Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti
Download 0.5 Mb. Pdf ko'rish
|
arab davlatlar ligasi va falastin muammosi
- Bu sahifa navigatsiya:
- “Haqqoniy tarixni bilmasdan turib o’zlikni anglash mumkin emas” (I.Karimov)
- I.BOB. Arab davlatlari ligasining tashkil topishi va maqsad-vazifalari 1.1. Arab davlatlari ligasining tashkil topishi
- Arab davlatlari ligasiga a’zo davlatlar A’zo bo’lgan yili va sanasi
|
3
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI ALISHER NAVOIY NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI UMUMIY TARIX KAFEDRASI ABDULLAYEV SHERQO’ZI
ARAB DAVLATLAR LIGASI VA FALASTIN MUAMMOSI MALAKAVIY BITIRUV ISHI
ass. Hamroqulova Sh.Sh.
SAMARQAND - 2012 4
MUNDARIJA KIRISH……………………………………………………………………….3-7 I BOB. ARAB DAVLATLARI LIGASI(ADL)NING TASHKIL TOPISHI VA MAQSAD-VAZIFALARI…………………………………………………....8-22 1.1. Arab davlatlari ligasining tashkil topishi………………………………...8-12 1.2 . Arab davlatlari ligasining faoliyat yo‟nalishlari………………………...12-22 II BOB. FALASTIN MUAMMOSINING KELIB CHIQISHI TARIXI VA UNDAGI ASOSIY MASALALAR ………………………………………….23-39 2.1. Falastin muammosining kelib chiqishi tarixi……………………….…...23-34 2.2. BMT ning 181(2) sonli rezolyutsiyasining e‟lon qilinishi va birinchi arab-isroil urushlari ……………………………………………………………………...34-39 III BOB.. ADLNING FALASTIN MUAMMOSI BO‟YICHA TUTGAN POZITSIYASI VA HOZIRGI KUNDA FALASTIN DAVLATI………………………….………………………………………...40-64 3.1. ADLning Falastin muammosini hal etishdagi o‟rni…………………….40-55 3.2. Falastin davlati tashkil topganligining “e‟lon qilinishi” va hozirgi kunda Falastin davlati……………………………………………………………….55-64 XULOSA…………………………………………………………………….65-67 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………………….68-69
5
“Haqqoniy tarixni bilmasdan turib o’zlikni anglash mumkin emas” (I.Karimov) Falastin muammosi bugungi kunimizgacha o‟zining to‟liq yechimiga ega bo‟la olmay kelayotgan voqealardan biri sifatida butun dunyo siyosatchilarining diqqat- e‟tiboridagi asosiy masalalardan biri bo‟lib qolmoqda.
Falastin – Old Osiyodagi tarixiy o‟lka, maydoni 25 ming km.kvni tashkil etadi. 1 Falastinda ilk odam ajdodlari qoldiqlari so‟nggi paleolit davridan boshlab uchraydi. Falastinning neolit davri Iyerixon shahar madaniyati bilan xarakterlanadi. 2
Miloddan avvalgi V-IV mingyillikda Falastin hududiga semit qabilalari kirib keladi. Miloddan avvalgi XVI-XIII asrlarda Falastinda Misr hukmronligi o‟rnatiladi. Miloddan avvalgi XIII asr oxirlarida Falastinda filistimlyan davlatchiligi shakllanadi. Miloddan avvalgi XI asrda Falastin hududida Isroil-Iudiya podsholigi tashkil topadi. Bu podsholik Dovud va Solomon podsholar davrlarida o‟z ravnaqining cho‟qqisiga erishadi. Miloddan avvalgi 953-yillar atrofida Isroil-Iudiya 2 ta podsholikka bo‟linib ketadi: Isroil va Yahudiya (Iudiy). Miloddan avvalgi VIII asr oxirlarida Isroil podsholigi hududi Ossuriya davlati tomonidan egallanadi. Keyingi davrlarda bu o‟lka Ahamoniylar (Miloddan avvalgi VI asr ), Aleksandr (Miloddan avvalgi IV asr), so‟ngra Ptolomeylar va Rim davlati tarkibiga qo‟shib olinadi. Milodiy VIII asrda Arab xalifaligi Falastin hududini egallab, bu yerda arablar hukumronligi tarixini boshlab beradilar. Milodiy 1516-yilda Falastin hududi Usmoniylar imperiyasi tomonidan egallanadi.
