3. Бинар ва n  ар


Download 0.53 Mb.
Pdf ko'rish
Sana12.11.2020
Hajmi0.53 Mb.
#144437
Bog'liq
3 мустақил иш


 

 

   



 

 

 



 

   


 

 



3. Бинар ва

n



ар муносабатлар. 

 

Агурух топшириқлари. 



 

 

3.079.  Қуйидаги тўпламлардан қайси бирини 



А 

ва 


В 

тўпламлар ўртасида, 



А 

тўпламда аниқланган бинар муносабат бўлади: 



А 

{1,2,4},  B 



{ab}





{



1, a 



 

2, b 



 



3, a 

}, 



 





{



1, a 

}, 





{

1, 1



 



bb 

}, 





{

1, 1



 



2, 1



 

3, 1


}, 




{

 

aa 

}, 




{

1, 1



 



2, 1



 

3, 1


 



2, 3 



 

3.080.  Қуйидаги  тўпламлардан  қайси  бирлари 



А 

ва 


В 

тўпламларда, 



А 

тўпламда аниқланган бинар муносабат 



 



1, a ,  2, b  ,  4, a  , 



 



 

1, a  , 



 



1,1 ,  1, b  , 



 

1,1 ,  2,1 ,  4,1 



 



aa  ,



 

1,1 ,  2,1 ,  4,1 ,  2,4 

Бу муносабатлар учун 

Dom

 

ва 



Im

 

ни топинг. 



 

 

3.081. 



А 

{3, 2, 1},  B 



{ab

бўлсин. 

А 

ва 


В 

тўпламлар ўртасидаги ҳамда 



В 

ва 


А 

тўпламлар ўртасидаги бинар муносабатларга мисоллар келтиринг: 



А

 

В 

 



В



 

А 

 



 



?                              



 



 



 



 

 



3.082. 

U 

{



 

x,  y 

 

x  талаба  y  талаба билан битта гурухда  ўкийди



бўлсин.  Бу 

муносабатнинг бир нечта элементларини кўрсатинг. 

 

3.083.     



А     

ва 


В     

тўпламлар  ўртасида  аниқланган 

     

бинар  муносабат 



 

{



1, 

 


 

2, 



  

 



2, 

  


 

3, 



  

}       


кортежлардан      тузилган.      Бу 

муносабатни  графлар орқали ифодаланг. 

 

3.084. 


 

X 

 





тўпламда



 

аниқланган

 

бинар 


муносабат 

  


{



 




  




  


 



     

  


кортежлардан  тузилган.  Бу  муносабатни  графлар 

орқали ифодаланг. 

 

3.085. 5.82 – 5.84мисоллардаги бинар муносабатларнинг аниқланиш соҳалари 



ва қийматлари тўпламларини топинг. 

 

 



Вгурух топшириқлари. 

 

 



 

 

 



 

3.086. 


 

F 

{



 

x,  y 

 

| {x,  y}



 

R 

 

y 

 

sin  x}



.

 

Бу 



муносабатни 

кўргазмали 

ифодаси 

y 

 

sin  x 



функциянинг  координата  текислигидаги  графигидан иборат 

бўлади: 


G 

{(x,  y) | {x,  y}



 

R 

 

y 

 

sin  x}



.Бу муносабатнинг 

бир 


нечта 

элементларини кўрсатинг. 

 

3.087. 5.82-мисолда 



 

бинар муносабатнинг 



X 

{1, 2}



 

A 

{1, 2, 3} 



тўпламдаги 

торайишини топинг. 

 

3.088. 


 

W 

{



 

x,  y 

 

| {x,  y}



 

Z 

 

x  y 



ни  бўлади

–  бинар  муносабат  учун 



Dom W ,  Im W 

ларни топинг. 

 

3.089. 


V 

{



 

x,  y 

 

| {x,  y}



 

N 

 

3x 



 

–  бинар  муносабат  учун 

Dom V ,  Im V 

ларни топинг. 

 

 

 



 

Сгурух топшириқлари. 

 

 

3.090.  Ўйлаб  кўринг,  берилган 



А 

{3, 2, 1} 



ва 

B 

{ab



тўпламлар  ўртасида 

нечта бинар муносабат аниқлаш мумкин? 

 

3.091. 


F 

{



 



   



  


бинар  муносабатлар 

 

   



–бинар муносабатнинг 

аниқланиш соҳаси ва қийматлари тўпламини топинг. 

 

 



 

Dгурух топшириқлари. 

 

3.092. Ҳақиқий сонларни қўшиш ва кўпайтиришни тернар муносабатга мисол 



сифатида кўрсатиш мумкинми: 

[



{



 

x,  y 

z 



 

| {x,  yz}

 

R 

 

z 

 

x 

 

y}

 

R

 

R



R 

 

R



R 



 

R

ва 



 



{

 



x,  y 

z 



 

| {x,  yz}

 

R 

 

z 

 

xy}

 

R

 

R

 

R 

 

R



R 

 

R



Нима 



учун? 

 

3.093.  Ихтиёрий 



А 

ва 


В 

тўпламлар 

муносабатлар  ичида  “энг  катта”  си 

кичиги”-чи? 

ўртасида     аниқланган     бинар 

қайси  бўлиши  мумкин?  “Энг 



 

 

 



 

 

 



Бинар муносабатлар устида амаллар. 

 

 



Агурух топшириқлари. 

 

3.094. 



  Қуйидаги 

бинар


 

муносабатлар 

тенгми: 



 



xy  | {xy}

{1,2,3,5}



 

x 

 

y 

 

x 

 

2





 



1,2 ,  2,3 

 

ва 



 

 

3.095. Қуйидаги бинар муносабатлар тенгми: 



 

{



1, 2 



 

2, 3 


}

ва 



  

{

 



x,  y 

 

| {x,  y}



{1, 2, 3, 5} 

 

x 

 

y 

 

x 

 

2}? 



 

3.096. 


 



 

1,a  ,  2,b  , 



4, a  , 



 

1,1 ,  2,1 ,  4,1 ,  2,4 



бинар 


муносабатларнинг 

инверсиясини топинг. 

 

3.097. 


 



 

1,a  ,  2,b  ,  4, a  , 



 



1,1 ,  2,1 ,  4,1 ,  2,4 

бинар муносабатларнинг





композициясини топинг. 



 

3.098. 


 

{



1, 2 



 

2, 4 


 



3, 7 

}



ва 

  


{

1, 3 



 



2, 5 



 

2, 6 


 



4, 9 



бинар муносабатларнинг композицияси 

 



 

ва 


 

 



ни топинг. 

 

3.099. 



 

  


{

1, 3 



 



2, 5 



 

2, 6 


 



4, 9 



бинар 

муносабат 

учун 





 

 



 

композиция аниқланганми? Нима учун? 

 

3.100. 


 

{



1, 2 



 

2, 4 


 



3, 7 

}



бинар муносабат учун 



 

 



 

композиция 

аниқланганми? Нима учун? 

 

 



 

Вгурух топшириқлари. 

 

 

3.101. Ҳар қандай 



 

бинар муносабат учун 

(





)

 

 



 

эканини исботланг. 

 

 

3.102. 



 

{

 



x,  y 

 

| {x,  y}



 

R

 



y 

 

x



1} 



муносабатнинг инверсиясини топинг. 

 

3.103.  Ихтиёрий 



R 

ва 


S 

бинар  муносабатлар  учун



Dom (S  R

 

Dom  R 

ва 

Im (S  R



 

Im S 

эканлигини исботланг. 

 


3.104. 

f 

{



 

x,  y 

 

|  {x,  y}



 

R 

 

y 

 

x

2



ва 

g 

{



 

x,  y 

 

|  {x,  y}



 

R 

 

y 

 

x 

1} 



бинар  муносабатларнинг  композициясилари 

g f 



f   g  f 

 

f  f 



ва 

g

 



g  g 

ларни топинг. 

