Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Turli  sharoitlarda  oqsilli  oziqlanish.  Parchalanmagan  oqsillarning  organizm 

tomonidan o’zlashtirilishi faqatgina ovqat hazmi kanali orqali bajariladi. Ovqat hazmi 

kanalidan  boshqa  qismga  kiritilgan  oqsillar  –  organizmda  himoya  reaksiyasini 

chaqiradi. 

Parchalangan  oqsillarning  aminokislotalari  va  ularning  birikmalari 

– 

polipeptidlar  qon  orqali  organizmning  hujayralariga  olib  boriladi,  u  yerda  esa  hayot 

davomida fermentlar ta’sirida oqsillarning sintezlanishi  bajariladi. Ovqatlar oqsillari 

odatda  plastik  ahamiyatga  egadir. 

Organizmning  o’sish  davrida,  ya’ni  bolalik  va  o’smirlik  yoshlarida  – 

oqsillarning sintezi ayniqsa yuqori. Qarilik davrida oqsillar sintezi kamayadi. O’sish 

davrida organizmdagi oqsillarni tashkil qiluvchi kimiyoviy elementlarni  organizmda 

ularning  ushlab  qolinishi  kuzatiladi.  Har  bir  to’qimada,  har  bir  organizmda  o’sha 

organizmga  xos  bo’lgan  boshqa  to’qimalar  va  boshqa  organizmlardagidan  tubdan 

farq qiluvchi  oqsillar sintezlanadi. 

Aminokislotalar  ham  yog’  va  uglevodlar  singari  organizmning  tiklanishi  va 

tuzilishi  uchun  foydalanmagan  qismi  parchalanib  undan  energiya  ajralib  chiqadi  va 

o’z tuzilishini  hamda faoliyatini  o’zgartiradi. 

Atrofiyaga  uchrayotgan,  parchalanayotgan  organizm  hujayralari  oqsillari 

hisobidan  hosil  bo’luvchi  aminokislotalari  ham  o’zgarib  o’zidan  energiya  ajratib 

chiqaradi. 

Odatiy  holatlarda  voyaga  yetgan  odamlarning  1  kg  tirik  vazniga  bir  kecha-

kunduzda  o’rtacha  1,5-2,0  g  oqsil  zarur,  uzoq  muddatli  sovuq  paytida  3,5-3,9  g,  va 

juda og’ir jismoniy  ish bajarganida  esa 3,0-3,5 g oqsil talab etiladi. 

---

1  kg  tirik  vaznga  zarur  bo’lgan  oqsilning  miqdori  3,0-3,5  g.dan  oshib  ketsa, 

asab, tizimi  jigar  va buyraklar  faoliyati  buziladi.