izohlar

Изоҳлар:
1) Манба: А/64, 39-42-бетлар. Матндан Интернет тармоғида фойдаланиш мумкин: [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
2) Бу ерда тегишли давлатлар томонидан ратификация ёрлиқлари ёки қўшилиш тўғрисидаги ҳужжатлар сақлаш учун топширилган саналар кўрсатилган. Манба: Инсон ҳуқуқлари бўйича БМТ Олий комиссари Бошқармасининг расмий сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
3) Манба: United Nations, Treaty Series vol.999 pp. 225-240. Матндан Интернет тармоғида фойдаланиш мумкин: [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
4) Бу ерда тегишли давлатлар томонидан ратификация ёрлиқларини ёки қўшилиш ҳақидаги ҳужжатларни сақлаш учун топшириш санаси кўрсатилган. Манба: Инсон ҳуқуқлари бўйича БМТ Олий комиссари Бошқармасининг расмий сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
5) Манба: United Nations, Treaty Series, vol. 999, р. 315-317. Матндан Интернет тармоғида фойдаланиш мумкин: [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
6) Бу ерда тегишли давлатлар томонидан ратификация ёрлиқларини ёки қўшилиш ҳақидаги ҳужжатларни сақлаш учун топшириш санаси кўрсатилган. Манба: Инсон ҳуқуқлари бўйича БМТ Олий комиссари Бошқармасининг расмий сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
7) Манба: United Nations, Treaty Series, vol. 993, р. 35-43. Матндан Интернет тармоғида фойдаланиш мумкин: [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
8) Илгари қилинган таржималарда бу конвенция "Уюшиш эркинлиги ва ташкил қилиш ҳуқуқини ҳимоя этиш тўғрисидаги конвенция" деб аталган.
9) Бу ерда тегишли давлатларнинг ратификация ёрлиқлари рўйхатга олинган саналар кўрсатилган. Манба: Электронная библиотека ILOLEX, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
10) Манба: Электронная библиотека MOTILOLEX, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
11) Аввалги таржималарда бу конвенция "Коллектив шартномаларни уюштириш ва тузиш ҳуқуқи тартибларининг қўлланилиши тўғрисидаги конвенция" деб аталган.
12) Бу ерда тегишли давлатлар ратификация ёрлиқларини рўйхатдан ўтказиш санаси кўрсатилган. Манба: Электронная библиотека ILOLEX, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
13) Манба: Электронная библиотека MOTILOLEX, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
14) Рус тилига қилинган расмий таржимаси Россия Федерациясининг Қонун ҳужжатлари тўпламида келтирилган (N 2, 2001 йил 8 январь). Манба: Европа Кенгашининг Россия Федерациясидаги Ахборот Маркази сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
15) Манба: Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги Ижроия Қўмитасининг расмий сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
16) Манба: Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги Ижроия қўмитасининг расмий сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007].
17) Бу ерда тегишли давлатларнинг ратификация ёрлиқлари ёки қўшилиш ҳақидаги ҳужжатлари депозитарийга топширилган сана кўрсатилган. Манба: Инсон ҳуқуқлари бўйича БМТ Олий комиссари Бошқармасининг расмий сайти, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
18) Манба: Бош Ассамблеянинг расмий ҳисоботлари, қирқ тўртинчи сессия, Қўшимча N 49 (А/44/49), 230-239-бетлар. Матндан Интернет тармоғида фойдаланиш мумкин: [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
19) Манба: Европа Кенгашининг расмий сайти, “Ҳуқуқий масалалар” бўлими, [манбага мурожаат этилган сана: 25.11.2007]
20) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
21) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
22) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
23) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
24) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
25) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
26) Нотижорат ҳуқуқи халқаро марказининг норасмий таржимаси
27) Манба: БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари бошқармаси, “ФАКУЛЬТАТИВ БАЁННОМАГА МУВОФИҚ ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ БЎЙИЧА ҚЎМИТА ҚАРОРЛАРИ ТЎПЛАМИ. ФУҚАРОЛИК ВА СИЁСИЙ ҲУҚУҚЛАР ТЎҒРИСИДАГИ ХАЛҚАРО ПАКТ”, Т.6 - Эллик олтинчи - олтмиш бешинчи сессия (1996 йил март ойи - 1999 йил март ойи) CCPR/C/OP/ 6, 227-239-бетлар. Матндан Интернет тармоғида фойдаланиш мумкин: http//www.ohch/org english about/publications/docs/s decisions - vo 16_ru.pdf (матнга мурожаат этилган сана: 25.11.2007)
28) Умумий тартиб эътирози N 25, 25-банд, Қўмита томонидан 1996 йил 12 июлда қабул қилинган.
29) Қаранг. ЕХҲТ Инсон мезони бўйича Конференциясининг Копенгаген Кенгаши Ҳужжати, 9.3-банд.
30) Умумжаҳон декларациясининг 2-моддаси, Халқаро Пактнинг 2(1)-моддаси, Европа Конвенциясининг 14-моддаси, Копенгаген Кенгаши Ҳужжатининг 5.9-банди. Ушбу ҳужжатларнинг охиргиси "исталган асосда" камситишни тақиқлайди ва, шу тариқа, 1975 йил Хельсинки шаҳрида қабул қилинган камситмаслик бўйича аввал назарда тутилган ЕХҲТ мажбуриятлари имкониятларини кенгайтиради. (Тамойиллар декларацияси, иштирокчи давлатлар ўзаро муносабатларда унга риоя қилади, VII қисми, 1-банди) ва 1989 йил Вена шаҳрида қабул қилинган (Европада хавфсизликка тааллуқли масалалар, 13.7-банди). Мазкур мажбуриятлар ирқий, жинсий, тили ва диний мансублиги асосида нокамситиш билан чекланган. Камситишнинг бирор-бир ўзига хос тоифаларининг йўқ бўлиши (Қаранг. ЕХҲТ Инсон мезони бўйича Конференциясининг Копенгаген Кенгаши Ҳужжати, 9.3-банд) 1990 йил Париж шаҳридаги ЕХҲТ конференцияларининг ўзига хос хусусиятига айланди. (Инсон ҳуқуқи, демократия ва қонун устуворлиги, 5-банд), шунингдек 1999 йилда Истанбулда қабул қилинган (Олий даражадаги Учрашув Декларацияси, 2-банд); бироқ 1994 йил Будапештда қабул қилинган (Олий даражадаги Учрашув Декларацияси, 7-банд)да ирқ, тана ранги, жинси, дини, ижтимоий мансублик ёки озчиликка мансублик камситишнинг тақиқланган мотивлари сифатида белгиланди.
31) 5(d)(ix)-моддаси.
32) 1-3-моддаси.
33) "Бирлашма тушунчаси" муҳокамасига қаранг, қуйида.
34) Шунингдек 1996 йилда маъқулланган ва Европа Кенгашининг ўн уч аъзоси томонидан ратификация қилинган қайта кўриб чиқилган Хартиянинг 5-моддаси.
35) ХМТ Конвенцияси.87-сон.
36) Мадрид, 1983 йил (Европада хавфсизликка тааллуқли масалалар, 17-банд).
37) Бола ҳуқуқлари тўғрисида конвенция, 15-модда.
38) Ахборотдан фойдаланиш, қарорлар қабул қилиш жараёнида жамоатчиликнинг иштирок этиши ва атроф муҳитга дахлдор масалалар юзасидан одил судловдан фойдаланиш тўғрисида конвенция (Орхусс Конвенцияси), 1, 2 (4, 5), ва 3-моддалар.
39) Алоҳида шахслар, гуруҳлар ва жамоат органлари ҳуқуқи ва мажбуриятлари, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларининг умумэътироф этилган ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш тўғрисида БМТ Декларацияси (Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилувчилар Декларацияси). (GA Res 53/144, 1998 йил 9 декабрь) ва ЕХҲТнинг бир қанча конференцияларида, хусусан 1989 йил Вена шаҳридаги конференцияда (Европада хавфсизликка тааллуқли масалалар, 13.3, 13.6. ва 21-банд), Копенгагендаги конференцияда(10, 10.110.4, 11, ва 11.2) ва Будапештдаги конференцияда (VIII-қисми, 18-банд) қабул қилинган мажбуриятлар.
40) Суд органлари мустақиллигига тегишли БМТнинг асосий принциплари, Европа Кенгаши Тавсияномаси R(94)12, "Судьялар мустақиллиги, самарадорлиги ва роли тўғрисида", Судьялар мақоми тўғрисида Европа хартияси.
41) Миллий озчиликни ҳимоя қилиш тўғрисида Ҳадли Конвенция, 3, 7, ва 8-моддалар ва 1990 йил Копенгаген шаҳрида ЕХҲТ конференциясида тасдиқланган мажбуриятлар (32.2, 32.6, ва 33-бандлар).
42) Қочоқлар мақоми тўғрисидаги конвенция, 15-модда.
43) Фуқаролиги бўлмаган шахслар мақоми тўғрисидаги конвенция, 13-модда.
44) Халқаро ноҳукумат ташкилотларини юридик шахслар деб эътироф этиш тўғрисида Европа Конвенцияси.
45) Коллектив шартнома тузиш ҳуқуқи бунинг мисоли бўлади. Бироқ фуқаролик ҳуқуқлари ва сиёсий ҳуқуқларни кафолатлайдиган ҳужжатлар билан иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқларни кафолатлайдиган ҳужжатлар ўртасидаги фарқ биринчи қарашда кўринганидек жуда муҳим эмас; қаранг: қуйида “Ҳуқуқий субъект мақоми ва бошқа ҳуқуқлар”.
46) ХМТ Конвенцияларида ва Европа социал хартиясида назарда тутиладиган ҳолатларга кўра, қаранг: Халқаро меҳнат ташкилоти,, International Labour Standards (4th ed., revised, 1998), и Harris D.J., Darcy J. The European Social Charter (2nd ed., 2001).
47) Уюшиш эркинлиги халқаро одат ҳуқуқи мақомига эришганлиги эҳтимоли кам, бироқ бу уюшиш эркинлигига риоя қилиш бўйича шартномавий маэбуриятларга эга бўлган кўплаб давлатлар учун катта роль ўйнамайди.
48) Масалан, Уюшиш эркинлиги ва касаба уюшмаларига уюшиш ҳуқуқини ҳимоя қилиш тўғрисидаги Конвенция, Хотин-қизларга нисбатан камситишнинг барча шаклларини тугатиш тўғрисидаги конвенция, Европа конвенцияси, Европа социал хартияси, Ирқий камситишнинг барча шаклларини тугатиш тўғрисидаги конвенция ва Фуқаровий ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт.
49) Масалан, Инсон ҳуқуқлари бўйича Европа судининг ("Суд") қарорлари, Инсон ҳуқуқлари бўйича Европа комиссиясининг қарорлари ва ҳисоботлари ("Комиссия") уларга тегишлидир. Бироқ Ирқий камситишнинг барча шаклларини тугатиш тўғрисидаги конвенция ва Фуқаровий ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактнинг Биринчи факультатив баённомасига мувофиқ инсон ҳуқуқлари бўйича БМТ қўмитаси томонидан кўриб чиқилган модда мавзусига алоқадор бўлган ишлар ҳам кўрсатилади.
50) ХМТнинг прецедент ҳуқуқини қаранг: Freedom of Association: Digest of Decisions and Principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body of the ILO (4th ed., revised, 1996).
51) Уларга юқорида санаб ўтилган мажбурият юкламайдиган юридик ҳужжатларгина эмас, балки Фуқаролик ҳуқуқлари ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт бўйича мажбуриятларни бажариш доирасида Инсон ҳуқуқлари бўйича БМТ қўмитаси томонидан нашр қилинган Европа Кенгаши нодавлат ташкилотлари мақомининг асос бўлувчи тамойиллари ва Умумий шарҳлар сингари ҳужжатлар ҳам тегишлидир; ушбу Қўмита ҳозирга қадар 22-модда қоидаларига нисбатан бирорта ҳам Умумий шарҳни чиқармади.
52) Ушбу ҳуқуқлар Европа конвенциясининг 6, 8, 10 ва 11-моддалари, унинг Биринчи протоколининг 1-моддаси (мулкдан ташқари) Фуқаролик ҳуқуқлари ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактнинг 14, 18, 19 ва 20-моддалари билан кафолатланади. Гарчи кўрсатиб ўтилган нормаларнинг амал қилиши соҳасига кирадиган муайян манфаатларга дахл қиладиган уюшма мақсадларига аралашиш уюшма эркинлигига салбий таъсир қилиш сифатида қаралиши мумкин, баъзан қоида бузиш устидан шикоят қилиш lex specialis (қаранг: Appl. no. 23413/94, L.C.B. v. United Kingdom, 83 DR 31 (1995 й.), 8-моддага нисбатан) сифатида бундай ҳолатга ҳавола қилиш ҳисобга олинган ҳолда эътироф этилиши мумкин ёки бўлмаса, уюшма уюшиш эркинлиги тўғрисидаги масалани кўриб чиқиш умуман зарур деб ҳисобланмаслиги мумкин, чунки қандайдир бошқа ҳуқуқ бузилиши аниқланган (ишни қаранг: Sadak and Others v. Turkey, 2001 й. 17 июль, 6-моддага нисбатан).
53) Давлат ички ҳуқуқи бўйича ҳар қандай таснифлаш "нисбатан қимматли бўлган ва ўзида бошланғич нуқтадан ортиқни ифодаламайдиган" сифатида қаралиши керак; Chassagnou and Others v. France, 1999 й., 29 апрель, 100-б.
54) Минимум сифатида "уюшиш" атамасидан фойдаланиш мутлақо мажбурий эмас. Шундай қилиб, ушбу эркинлик амалга оширилишини таъминлайдиган нормаларда бошқа атамалардан ҳам фойдаланиш мумкин. Гарчи "уюшиш" ва "ноҳукумат ташкилотлари" атамалари кўпинча ўзаро бир-бирининг ўрнини босадиган атамалар бўлса ҳам, охирги атама аъзоликка эга бўлмаган ташкилотларга (масалан, жамғармаларга) татбиқ этилиши мумкин, бу кўрамизки, уюшиш эркинлиги кафолатлари қўлланилиши учун асосий дастлабки шарт-шароитлар мавжуд эмаслигини англатади. Бироқ шунга қарамай, демократияга эришишда ва уни қўллаб-қувватлашда бундай ташкилотлар ҳам муҳим роль ўйнайди. Бундай ташкилотнинг фаолиятига аралашиш, ўз навбатида инсоннинг кўплаб бошқа ҳуқуқларига дахл қилади (жумладан, йиғилишлар эркинлиги, фикрни ифодалаш эркинлиги, адолатли суд муҳокамасига бўлган ҳуқуқ, мулк ҳуқуқи ва диний эътиқод эркинлиги).
55) Қаранг. Appl. no. 8317/78, McFeeley v. United Kingdom, 20 DR 44 (1980) иши, бунда ариза берувчининг унга нисбатан ажратиб қўйиш режими қўлланилганлиги муносабати билан бошқа маҳкумлар билан учрашиши тақиқланишига тегишли шикояти ratione materiae Европа Конвенциясининг қоидалари билан номувофиқ эмас деб эътироф этилган эди; Комиссиянинг нуқтаи назарига кўра уюшма эркинлиги концепцияси "умумий мақсадларга эришиш учун гуруҳлар ёки ташкилотлар ташкил этиш ва уларга кириш ҳуқуқини назарда тутиши"дан иборат институционал элемент ҳисобланади (98-б). Appl. no. 7729/76, Agee v. United Kingdom иши, 7 DR 164 (1976), Европа Комиссияси илгари 11-модда хорижий разведка офицерлари билан алоқа қилишни тақиқлайдими деган масалани ҳал этмасдан қолдирган эди. Бироқ, бу миллий хавфсизлик сабабларига кўра тақиқланиши мумкинми деган масалага боғлиқ бўлмаган ҳолда уюшиш эркинлиги тушунчаси доирасидан ташқарига чиқадиган хулқ-атвор сифатида қаралиши керак. Қаранг, Appl. no. 33489/96, Anderson v. United Kingdom, 91 DR 79 (1997), Agee v. United Kingdom, 7 DR 164 (1976), иши, бунда савдо марказига кириш у томонидан уюштирилган йиғилишлар ёки учрашувлар ўтказиш шаклларидан бири сифатида фойдаланилганлиги тўғ<