Alohida yordamga muhtoj bolalar va xorijda ta’lim tarbiya integratsiyasi

---

ALOHIDA YORDAMGA MUHTOJ BOLALAR VA XORIJDA 
TA’LIM TARBIYA INTEGRATSIYASI. 
Integratsiya tushunchasi ingiliz tilidan olingan bo’lib, 
integrative – qo’shiluvchi, birlashuvchi, integration – 
qo’shilish, birlashish degan ma’nolarni anglatadi. Volferen 
Begeming yozishicha:”Integration ta’lim bu – segregason 
ta’limning aksi bo’lib, bunda maxsus ehtiyojga ega bolalar 
umumta’lim muassasalari tizimiga kiritiladi. Integratsiya 
keng ma’noda ijtimoiy integratsiya yoki jamiyatga 
integratsia va pedagigik integratsiya yoki ta’limga 
integratsiyani o’z ichiga oladi. 
Alohida yordamga muhtoj bolalar uchun alohida dastur 
yaratiladi va o’ziga osonlashtirilgan dasturlar ishlab 
chqilib, dasturning samarali amalga oshishi ko’p 
tamondan o’qituvchiga bog’liq. Biroq, shu bilan birga 
AQSH da maxsus maktablardan butunlay vos kechilmagan 
bo’lib, bolani bu yerga joylashtirish faqat eng oxirgi chora 
xisoblanadi. Demak, AQSH da nogiron inson hayoti barcha 
jabhalarini qamrab oluvchi, uni maksimal tarzda jamiyatga 
integrasiyasi imkoniyatini yaratuvchi hamda bunday 
insonlarni 
jamiyat 
tamonidan 
qabul 
qilinishini 
ta’minlovchi imkoniyati cheklangan insonlarga yordam 
ko’rsatuvchi bir butun tizim faoliyat ko’rsatadi. 
Angiliyaning ko’pgina regionlarida va ba’zi boshqa 
mamlakatlarda 
imkoniyati 
cheklangan 
bolalarni 
maktabgacha tarbiya yoshida Potedj (4-5 yoshgacha 

---

bo’lgan rivojlanishi orqada qoluvchi bolalarni uy ichida 
pedagogik 
xizmat 
ko’rsatish) 
tizimidan 
samarali 
foydalanib kelinadi. Mazkur tizim 1970-yillarida AQSHda 
vujudga kelib, uning asosoni har bir bolaga uning 
xususiyatlarini inobatga olgan xolda individual tarzda 
tuzuluvchi dastur tashkil etadi. Shunday qilib hozirgi 
paytda ko’pgina mamlakatlarda maxsus ehtiyojga ega 
bolalarni imkoniyatlari va ehtiyojlarini inobatga olgan 
holda alohida ta’lim va tarbiya berishdan to’liq 
integratsiyaga 
o’tilmoqda. 
Mazkur 
kategoriadagi 
bolalarga ta’lim-tarbiya berishning dunyoviy dunyoviy 
tajribasidan kelib chiqqan holda nogiron bolalarni 
o’qitishni tashkil etishning minimal standartlari ishlab 
chiqilgan.
Kasalxonalarda nogiron va kasal bolalar uchun maxsus 
mehnat terapiyasi bo’limlari tashkil etiladi. Pediatriya 
sohasida mehnat terapavtlarining maqsadi:”Kundalik 
hayotda bolalarda jismoniy, psixik va ijtimoiy sohalardagi 
optimal darajadagi mustaqillikni rivojlantirishdir.
Buyuk Britaniyadagi ijtimoiy xizmatlar departementining 
ijtimoiy ishchisi nogiron va uni oilasini shaxsiy ishlari 
bo’yicha maslahat, qo’llab-quvvatlash va tavsiyalar berish 
ko’rinishida yordam berishi, nogiron va uni oilasi bilan 
kelishgan holda individual reabilitatsiya dasturini tuzishga 
ko’maklashishi, nogironni me’oriy, qiziqarli ma’naviy 
hayotini tashkil etadi. 

---