9-маъруза Даражали қаторнинг текис яқинлашиши. Даражали қаторнинг хоссалари
Download 241.86 Kb. Pdf ko'rish
|
9-1
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1-теорема.
- 2-теорема.
- 4-теорема.
- 1-мисол. Ушбу ... ...
- Машқлар
9-маъруза Даражали қаторнинг текис яқинлашиши. Даражали қаторнинг хоссалари 1 0 . Даражали қаторнинг текис яқинлашиши. Айтайлик, ушбу ... ... n n n n n x a x a x a a x a 2 2 1 0 0 (1)
даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 0 r бўлсин.
1-теорема. (1) даражали қатор r r , ] , [ да текис яқинлашувчи бўлади, бунда R R
. ◄ Равшанки, (1) даражали қатор
r , да абсолют яқинлашувчи бўлади. Айтайлик,
, 0 бўлсин. Унда 0
n ва
] , [ x да
n n n n a x a бўлганлиги учун, Вейерштрасс аломатига кўра (1) қатор ] , [ да текис яқинлашувчи бўлади. ► Демак,
0 n n n x a даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 0
бўлса, юқорида келтирилган теоремага кўра бу қатор
r c c , ] , [ да 0 c текис
яқинлашувчи бўлади. Бунда c сонни
r сонга ҳар қанча яқин қилиб олиш мумкин бўлсада, қатор r r , да текис яқинлашмасдан қолиши мумкин. Масалан, ушбу ... ... n n n x x x x 2 0 1
даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 1
, бироқ қатор 1 1, да текис яқинлашувчи эмас. 2 0 . Даражали қаторнинг хоссалари. Маълумки, даражали қаторлар функционал қаторларнинг хусусий ҳоли. Бинобарин, улар текис яқинлашувчи функционал қаторлар-нинг хоссалари каби хоссаларга эга.
n n n n n x a x a x a a x a 2 2 1 0 0 даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 0
бўлиб, йиғиндиси
0
n n x a x S
бўлса, x S функция
r , да узлуксиз бўлади. ◄ Равшанки, қаралаётган даражали қатор r r , да яқинлашувчи бўлади. Айтайлик,
r x , 0 бўлсин. Ушбу r c x 0
тенгсизликни қаноатлантирувчи c сонини олайлик. Унда даражали қатор ] , [ c c да текис яқинлашувчи бўлади. Текис яқинлашувчи функционал қаторнинг хоссасига кўра 0
n n x a даражали қаторнинг йиғиндиси
функция ] , [ c c да узлуксиз, жумладан 0 x нуқтада узлуксиз. ► 3-теорема. Айтайлик, даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 0 r
бўлиб, йиғиндиси x S бўлсин:
0 n n n x a x S . Бу қаторни
r , га тегишли бўлган ихтиёрий ] , [ b a бўйича
r r b a , ] , [ ҳадлаб интеграллаш мумкин:
0 n b a n n b a dx x a dx x S . Хусусан,
r x , учун
0 1 0 1
n n x x n a dt t S (2) бўлади. ◄ Равшанки, даражали қатор ] , [ b a да
r r b a , ] , [ текис яқинлашувчи бўлади. Текис яқинлашувчи функционал қаторнинг хоссасига кўра уни ҳадлаб интеграллаш мумкин. Айни пайтда, (2) қаторнинг яқинлашиш радиуси r га тенг бўлади. Ҳақиқатан ҳам Коши-Адамар теоремасига кўра
lim 1 lim 1 lim
бўлади. ► Натижа. Айтайлик, 0
n n x a даражали қатор берилган бўлиб, унинг яқинлашиш радиуси 0 r бўлсин. Бу қаторни ] , [ x 0 бўйича r r x ,
ихтиёрий марта ҳадлаб интеграллаш мумкин. Интеграллаш натижасида ҳосил бўлган даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси ҳам r га тенг бўлади. 3-теорема. Фараз қилайлик, ... ... n n n n n x a x a x a a x a 2 2 1 0 0 даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 0
, йиғиндиси
x S бўлсин:
0 . У ҳолда
x S функция
r , да узлуксиз x S ' ҳосилага эга ва
0 1 n n n x na x S '
(3) бўлади, бунда (3) қаторнинг яқинлашиш радиуси ҳам r га тенг. ◄ Берилган даражали қатор
да
c 0 текис яқинлашувчи бўлади. Текис яқинлашувчи функционал қатор-нинг хоссасига кўра даражали қаторни ҳадлаб дифферен-циаллаш мумкин. Демак,
r x , да
1 1 0 n n n n n n x na x a x S ' ' . Бу даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси ҳам r га тенг бўлиши қуйидаги муносабатдан келиб чиқади: n n n n n n n n n n a a n na lim
lim lim
.► Натижа. Айтайлик, 0
n n x a даражали қатор берилган бўлиб, унинг яқинлашиш радиуси 0 r бўлсин. Бу қаторни
r , да ихтиёрий марта ҳадлаб дифференциаллаш мумкин. Дифференциаллаш натижасида ҳосил бўлган даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси ҳам r га тенг бўлади. 4-теорема. Айтайлик, ... ... n n n n n x a x a x a a x a 2 2 1 0 0 даражали қаторнинг яқинлашиш радиуси 0
, йиғиндиси
x S бўлсин:
x S x a n n n 0 . (4) У ҳолда 0 n да
! n S a n n 0 бўлади.
◄(4) муносабатда 0
деб топамиз:
0 0
a . (4) қаторни ҳадлаб дифференциаллаймиз:
0 1 0 n n n n n n x na x a x S )' ( ' . Бу тенгликда 0
дейилса
0 1
S a
бўлиши келиб чиқади. Шу жараённи давом эттирабориб
,... , ! 3 2 0 n n S a n n
бўлишини топамиз. ► 1-мисол. Ушбу ... ... n n n nx x x x nx 3 2 1 3 2 даражали қатор йиғиндиси топилсин. ◄Маълумки, 1
n x
даражали қатор 1 1, да яқинлашувчи ва унинг йиғиндиси x x 1 га тенг: x x x n n 1 1 . Бу қаторни ҳадлаб дифференциаллаб топамиз: x x dx d x dx d n n 1 1 , 2 1 1 1 1
nx n n . Кейинги тенгликнинг ҳар икки томонини x га кўпайтирсак, унда
1 2 1 n n x x nx
бўлиши келиб чиқади. ► 2-мисол. Ушбу
0 1 1 ln 1 1 n n n x x n
тенгликнинг тўғрилиги исботлансин.
◄Равшанки, 0 n n x
даражали қатор 1 1, да яқинлашувчи бўлиб, унинг йиғиндиси x 1 1 га тенг: x x n n 1 1 0 . Бу тенгликда x ни
x га алмаштирсак, натижада x x n n n 1 1 1 0
тенглик ҳосил бўлади. Уни ] , [ x 0 бўйича 1 0 x интеграллаб топамиз:
x x n n n t dt dt t 0 0 0 1 1 , x n x n n t dt t 0 0 0 1 ln 1
0 1 1 ln 1 1
n n x n x .
0 1 2 1 2 1 n n n x n
даражали қатор йиғиндиси топилсин ва ундан фойдаланиб 4 1 2 1 0 n n n
бўлиши кўрсатилсин. ◄Маълумки, 1 1 1 1 0 x x x n n . Бу тенгликда x ни
2 x га алмаштирамиз. Натижада 0 2 2 1 1 1 n n n x x
ҳосил бўлади. Уни ] , 0 [ x бўйича
1 0 x интеграллаб топамиз:
x n n n t dt dt t 0 2 0 0 2 1 1 , x n x n n t arctg dt t 0 0 0 2 1 ,
0 1 2 1 2 1 n n n arctgx n x . Кейинги тенгликда 1
дейлик. Унда тенгликнинг чап томони
0 1 2 1 n n n
сонли қаторга айланиб, у Лейбниц теоремасига кўра, яқин-лашувчи бўлади. Демак, 4 1 arctg 1 2 1 0 n n n . ►
Машқлар 1. Ҳадлаб дифференциаллаш билан ушбу ... !
! 2 1 4 2
x
даражали қаторнинг йиғиндиси топилсин. 2. Ҳадлаб интеграллаш билан ушбу ... 16 9 4 4 3 2
x x x
даражали қаторнинг йиғиндиси топилсин.
Download 241.86 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling