8-laboratoriya ishi: chiziqli temperatura datchigining xaraktreristikalari

---

8-laboratoriya ishi: CHiziqli temperatura datchigining xaraktreristikalari 
 
Xarorat - texnologik jarayonni muxim parametri bulib, molekulalarni 
issiklik xarakatidan xosil buladigan va ichki kinetik energiya bilan belgilanadigan 
kizdirilganlik darajasi orkali xarakterlanadi. 
Xarorat issiklik almashish, issiklik utkazish jarayonlarining xam sifat, xam 
mikdoriy tomonlarini xarakterlaydigan parametrdir. Xaroratni bevosita ulchash 
mumkin emas, uni jismning xaroratiga bir kiymatli boglik bulgan boshka fizik 
parametrlar buyicha aniklash mumkin. Masalan, xajm, uzunlik, elektr karshilik, 
elektr yurituvchi kuch, nurlanishni elektr ravshanligi va boshkalar. Xarorat 
ulchaydigan asbobni 1598 yilda Galiley birinchi bulib tavsiya etgan, keyinchalik M. 
V. Lomonosov, B. Farengeytlar termometrni ishlab chikishgan.
Xaroratni ulchash asboblari ishlash printsipiga asosan kuyidagi turlarga 
bulinadi:
1. Kengayish termometrlari
2. Monometrik termometrlar
3. Termoelektrik termometrlar
4. Karshilik termometrlari
5. Nurlanish termometrlari 
 
 
 
Xarorat datchigi 
 
Xarorat datchigi - bu o'lchanadigan ob’ekning yoki muhitning har xil 
xususiyatlari va xususiyatlaridan foydalanib, ob'ekt yoki moddaning haroratini 
o'lchash imkonini beruvchi qurilma. 
Xarorat datchik turlari: termopara, termorezistorlar, rakamli datchik, 
kombinayiyalashgan datchik, kontaktsiz datchik (pirometr), shovkinli xarorat 
datchigi. Chiziqli siljish datchik - bu ob'ektning bitta koordinata bo'ylab 
joylashishidagi o'zgarishlarni, shuningdek ob'ektgacha bo'lgan masofani aniqlash 
uchun mo'ljallangan qurilma. Bunday holda, ob'ekt qattiq, suyuq yoki erkin oqim 
shaklida bo'lishi mumkin. Boshqa ko'plab murakkab asboblar singari, chiziqli joy 
almashtirgichlar bir vaqtning o'zida bir necha darajalarga bo'linadi. Biroq, u 
qurilmaning funktsional maqsadi va uning ko'lamini tavsiflovchi yagona ishlash 

---

tamoyiliga asoslangan. Ushbu qurilmalarning dizayni har xil bo'lishi mumkin. Har 
bir model o'zining muhim ijobiy va salbiy tomonlariga ega.
Datchikni o'zi uchta transformator o'ramidan iborat. Ulardan biri asosiy, 
qolganlari ikkinchi darajali. Agar novda o'rta pozitsiyasidan har qanday o'rash 
tomon harakat qilsa, kuchlanish kuchayadi, boshqa qismi esa pasayadi. Sensor 
oqimning siljishini aniqlaydi. Bunday sensorlar ishlashining asosiy xususiyati - 
qurilish elementlari va transformator o'rtasida to'g'ridan -to'g'ri elektr aloqasi. Aloqa 
to'g'ridan -to'g'ri magnit maydon orqali sodir bo'ladi. 
 
Xarorat datchik konstruktsiyasi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---