4-Мавзу. Илмий мактаб, метод ва методология муаммолари Илмий мактаб ва уни ривожлантириш тенденциялари

4-Мавзу. Илмий мактаб, метод ва методология муаммолари

Илмий мактаб ва уни ривожлантириш тенденциялари. Машҳур илмий мактаблар: Афинадаги “Платон” академияси, Бағдоддаги Маъмун академияси, Хоразм Маъмун академияси ва ҳоказо. Ҳозирги даврда илмий мактабларнинг яратилиши. Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги ахборот коммуникация технологиялари йўналишига оид чуқурлаштириб ўқишга ихтисослаштирилган мактаб (2017 йил 14 сентябрь), Мирзо Улуғбек номидаги (физикага) ихтисослаштирилган давлат умумтаълим мактаби (2017 йил 14 сентябрь) каби илмий мактабларнинг парадигмал (намуна) ва локал (кичик) даражалари. Илмий мактабнинг ривожланиш тенденциялари: 1) математика, эҳтимоллар назарияси, аниқ ва ижтимоий-гуманитар фанларга ихтисослаштирилган илмий мактаблар. 2) геологик жараёнлар қонуниятларини ўрганишга оид тадқиқотлар. 3) молекуляр генетика, биотехнология соҳасидаги тадқиқотлар. 4) моддаларнинг комплекс физикавий-кимёвий хоссаларини ўрганишга оид тадқиқотлар.

Методларнинг таснифи. Метод, методология ва методика тушунчалари ва уларнинг вазифалари. Умумилмий тадқиқот методлари. Хусусий илмий методлар. Умумий мантиқий методлар. Фанлараро тадқиқот методлари. Хусусий илмий методлар. Умумий мантиқий методлар. Фанлараро тадқиқот методлари. Тадқиқотнинг умумий мантиқий методлари ҳамда умумилмий метод турлари. Эмпирик тадқиқот методлари. Назарий билиш методлари. Назария ва методнинг асосий фарқлари ва классификацияси. Илмий методлар. Ижтимоий-гуманитар фанлар методларининг ўзига хос хусусиятлари. Илмий методнинг ўзига хос хусусиятлари: объективлик, қайтариш, эвристик, зарурийлик, конкретлилик.
Методология муаммоси. Методологик тамойиллар. Ҳозирги замон методологияси: куматоид, кейс стади, абдукция. Эвристика - янги методологик тамойил. Методологик тамойил ва ёндашувлар. Мувофиқлик тамойили. Тўлдирувчилик тамойили. Системали ёндашув. Моделлаштириш тамойили ва ўхшатиш методи. Тарихийлик тамойили. Метаяхлит хоссалар – Ad-hoc яхлит хоссалар. Шунингдек, методологик тамойилларга: верификация, редукция, яхлитлик, контрредуция, парадигмаларни енгиш қоидаси киради.