5-mavzu nazorat savollariga javoblar

5-mavzu nazorat savollariga javoblar

1. Funksional tizimli tahlil metodologiyasi bosqichma-bosqich quyidagi ilmiy-amaliy vazifalarni bajarish maqsadida qo‘llaniladi:

1) o‘rganish ob’ektini aniqlash;

2) o‘rganish predmetini (ya’ni o‘rganish ob’ektiga tegishli dolzarb xodisalar va jarayonlar), hamda o‘rganish maqsadini aniqlash;

3) o‘rganish ob’ektini tizim sifatida namoyon qilish va tizimning joriy, hamda namunali holatini tavsiflovchi maqsad ko‘rsatkichlarini aniqlash;

4) tizimning joriy, hamda namunali holatini (ya’ni maqsad ko‘rsatkichlarining joriy, hamda optimal qiymatlarini) o‘rganish va ular orasidagi tafovutni tizimli muammo sifatida belgilab olish;

5) tizimli muammoning sabablarini aniqlash (ya’ni maqsad ko‘rsatkichlariga ta’sir etuvchi sabab ko‘rsatkichlarni aniqlash);

6) tizimning tashqi muhitini aniqlash (ya’ni maqsad ko‘rsatkichlariga ta’sir etuvchi ekzogen ko‘rsatkichlarni aniqlash);

7) tizimning cheklovlarini aniqlash;

8) tizimning maqsadi va tizimli muammoning sabablari orasidagi bog‘liqliklarni ifodalovchi muqobil modellarni qurish va (ularni oldingi vaqt davridagi ma’lumotlar asosida) amalda sinash;

9) eng yaxshi modellarni tanlash va o‘sha modellar yordamida tizimli muammoning sabablarini bartaraf etish (ya’ni sabab ko‘rsatkichlarning qiymatlarini tegishli optimal qiymatlarga etkazish) maqsadida tegishli chora-tadbirlarni (tizimli yechimni) ishlab chiqish;

10) agar chora-tadbirlar tizimli muammoni bartaraf etmasa, tizimni o‘rganishni qaytadan boshlash va yuqoridagi bosqichlardan qaytadan o‘tish (ya’ni teskari bog‘liqlik mehanizmini ishga solish).

2. Materiallar to‘plami modeli o‘zida quyidagilarni jam qilgan.

Materiallar tushuvchi nuqta, xom ashyolar turi xarakieristikasi va tabiiy

xajmi bilan;

Analogik tavsifi bilan sexlar va uchastkalar orasidagi ichki to‘plami;

Ishlab chiqarishda zaxiralarni turlovchi joylar va ularni xajmlari;

Texnologik uskunalar to‘plami;

Tashqi tashkilotlar bilan bo‘linmalarning xujjat aylanishi aloqasi tizimsi; xujjatlar formasi; tushish soni va davriyligi; bo‘lishi mumkin bo‘lgan xatolar soni va ko‘rinishi; axborot xajmi;

Axborot olishning boshqa formalari uning xarakteri;

Dastlabki xujjatlar va formalar buyicha ichki axborot aylanish sxemasi; xujjat uzatish yuli; xato tavsifi; normativ ma’lumotnomali ma’lumotlar, ularning formalari va berilishi;

3. Murakkab ishlab chiqaruvchili tizimning sifatli modeli, tizimni funksiyalashtirish bo‘lakcha aspekti modelida foydalanish xisobiga natijada tizimni yuqori darajada detallashgan qilib ko‘rsatishga imkon beradi. Biroq tizimning integral ko‘rinishining teskari jarayonida bu kabi detallashgan nazariyasining qimmati butun xolda shubhali bo‘lib qoladi. Olingan nazariyaning xammasi ko‘rsatilgan umulashgan modelda amalga oshmaydigan bo‘lib qoladi. Shu bilan birga bo‘lakcha aspektda tizimning modelli nazariyasi foydali bo‘lib qoladi, agar xatto model sodda xolda bo‘lsa xam.

4. Tizimli yondashuv tizimning kompozitsiyasini amalga oshirishda qo‘llaniladi. Ushbu yondashuv qo‘llanilganda tizim yahlit holatda bo‘lganligi faraz qilinib uning hususiyatlari o‘rganiladi. Tizimli yondashuvdan oldin tuzilmaviy va funksional yondashuvlar amalga oshirilgan bo‘lishi shart. Tizimli yondashuvni tor ma’noda tuzilmaviy va funksional yondashuvlar sintezi sifatida ko‘rsa bo‘ladi.

5. Tizimli taxlil bo‘yicha asosiy bosqichlar ketma-ketligi va ishlari.

№	Bosqichlar ketma-ketligi	Taxlil usullari
1	Muammolar taxlili «masalalarning aniq ifodasi» tizimlarni mantiqiy tizimini taxlili Masalaning kengayishi Masalani tashqi aloqalari.	2,4,7,9
2	Masalani bartaraf etish asosi Tizimlarni belgilash. Masaladan kelib chiqqan xolda vazifani ifodalanishi. Kuzatuvchi vaziyati, o‘rnini belgilash. Izlanayotgan ob’ektni aniqlash. Elementlar ajratilishi. Tizim chegaralarini belgilash.	1,5,10
3	Ichki tizimlarning va muxitning belgilanishi. Tizim cho‘zilishining taxlili	2,5,6,8,10
4	Funksiyali va strukturaviy bog‘lanishlarning belgilanishi. Maqsad ifodasi va tizimlar kriteriysi. Maqsadlarning talab etilishining belgilanishi, muxitning chegaralanishi.	4,8,12
5	Umumiy maqsad ifodasi Kriteriya belgilanishi. Kriteriya dekompozitsiyasi. Ichki tizimdagi umumiy kriteriya kompozitsiyasi.	4,6
6	Maqsadlar dekompozitsiyasi. Resurslardagi extiyojlarni belgilanishi. Yuqori rangdagi maqsadlarning ifodasi. Ichki tizim maqsadi, tashqi chetlanishlar. Resurs extiyojlarini belgilash	1,3,6
7	Resurslarning ochilishi, belgilanishi maqsad kompozitsiyasi. Mavjud texnologiyalarni baxolash. Xozirgi zamon resurslari xolatini belgilash. Boshqa tizimlar bilan o‘zaro ta’sirlanish imkoniyatlarini belgilash.	1,3,5,6,8,9,10
8	Ijtimoiy omillarni baxolash. Maqsad kompozitsiyasi Kelgusi sharoitlarni oldindan aniqlab berish va ularning taxlili. Yuksalish tizimining barqaror g‘oyalarining taxlili. Muxit o‘zgarishini va yuksalishini oldindan aytib berish. Yangi omillar xosil bo‘lishini oldindan bilish. Kelgusi resurslar taxlili.	1,3,7,8
9	Maqsad va vositalarning baxolanishi. Kriteriya bo‘yicha baxolarning yechilishi. Maqsadlarning o‘zaro bog‘liqligini baxolash. Maqsadlarning ahamiyatini baxolash. Resurslar kamyobligi va qiymatining baxolanishi. Omillar tashqi ta’sirini baxolash. Murakkab qiymatlarning yechilishi.	4,5,7,8
10	Variantlarni saralash. Joylashishiga qarab maqsadlar taxlili. Maqsadlarni to‘liq tekshirish. Ortiqcha maqsadlar kesishuvi. Maqsadga erishishdagi variant ishlab chiqilishi. Variantlarning baxolanishi va taqqoslanishi. Variant majmualarining qo‘shilishi. Ishlab chiqarishni joriy qilish. Texnikaviy va iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish. Tashkil etishga oid strukturalarni loyihalash. Axborotli qurilmalarni loyixalash. Boshqarish va ishlab chiqarishning tashkil etishning kamchiliklarini aniqlash.	2,3,5,6,7,10,4,1