 

 

 



 

3.105. Агар 



U 

{



 

x,  y 

 

|  x  талаба  y  билан  битта  гурухда  ўкийди



ва 

G 

{



 

y,  z 

 

|  y  гурух  z  университетнинг  ўкув  гурухи



бўлса, 

U 

ва 


G 

муносабатларнинг композицияси 



 U 

ва 


U  G 

ларни топинг. 

 

3.106. 


i

x 

 i



x 

 

i



x 

{



 

xx 

 

|





x

 

эканини исботланг. 

 

3.107.  Ҳар  қандай 



 

бинар  муносабат  учун 



Dom 

  


Im 

     



ва 

Im 


  

Dom 

 



эканини исботланг. 

 

3.108. 



 

ва 


 

бинар муносабатлар  учун  инверсияларни  топинг  ва  уларнинг 

графларини чизинг: 

 


{

1, 



 

 



2, 

  


 

2, 



  

 



3, 

  


}

  



{



 




  




  


 



     

  


}

 



 

 

 



 

 

Сгурух топшириқлари. 



 

 

3.109.  Бинар  муносабатларнинг  композициясини  графларда  ифодаланг  (5.7, 



3.8, 5.9 - расмлар): 

1. 


. 1 


 





 





 

7 . 



9 X 

Z

 



Z                  Y 

 Q 



5.7 -расм. 

2. 


. 1 


. 1 


 



 





 

7 . 



7 . 


 





 

 

 



19 

 

 

 



 



5.8- расм. 

3. 


. 1 


. 3 


 

5 . 


5 . 


 



. 6 

. 6 



 

9 . 


9 . 


 





 

 

М 

 М 

5.9-расм. 

 

 

 



3.110. 

  



{

1, 2 



 



2, 4 



 

3, 7 


берилган. 



 



 

 



 



  

 



 

3.111.


  


{

1, 3 



 



2, 5 



 

2, 6 


 



4, 9 



берилган. 

 



 



 



 



   

 



3.112.  Ихтиёрий 

 



бинар  муносабат  учун 

i 

 



 

 



ва 

i 

 

 



     



лар  ўринли 

бўлишини исботланг. 

 

3.113.  5.088  –  мисолдаги 



W 

{



 

x,  y 

 

| {x,  y}



 

Z 

 

x  y  ни  бўлади

–  бинар 

муносабат учун 



W

 

ни топинг. 



 

3.114. 


V 

{



 

x,  y 

 

| {x,  y}



 

N 

 

3x 



 

}

– бинар муносабат учун 

V

 

ни топинг. 



 

 

Dгурух топшириқлари. 



 

 

3.115. 



А 

ва 


В 

тўпламларнинг  элементлари  ўртасидаги  ҳар  қандай 

 

ва 



 

бинар  муносабатлар  учун  қуйидаги  тенгликлар  ўринли  бўлишини 

исботланг: 

 

1) 



(

 


)

 

 



 



 



 

2) 


(

 


)

 

 



 



 



 

 

 



 

20 

 

3) 


(

 

\



)

 



 

 



\

 



 

4) 



(



)



 

 

(



 

)



 



5) 

     

 



 



 



 

3.116. Бинар муносабатлар композициясининг ассоциативлигини исботланг. 

 

3.117.  Аагар 



S  R 

  


бўлса, 

Q  (S  R

 

(Q  )  R 



тенгликнинг  ўринлилиги 

сақланадими?  Агар 



Q   S 

  


бўлса-чи?  Исботни  амалга  оширишга 

ҳаракат қилинг. 

 

3.118. Агарбинар муносабатларнинг  композицияси 



S  R 

аниқланган бўлса, у 

ҳолда 

(S  R)



 

 

R

 

 S



 

бўлишини исботланг. 

 

3.119. 


V 

{



 

x,  y 

 

| {x,  y}



 

N 

 

3x 



 

бинар  муносабат  учун  муносабатлар 

композициясини топинг: 



V V

 

 



?, 

V



V 

 

?, 



V

 

 





 

Download 0.53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling