Aloqa kanalining hajmi

Aloqa kanallari
Aloqa kanallari xuddi signallardek asosan uchta ko‘rsatkich bilan baholanadi. Bular:
𝑇𝑘 – kanal orqali xabar uzatilish vaqti;
𝐷𝑘 – kanal dinamik diapazoni;
𝐹𝑘 – kanal signal spektrini o‘tkazish kengligi.
Kanal uchta asosiy ko‘rsatkichlari ko‘paytmasi
𝑇𝑘∙𝐷𝑘∙𝐹𝑘=𝑉𝑘
aloqa kanalining hajmi deb ataladi va kanalning xabar o‘tkaza olish imkoniyatini belgilaydi.
Signalni aloqa kanali orqali uzatish uchun quyidagi shartlar bajarilishi lozim:
𝑇𝑘≥𝑇𝑠, 𝐷𝑘≥𝐷𝑠 va 𝐹𝑘≥𝐹𝑠 yoki 𝑉𝑘≥𝑉𝑠. (1.2)
(1.2) dan ko‘rinib turibdiki signalning yoki kanalning bir parametrini ikkinchisiga almashtirib aloqa kanali orqali signalni uzatish mumkin.
Hozirda turli radioaloqa kanallari mavjud. Bular uzun va qisqa to‘lqinlardan foydalanadigan radioaloqa kanali; radiorele aloqasi kanali; sun’iy yo‘ldosh orqali aloqa kanali; troposfera aloqa kanali; kosmik aloqa kanali; mobil aloqa kanali va boshqalar.
Har qanday aloqa kanallari quyidagi asosiy xususiyatlarga ega:
1. Aloqa kanallarini chiziqli tizim deb hisoblash mumkin, chunki kanal chiqishidagi signal kanal kirishidagi signallar yig‘indisiga teng, superpozitsiya prinsipiga bo‘ysunadi:

2. Har qanday aloqa kanalida foydali signal bo‘lish bo‘lmasligidan qat’iy nazar doimo xalaqit signali mavjud bo‘ladi, ya’ni

𝑥(𝑡)=𝑠(𝑡)+𝑛(𝑡). (1.4)

3. Signal aloqa kanalidan o‘tganda u biroz kechikadi va uning sathi kamayadi.

4. Signal aloqa kanalidan o‘tganda har doim uning shakli buziladi. Shunday qilib kanal chiqishidagi signal quyidagicha ifodalanishi mumkin:
𝑥(𝑡)=𝜇(𝑡)𝑠(𝑡−𝜏)+𝑛(𝑡); (1.5)
bunda 𝜇 va τ signal so‘nishi va kechikishini ko‘rsatuvchi kattaliklar.
Agar 𝜇 va 𝜏 vaqt davomida o‘zgarmasa, bunday aloqa kanali doimiy ko‘rsatkichli aloqa kanali deb ataladi. 𝜇 va 𝜏 lardan biri yoki ikkalasi vaqt davomida o‘zgarib tursa, bunday kanal ko‘rsatkichlari o‘zgaruvchan kanal deb ataladi. Masalan: yer usti radioeshittirish va Televideniye kanali ko‘rsatkichlari o‘zgarmas kanalga misol bo‘la oladi. Harakatdagi aloqa tizimi kanallari: sotali aloqa; uchayotgan samolyot yoki kosmik kema bilan qisqa to‘lqinli radioaloqa kanali o‘zgaruvchan ko‘rsatkichli aloqa kanali sifatida qaralishi mumkin.