7-Amaliy ish Berk lahimni shamollatishni hisoblash

7-Amaliy ish
Berk lahimni shamollatishni hisoblash

Shamollatish havodagi kislorod miqdorini kamida 20 % (hajm birligida), SO kо‘pi bilan - 0,5% ta’minlashi kerak. Bunda havoning minimal tezligi 0,25 m/s, havo temperaturasi kо‘pi bilan 26 S nisbiy namlik esa 90% dan kam bо‘lishi kerak. PM larining portlatish ishlari bajarilgandan keyin kо‘pi bilan 3 minutda zararsizlantirilib kovjoydan chiqarilishi kerak.

Alohida berk lahimlar 3 sxema bо‘yicha mahalliy ventilyatorlar bilan shamollantiriladi: purkovchi, sо‘ruvchi va aralash. Eng kо‘p murkovchi sxema qо‘llaniladi.
Retsirkulyatsiyaning oldini olish uchun lahimdan chiqayotgan ifloslangan havodqn kamida 10 m uzoqlikda purkovchi ventilyator о‘rnatilishi kerak.
Mahalliy shamollatish ventilyatori MSHV unumdorligi umumshaxta depressiyasi natijasida unga kelayotgan havo miqdorining 70 % idan oshmasligi kerak. Shamollatish quvuri uchidan kovjoygacha bshlgan masofa gazlangan shaxtalar uchun 10 m dan uzoq bо‘lmasligi, gazsiz shaxta uchun – 12 m, ruda shaxtalarida esa – 12 m dan oshmasligi kerak.
Berk kovjoyni shamollatish uchun zarur havo miqdori Q₃ (m /min) 5 mezon bо‘yicha aniqlanadi: bir vaqtda portlatiladigan PM miqdori, gaz ajralib chiqish darajasi, odamlar soni, havoning minimal tezligi va issiqligi bо‘yicha.
PM miqdori bо‘yicha:
,
- lahimning foydali yuzasi, m ; t – shamollatish vaqti (kо‘pi bilan 30 min); - suvlanganlik ko­effitsiyenti, (quruq lahim uchun - 0,8, nam - 0,6, suvli - 0,3);
- bir vaqtda portlatiluvchi PM miqdori, kg; - PM ning gazdorligi (kо‘mirni portlatishda - 100 l/kg, tog‘ jinsi uchun - 40 l/kg); - havo yо‘qotilishi koeffitsiyenti; L – lahim uzunligi bо‘yicha havo yо‘qotilishi koeffitsiyenti.
Zaharli gazlarning meyoriy (0,008 %) kо‘rsatkichlariga keltiriladigan lahimning maksimal uzunligi
,
= 0,24 0,67 – turbulent diffuziya koeffitsiyenti. Agar L bо‘lsa formulaga qо‘yiladi.
Rezina tarkibli quvurlar uchun havo yо‘qotilishi koeffitsiyenti:

Quvur uzunligi, m.	100	200	300	400	500	600	700	800
Havo yо‘qotilishi koeffitsiyenti, p	1,07	1,14	1,19	1,25	1,3	1,36	1,39	1,43

Gaz ajralib chiqishi bо‘yicha havo miqdori:

%— purkalanayotgan havo oqimidagi metanning maksimal meyoriy qiymati; - shamollatish oqimidagi metan qiymati, %; - kо‘mir kovjoyi va yon tog‘ jinslaridan chiqayotgan metan umumiy qiymati, m /min.

Odamlarning kovjoydagi maksimal soni bо‘yicha shamollatish uchun havo miqdori (m /min):

,
- kovjoyda bir vaqtda ishlaydigan maksimal odamlar soni.
Havo oqimining maksimal tezligi uchun (m /min):



= 0,15 m/s – kovjoyda havoning ruxsat etilgan minimal tezligi, m/s.
Issiqlik mezoni bо‘yicha (m /min):
,
- issiqlik mezoni bо‘yicha kovjoyda havoning minimal ruxsat etilgan tezligi - xavfsizlik qoidalari bо‘yicha.
Yuqoridagi hisoblardan Q₃ ning eng katta qiymati qabul qilinadi.
Metall quvurlar uchun r grafikdan olinadi.
Lahim о‘tish kombaynlar yordamida о‘tiladigan bо‘lsa yuqoridagi Q₃ ning miqdori PM zaryadidan boshqa barcha mezonlar bо‘yicha hisoblanadi va qо‘shimcha changlanish mezoni bо‘yicha ham.
Changlanish mezoni bо‘yicha , gde = 0,3 m/sek – minimal ruxsat etilgan havo tezligi.
Zarur ventilyator unumi (m /min):
,
Ventilyator umumiy bosimi (Pa)


,
Ventilyatorning statik bosimi
,
Dinamik bosimi
,
- quvurdan chiqishdagi havo oqimining о‘rtacha tezligi ( ), m/sek;
=1,2 kg/m - havoning solishtirma og‘irligi;
g = 9,81 m/sek -erkin tushish tezlanishi;
- shamollatish quvuri kesim yuzasi, m .
Quvur qarshiligi sababli bosim yо‘qotilishi



- quvur devori notekisligini hisobga oluvchi aerodinamik ishqalanish koeffitsiyenti (rezina tarkibli quvur uchun =0,00045, tekstovinitli quvur uchun-0,00016, metall quvur uchun - 0,00035); -quvur dia­metri, m.
Ventilyator ishchi hududi grafigidan unumdorligi va bosimiga binoan tanlanadi.
Lahimlarni 1000 m gacha shamollatishda VM-ZM; VM-4M; VM-5M; VM-6M; VM-8M; VM-12M; VS-7 elektr va pnevmati­k VKM-200A; VMP-Zm; VMP-4; VMP-5; VMP-6m ventilyatorlar qо‘llaniladi.
400; 500 va 600 mm diametrli egiluvchan rezina tarkibli quvurlar qо‘llaniladi. 3 m gacha masofada metall quvurlardan foydalaniladi.