2 5366537137858546400

1-мавзу:Автомобиль транспорти воситалари. Автомобиль транспорти воситаларининг эксплуатацион хусусиятлари. Автомобилларда ташувларнингўрни ва аҳамияти
Режа:
1. Транспорт воситалари таснифи
2. Автомобиллар ўлчами ва масса кўрсаткичларининг мумкин бўлган чегаралари
3. Автомобилларда ташувларнингўрни ва аҳамияти

Транспорт воситалари (ТВ) дейилганда юк ва пассажирларни ташишга мўлжалланган ишлаб чиқариш жиҳозлари тушунилади.

Автомобил транспорти воситалари икки гуруҳга бўлинади:

а) ўзи юрар, яъни уни ҳаракатга келтирувчи ўз двигатели бор автомобиллар ва тягачлар;
б) ўзиюрмас яъни автомобиллар ва тягачлар уланмасида ишловчи-тиркама (прицеп) ва ярим тиркамалар.
Автомобилларни асосий эксплуатацион хусусиятларига қуйидагилар киради: динамиклиги, ёнилғи иқтисодлилиги, бошқарувчанлиги, турғунлиги, ўтағонлиги, ҳаракат равонлиги, сиғдира олишлиги, мустаҳкамлиги, чидамлилиги, техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлашга мослиги, ортиш-тушириш ишларини бажаришга мослиги.
Автомобилнинг динамиклиги дейилганда маълум йўл шароитларида юк ва пассажирларни иложи борича максимал ўртача тезлик билан ҳаракатлана олиши тушунилади. Автомобилнинг динамиклиги қанчалик яхши бўлса, ташиш учун зарур вақт шунчалик кам бўлади, бинобарин автомобилнинг унумдорлиги юқори бўлади, яъни маълум вақт бирлигида аниқ масофага юк ёки пассажирларни кўп миқдорда таший олади.
Автомобилнинг динамиклиги унинг тортиш ва тормозлаш хусусиятларига боғлиқдир.
Автомобилнинг ёнилғи иқтисодлиги дейилганда, унинг ҳаракати учун ёқилаётган ёнилғи қувватидан оқилона фойдаланиш тушунилади.
Ёнилғи иқтисодлиги ниҳоятда катта аҳамиятга эга бўлган эксплуатацион хусусиятдир, чунки ёнилғи ҳаражати умумташиш таннархини энг катта қисмини ташкил этади. Қанчалик ёнилғи кам сарфланса, автомобилнинг эксплуатация ҳаражати шунчалик арзон бўлади.
Автомобилнинг сиғдира олиш хусусияти унга бир вақтда ташишга мўлжалланган юклар миқдори ёки пассажирлар сони тушунилади. Юк автомобиллари сиғдира олиш хусусияти унинг кўтара олиш қобилияти ва кузовининг ички ҳажм ўлчовлари билан боғлиқ. Пассажирлар ташувчи автомобиллар сиғдира олиши дейилганда бир вақтда ҳаракатланувчи пассажирлар сони тушунилади.
Автомобилнинг юк ортиш-тушириш (ёки пассажирларни ўтказиш ва тушириш)га мослиги хусусияти дейилганда, бундай операцияларни бажаришга кам меҳнат ва вақт сарфи тушунилади.
Автомобилнинг эксплуатацион хусусиятлари назарий жиҳатдан таҳлил этишликдан ниҳоявий мақсад ТВ унумдорлигини ошириш ва ташиш таннархини арзонлаштириш бўлиб, улар биргаликда автомобилларда юк ва пассажирлар ташиш фанининг асоси ҳисобланади. Бундай маҳсадга юришишлик учун қуйидаги масалаларнинг самарали ечимларига эришиш лозим:
- автомобилнинг техник ҳаракат тезлигини ошириш;