XIX asrning 40- yillaridan boshlab Falastin hududiga G‟arbning e‟tibori kuchayadi. Dunyo bo‟ylab tarqalib ketgan yahudiylar, o‟zlarining haqqoniy tarixlarini yaxshi bilganligidan, bu paytga kelib, qariyb uch ming yil avval mavjud bo‟lgan Isroil davlatchiligini qayta tiklamoqchi bo‟ladilar. Shu bois Falastinga yahudiylarning ommaviy immigratsiyasi jarayoni boshlanadi. Oxir-oqibatda, XIX asr
1 “O‟zbekiston milliy ensiklopediyasi” 9-jild. T. 2005.177-bet 2 .Кузнецов Д.В Арабо-израильский конфликт: История и современность Издателство БГПУ 2006 стр 6. Internet//mirknig.com
6 oxirlari – XX asr boshlarida tag‟in Falastin yahudiylarning diqqat - markazida bo‟lib qoladi. Ayni vaqtda, aynan XIX asr oxirlari – XX asr boshlarida bir necha o‟n yilliklardan buyon hozirgi kunimizgacha davom etib kelayotgan Yaqin Sharq inqirozi – arab-Isroil mojarolariga va Falastin muammosiga asos hamda shart-sharoitlar yaratilgan edi. 3
ko‟chib keladilar. BMT XKning 1947-yil 29-noyabrdagi 181 (2) rezolyutsiyasi bu o‟lkada turli etnik va diniy xususiyatlarga ega bo‟lgan ikkita xalqning (arab va yahudiy) alohida-alohida mustaqil davlatlari tuzilishiga imkon bergandek bo‟ladi. Ammo, Falastin arab xalqi uchun ming afsuslar bo‟lsinki, bu rezolyutsiya (qaror) asosida faqatgina yahudiylarning Isroil davlati tashkil etiladi, xolos. Arab rahbarlarining no‟noqligi va tarixiy vaziyatni to‟g‟ri baholay olmasligi sabab, Falastin arab davlati tuzilmay qoladi. Ayni paytda, Isroil BMT XK tomonidan Falastin arab davlati uchun ajratilgan hududlarning 60%ini ham kuch bilan egallab oladi. Isroil bosib olingan hududlardan arab aholisini o‟z ona yurtidan haydab yuborib, mintaqada qochoqlar muammosini keltirib chiqaradi.
Falastin muammosi – bu Falastin arab xalqining o‟z davlatini tuzish yo‟lidagi kurashi jarayonidir. Bu jarayonda falastinlik arablar va ularga qo‟shni bo‟lgan boshqa arab davlatlari Isroil bilan harbiy to‟qnashuvlarga duch keladi. Falastin davlatini shakllantirish muammosi hozirgacha butun dunyo diqqat-markazidagi asosiy masalalardan biri bo‟lib qolmoqda.
“Bugungi kunda mintaqalar xavfsizligi va alohida davlatlar milliy xavfsizligini ta‟minlamay turib, umumiy xalqaro xavfsizlikka erishib bo‟lmasligi hammaga ravshan” – deydi prezidentimiz I.Karimov o‟z nutqlaridan birida. 4 Prezidentimizning bunday purma‟no so‟zlari naqadar topib aytilgan gapligini bugun tarix ko‟rsatib turibdi. Yaqin Sharq mintqasida, Falastin zaminida sodir bo‟layotgan Falastin-Isroil mojarolari ularning qo‟shnilari bo‟lgan boshqa arab davlatlarining tinchlik va xavfsizligiga salbiy ta‟sir ko‟rsatdi. Shu bosidan, Falastinga qo‟shni bo‟lgan arab
3 Кузнецов Д.В Арабо-израильский конфликт: История и современность. Издателство БГПУ. 2006 стр 6. Internet//mirknig.com 4 I.Karimov “Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas‟ulmiz”. 9-jild. Toshkent. 2001. 106-bet. 7 davlatlari o‟zlarining maxsus tashkilotlari – ADL (Arab Davlatlari Ligasi) ning asosiy faoliyat yo‟nalishini Falastin muammosini bartarf etishga qaratadi.
Falastin muammosi tarixini o‟rganish o‟tgan asrning 60-yillaridan boshlab jonlandi. Bu ishda SSSR tarixchilari faoliyatiga alohida to‟xtalish lozim. Bu borada, ayniqsa, Falastin muammosi va Yaqin Sharq davlatlari tarixining “otasi” hisoblangan Ye. M. Primakovning faoliyati samaralidir. U bu mavzuga bag‟ishlab “Анатомия ближневосточного конфликта” M. 1978 (“Yaqin Sharq mojarolari anatomiyasi”), “История одного сговора” M. 1980 ( “ Bir kelishuv tarixi”), Belyayev I. P. bilan hammualliflikda “Египет: время президента Насера” M, 1974 (“ Misr: Nosir prezidentligi davrida”) kabi kitoblarni nashr ettiradi. Primakovning dastlabki asari “Yaqin Sharq mojarolari anatomiyasi” da Falastin muamosining kelib chiqishiga sabab bo‟lgan yahudiylarning Falastin hududiga immigratsiyasi tarixi, bu muamoning paydo bo‟lish jarayonlari va oqibatlari xususida so‟z boradi. “ Bir kelishuv tarixi” asarida esa Falastin muammosini bartaraf etish borasida 1978-1979 yillarda bo‟lib o‟tgan Kemp-Devid muzokaralari tarixi haqida ma‟lumot beriladi.
Yana bir rus tarixchisi Knyazev A.G. o‟zining “Египет после Насера (1971- 1980)” M. 1980 ( “Nosir prezidentligi davridan keyingi Misr”) kitobida Misrning liberal qarashdagi prezidenti A.Sadatning ADL dagi yetakchi davlat mavqeida turganligidan foydalanib, uning Falastin muammosini bartarf etish borasidagi amaliy faoliyati haqida ma‟lumotlar beradi.
Yuqorida nomlari tilga olingan olimlardan tashqari yana bir qator tarixchilar bu masalaga bag‟ishlab o‟z asarlarini yozganlar. Jumladan, Kutsenkov A.A va Chicherov A.I. “ Внешняя политика стран Ближнего и Средного Востока” M, 1984 (“ Yaqin va O‟rta Sharq mamlakatlari tashqi siyosati”), D.V.Kuznetsov “Арабо-израильский конфликт: История и современность” ( “Arab-Isroil mojoralari: tarixi va buguni”), Moskva Davlat Universitetining aspirantkasi bo‟lgan A.Kozlova “ Эволютсия Палестино – израильских отношений” (“ Falastin-Isroil munosabatlarining evolyutsiyasi”) kabi tarxichlarning asarlari va tarix fanlari doktori S.V.Kiselevning “Азии и Африки” jurnalida shu mavzuga bag‟ishlab e‟lon qilingan bir qator maqolalari ushbu mavzuni bayon etishga bag‟ishlangan.
8
Falastin muammosi tarixi nafaqat rus va G‟arb olimlari tomonidan, balki Falastin arab xalqi tarixchilari tomonidan ham atroflicha yoritiladi. Bugungi Falastin davlatining rahbari bo‟lgan Mahmud Abbos Falastinning eng yangi tarixi bo‟yicha bir qator asarlar yozadi. Bularga “Falastin muammosi” Damashq.1978, “Sionizm- boshlanishi va yakuni” Damash1980 kabi Falastin muammosiga bag‟ishlangan asarlarni misol qilib keltirishimiz mumkin. 5
qiziqish va e‟tiborning samarasi o‟laroq M.Nishonov bu mavzuga bag‟ishlab “Yaqin Sharq muammosi va mojaroni tinch hal etish jarayonlari ( 1948 – 2002)”. Toshkent. 2004 kitobini nashr ettiradi. Ushbu malakaviy bitiruv ishining maqsadi Falastin muammosining paydo bo‟lishi tarixini va uning Falastin arab xalqi uchun keltirgan oqibatlarini o‟rganish, shuningdek, ADL ning bu muammoni bartaraf etish jarayonidagi amaliy faoliyati natijalarini chuqur ilmiy tahlil qilgan holda bayon etishdir. Malakaviy bitiruv ishining dolzarbligi shundaki, bugungi kunimizda sayyoramizning eng qaynoq nuqtalaridan biri bo‟lib qolayotgan va dunyo hamjamiyatinnig e‟tiborida bo‟lib turgan Yaqin Sharq mintaqasidagi vaziyatning (Falastin muammosi) asl tarixi nimada ekanligini, bu muammoning kelib chiqishiga aslida qanday omillar sabab bo‟lganligini o‟rganish va kelajak egalari bo‟lmish yoshlarga tarixiy voqealardan xulosa chiqarish ko‟nikmalarini shakllantirish orqali, ularda dunyodagi siyosiy voqealarni chuqur tahlil qilish tajribasini hosil qilishdan iboratdir. Ushbu malakaviy bitiruv ishi kirish, uch bob, xulosa hamda foydalanilgan manbalar va adabiyotlar kabi qismalardan iborat. Birinchi bob “Arab davlatlari ligasining tashkil topishi va maqsad-vazifalari” deb nomlanib, unda davlatlar o‟rtasidagi xalqaro munosabatlarda o‟zining asosiy o‟rniga ega bo‟lgan arab davlatlarining uyushmasi – Arab davlatlari ligasi (ADL) tashkilotining paydo bo‟lish tarixi, uning bo‟limlari va faoliyat yo‟nalishlari haqida ma‟lumot beriladi. Ikkinchi bob “Falastin muammosining kelib chiqish tarixi va undagi asosiy masalalar” deb nomlanib, unda Falastin muammosining kelib chiqishiga sabab bo‟lgan omillar:
5 Киселев.В “Махмуд Аббос (Абу Мозин) штрихи к портрету”// “Азии и Африки” 2005. N 7 9 Sionizm siyosiy-mafkuraviy harakatining vujudga kelishi, “Balfur deklaratsiyasi”, Falastinga yahudiylarning ommaviy immigratsiyasi tarixi, Falastin arab xalqining ingliz mandat tizimiga qarshi qurolli xalq qo‟zg‟olonlari, 1947-yil 29-noyabrdagi BMT XKning 181 (2) sonli rezolyutsiya (qaror)si qabul qilinishi asosida (bu rezolyutsiya Falastin hududida ikkita: arab va yahudiylarning mustaqil davlati tuzilishini belgiladi) faqatgina yahudiylarning Isroil davlati tuzilishi hamda birinchi Arab- Isroil urushlari va uning oqibatlari haqida ma‟lumot beriladi. “ADL ning Falastin muammosi bo‟yicha tutgan pozitsiyasi va hozirgi kunda Falastin davlati” deb nomlangan uchinchi bobda ADL ning Falastin muammosi va bu muammoning tub mohiyatini tashkil etgan Falastin arab davlatini shakllantirish borasidagi amaliy faoliyati natijalari haqida, shuningdek, buguni kunda real mustaqil bo‟lmagan Falastin davlatining ahvoli haqida ma‟lumot beriladi.
10
I.BOB. Arab davlatlari ligasining tashkil topishi va maqsad-vazifalari 1.1. Arab davlatlari ligasining tashkil topishi
Arab davlatlari keng hududni egallagan bo‟lib, ularda 300 mln. dan ziyod aholi yashaydi. 6 Zamonaviy xalqaro munosabatlarda davlatlar o‟rtasidagi o‟zaro aloqalarda xalqaro tashkilotlarning ahamiyatini hisobga olgan arab davlatlari rahbarlari butun arab davlatlarini birlashtirigan tashkilot – Arab Davlatlari Ligasini tuzishdi. Buday uyushmani tuzish ishlari o‟tgan asrning 40- yillaridan boshidan boshlangan edi. Yaqin Sharq mintaqasida AQSH siyosiy ta‟sirining o‟sib borayotganligidan xavfsiragan Buyuk Britaniya hukmron doiralari o‟z oldilariga Yaqin va O‟rta Sharq mintaqasida o‟zining mavqeini oshirish vazifasini qo‟ydi. Bu maqsadni amalga oshirish uchun ingliz diplomatiyasi arablarning birligi g‟oyasidan foydalanishga harakat qildi. Arablar federatsiyasi g‟oyasi hali ular usmoniy turklarga qaram bo‟lgan paytdan boshlab mavjud edi. 7
davlatlari federatsiyasining tuzilishiga to‟sqinlik qilmaydi. 1941-yil 29-mayda jamoalar palatasidagi chiqishida Anton Iden quyidagi fikrlarni bildiradi: “ Mening nazarimda arab davlatlarining ma‟daniy, iqtisodiy, shuningdek , siyosiy aloqalarini kuchaytirish lozim. Buyuk Britaniya bu masalada har qanday rejani qo‟llab- quvvatlashga tayyor!”. 8
1941-1942-yillardagi Yaqin va O‟rta Sharqdagi harbiy harakatlar oqibati bu masalada amaliy ish qilishning imkonini bermadi. Faqatgina 1943-yilga kelib Arab davlatlari rahbarlari bu masalada aloqaga kirishdilar. 9
sentabrdan 7-oktabrgacha Misrning Aleksandriya shahrida bo‟lib
o‟tdi.Bu konferensiyada yettita arab davlatlari bosh vazirlari ishtirok etdilar:
6 www.arab league online 7 “История дипломатия” IVтом “политических литература” М. 1975 стр 593 8 Ko‟rsatilgan adabiyot. cтр. 593 9 Ko‟rsatilgan adabiyot. стр. 594
11
Misr (Mustafo Naxos poshsho), Suriya (Saad-Allah Tabiriy), Livan (Riad Solih), Iroq (Hamdi al-Pachachi), Transiordaniya ( Tavfiq Abul Xuda). Saudiya Arabistoni va Yaman davlatlari rahbariyati bu konferensiyada kuzatuvchi maqomiga ega bo‟ldi.
Aleksandriya konferensiyasining natijasida beshta delegat rahabrlari mustaqil arab davlatlari ligasini tuzish haqidagi protokolni imzoladilar.
1945-yil fevral-mart oylarida Arab davlatlari konferensiyasi bo‟ldi.
Konferensiya jarayonida 1945-yil 22-martda Suriya, Livan, Transiordaniya, Saudiya Arabistoni, Iroq va Misr delegatlari arab davlatlari ligasi nizomini qabul qildilar.Mazkur nizom Preambula, 20 ta modda va 3 ta ilovadan iborat. 10 Yaman davlati bu konferensiyaga delegat yubormadi va nizomga keyinchalik imzo chekdi. 11
1945-yilning mart-aprelida barcha yettita arab davlati arab davlatlari ligasining nizomiga qo‟l qo‟ydilar va uni ratifikatsiya qildilar. 1945-yil 10-mayda nizom kuchga kirdi.
Arab davlatlari ligasi – dunyodagi yirik diniy-siyosiy tashkilotlardan biri bo‟lib, a‟zo bo‟lib kirgan davlatlarning siyosiy yo‟nalishlarini muvofiqalashtirish, ular mustaqilligi va suverentetini himoya qilish, iqtisodiy, madaniy-ijtimoiy aloqa sohalarida hamkorlikni rivojlantirish maqsadida tuzilgan. (1-ilova ADL ramzi - bayrog‟i).
Arab davlatlari ligasi 1945-yilda quyidagi sabablarga ko‟ra tuzilgan. 1. Arab davlatlari xalqlarining umumiy o‟xshashligi, ularning tili, geografik joylashuvi, an‟analari, diniy va madaniy qadriyatlari yaqinligi
2. Arab davlatlarining birlashishga intilishlari Hozirgi kunda arab jamiyati birlashgan arab davlati shaklida emas. Chunki har bir arab davlati o‟zining ma‟lum maqsadli qarashlariga ega. Ularda Yevropa sivilizatsiyasi ta‟siri tufayli davlat boshqaruv shakllari, iqtisodni rivjlantirish yo‟llari, etnik qarashlari turli xil edi.
Arab davlatlari ligasi – arab davlatlari iqtisodiyotini rivojlantiruvchi va mudofaasini kuchaytiruvchi organ sifatida vujudga kelgan.
10 B.Narimonov “Arab Davlatlari Ligasi mintaqaviy xavfsizlikni ta‟minlovchi tashkilot sifatida” doklad. Yosh Sharqshunoslarning Akademik Ubaydullo Karimov Nomidagi VIII Ilmiy-Amaliy Konferensiyasi Tezislari. T. 2010 11
Ko‟rsatilgan adabiyot стр. 595
12
Arab davlatlari ligasi – xalqaro diniy - siyosiy tashkilot bo‟lib, 1945-yil 22- martda Qohirada Saudiya Arabistoni qiroli Abdulaziz Ibn Saud ishtirko etgandan so‟ng rasmiyalshtiriladi. Uning tashabbuskorlari – Misr, Iroq, Livan, Saudiya Arabistoni, Suriya , Iordaniya va Yaman respublikasi edi. Liganing arabcha nomi “Jamiyat at-Duval al-Arabiya” dir. Ligani tuzish haqidagi protokol 1944-yil 7- oktabrda Aleksandriya (Misr) da Suriya, Transiordaniya, Misr va Livan o‟rtasida imzolanadi. 1945-yil 5-mayda ligaga Shimoliy Yaman ham a‟zo bo‟lib kiradi. Arab davlatlari ligasiga Shimoliy Afrika va Yaqin Sharqdagi 19 ta davlat kirgan bo‟lib, ularning aholisi asosan arab tilida so‟zlashadi. 12 . Mavritaniyadagi mavr xalqi arab – ber-ber aralashuvidan kelib chiqqaan bo‟lib, ular arab tilining xassaniya lahjasida so‟zlashadilar.
Shuningdek, arab davlatlari ligasi safidagi Afrikaning ichki qismida joylashgan Jibuti va Somali davlatlarining aholisining ko‟pchiligi kushit tilida so‟zlashsa ham arab tili rasmiy til hisoblanadi. Liganing yana bir a‟zo davlati uncha katta bo‟lmagan orol davlat Komor (Qamar) davlati bo‟lib, Afrikaning janubi-sharqida joylashgan. Aholisi
antaloatr–metislar bo‟lishib afro-arab-malaga aralashuvidan kelib chiqqan.Aholisi shikumoro tilida so‟zlashadi, ammo arab tili rasmiy til hisoblanadi. Hozirgi kunda Arab davlatlari ligasiga 22 ta davlat a‟zo. Arab davlatlari ligasiga a’zo davlatlar A’zo bo’lgan yili va sanasi 1. Misr 1945-yil 22-mart 2. Suriya 1945-yil 22-mart 3. Saudiya Arabistoni 1945-yil 22-mart 4. Livan 1945-yil 22-mart 5. Iordaniya 1945-yil 22-mart 6. Iroq 1945-yil 22-mart 7. Shimoliy Yaman (1990-yili Shimoliy Yaman bilan Yaman Xalq Demokratik Republikasi birlashadi. Yaman XDR ligaga 1967-yilda a‟zo bo‟lgan) 1945-yil 5-may
12 www.arab league online . Peoples Dailiy online – arab league accepts.
13
8. Liviya qirolligi 1956-yil 28-mart 1969-yil 1-sentabrdan Liviya Arab Respublikasi, 1977-yildan Buyuk Xalq Liviya Arab Jamahiriyasi, 2011-yildan Liviya Respublikasi (Milliy o‟tish kengashi qarori bilan) 13
1956-yil 19-yanvar 10. Tunis 1958-yil 1-oktabr 11. Marokash 1958-yil 1-oktabr 12. Quvayt 1961-yil 20-iyun 13. Jazoir 1962-yil 16-avgust 14. Falastin Ozodlik tashkiloti 1976-yil 9-sentabr ( 1988-yildan ligada Falastin davlati sifatidafaoliyat yuritadi) 15. Bahrayin 1971-yil 11-sentabr 16 Qatar 1971-yil 11-sentabr 17. Ummon 1971-yil 29-sentabr 18. Birlashgan Arab Amirliklari 1971-yil 16-dekabr 19. Mavritaniya 1973-yil 26-noyabr 20. Somali 1974-yil 14-fevral 21. Jibuti 1977-yil 14-sentabr 22. Komor 1993-yil 20-noyabr
shahridir (1979-1989-yillardagi Misr- Isroil kelishuvidan so‟ng qarorgoh vaqtinchalik Tunis poytaxti Tunis shahriga ko‟chiriladi).(2-ilova.ADL qarorgohi ).
Liga nizomiga ko‟ra, arab davlatlari ligasining maqsadi a‟zo davlatlar o‟rtasida aloqalarni mustahkamlash, ularning siyosiy faoliyati, mustaqilligi va suverenitetini himoya qilishdir.
Arab davlatlari ligasining rahbar organi – Kengash ( Majlis) hisoblanadi, uning tarkibiga har a‟zo mamalaktdan bitta vakil kiritiladi. Kengash o‟z majlislarini bir yilda ikki marta (mart va sentabr oylarida) o'tkazadi. Liga kengashi yig‟ilishi
13 Internet //Vikipediya.Cвободная энциклопэдия 14
xohlagan joyda o‟tkazilishi mumkin. Hamma a‟zolar uchun majburiy qarorlar faqat yakdil ovozlar bilan qabul qilinadi.
1947-yilda BMT ADLni mintaqaviy tashkilot sifatida tan oladi.Hozirda ADL BMT huzuridagi kuzatuvchi tashkilot maqomiga ega. Download 0.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|