4-маъруза

МАЪРУЗА № 4
Мавзу: “ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ ТИЗИМИНИНГ ВУЖУДГА КЕЛИШИ
ВА ТАРКИБ ТОПИШИ”
Режа:

1. 
   Жисмоний тарбия тизими ҳақида тушунча.
   

1.1.Жисмоний тарбия тизимининг ғоявийлиги;
1.2.Жисмоний тарбия тизимининг халқчиллиги;
1.3.Жисмоний тарбия тизимининг илмийлиги;

2. 
   Жисмоний тарбия тизимининг тамойиллари.
   

Ўз-ўзини текшириш учун саволлар:

1. 
   Жисмоний тарбия тизими, мақсад, вазифаси, деганда нимани тушунасиз?
   
2. 
   Жисмоний тарбия тизимининг меъёрий асослари нималардан иборат?
   
3. 
   Жисмоний баркамоллик деганда нималарни тушунасиз?.
   
4. 
   Жисмоний тарбия тизимининг халқчиллиги деганда нималарни тушунасиз?
   
5. 
   Жисмоний тарбия тизимининг илмийлиги нимага йўналтирилган?
   
6. 
   Меҳнат ва хрбий амалиёт билан боғлиқлик тамойили айтиб беринг.
   
7. 
   Шаҳсни хар томонлама камол топтириш тамойили ҳақида нималарни биласиз.
   
8. 
   Соғломлаштиришга йўналтирилган тамойили хақида нималарни биласиз?.
   

Адабиётлар:

1. 
   Абдуллаев А. Хонкелдиев Ш.Х. “Жисммоний тарбия назарияси ва услубияти”, Олий ўқув юртлари учун дарслик. ЎзДЖТИ нашрият манбаъа бўлими 2005 йил.
   
2. 
   Матвеев Л.П. “Теория и услубика физической культуры” учебник для институтов физической культуры. –М: Физкультура и спорта 1991 г.
   

Жисмоний маданият тизимининг вужудга келиши унинг
таркиб топиши
Жисмоний тарбия аниқ бир тизимга таянсагина, олдиндан кўзланган натижага эришилади.
Жисмоний тарбия тизимидеганда, жисмоний тарбиянинг тамойиллари, воситалари, услублари ва уни ташкиллаш шаклларининг шундай умумийлиги тушуниладики, у жамият аъзосини манан бой ҳар томонлама ривожлантиришнинг мақсад, вазифаларига мос бўлсин (А.Д. Новиков 1967).
Ватанимиз мудофааси масаласи ҳам жамиятимизда йўлга қўйилган жисмоний тарбия жараёнига қатор талаблар қўядики, бу талабаларни амалга ошириш натижасида жисмоний тарбия тизимининг объектив хусусиятлари намоён бўлади. Мамлакатимиз халқларининг ҳар томонлама жисмоний тайёргарлиги, жисмоний сифатларини яхши ривожланганлиги Ватан мудофаасига тайёргарлигининг кўрсаткичи бўлиб хизмат қилади.
Шундай қилиб, Ўзбекистонда жисмоний тарбиянинг мақсади Ўзбекистон халқини жисмоний камолотга эришган, ҳуқуқий давлатнинг актив қурувчилари, ижодий меънатга ва Ватан мудофаасига тайёр қилиб тарбиялашдир. Бу мақсад мамлакатда жисмоний тарбияни амалга ошираётган барча ташкилот ва муассасалар учун умумийдир.
Жисмоний маданий, маънавий ва оммавий театрлаштирилган томошаларни бир-бири билан мувофиқлаштиришдан намойишлар ва намойишкорона чиқишлар вужудга келади. Уларнинг тарбиявий аҳамияти бепоёндир.Жисмоний маданиятни классификациялаш катта ахамияга эгадир. У жамиятда жисмоний маданиятдан мақсадга мувофиқ фойдаланишни, унинг қайси йўлдан кетаётганлиги, йўналишини, жисмоний тарбия амалиёти, вазифалариниҳал қилиш учун тавсия этилган унинг хилма-хил турлари имкониятларини англашга ёрдам беради. Агарда мактабда жисмоний таълим (билим), умумий жисмоний тайёргарлик бериш вазифалариҳал қилинса, унингҳаёти давомида фойдаланадиган жисмоний маданиятнинг баъзаси яратилади. Маданиятнинг бошқа барча турлари қайд қилинган вазифаларни ечиши мумкин бўлсада, инсон жисмоний маданияти ўрнини алмаштира олмайди.
Жамиятда жисмоний маданиятнинг ривожланганлик даражаси қуйидаги кўрсаткичлар билан баҳоланади:
- жамият аъзоларининг кундалик турмушига жисмоний маданиятнинг сингдирилганлиги даражаси билан;
- жамият аъзоларининг саломатлиги ва жисмоний тайёргарлиги билан;
- жисмоний маданият машғулотларининг моддий-техник таъминланганлиги ва уларни сифати билан;
- жисмоний маданиятга рахбарлик қилаётган ходимларнинг доимий таркиби (штати), квалификацияси, фаоллиги ва иқтидори билан;
-жамият аъзоларининг спортдаги натижалари билан баҳоланади.
Мамлакатимиз мустақиллиги, жамиятимиздаги кечаётган ижтимоий, иқтисодий ислоҳотлар юртимиз фарзандларининг жисмоний камолотга эришган бўлиши кераклиги талабини қўймоқда. Ҳар бир миллат, элат ўзининг пахлавонлари, жисмоний баркамол ўғлонлари билан фахрланишган. Ўз фарзандларини халқ оғзаки ижодидаги Алпомиш, Рустам, Гўрўғли, Барчиной каби жисмоний ва манан шаклланган бўлишларини орзу қилганлар.