор. Умумилмийметодлар, хусусийилмийметодлар, фанлараротадқикотметодлари. Ижтимоийгуманитарфанларметодлариниигузигахосхусусиятлари. Хозиргизамонметодологияси: куматоид, кейсстадис, абдукция. Эвристика янгиметодологиктамойил.
Asosiyadabiyotlar:



  1. Download

    Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling