Alyuminiy elektr o’tkazuvchanligi jihatidan oltin, kumush va misdan keyin o’rinda turadi

1. Alyuminiy elektr o’tkazuvchanligi jihatidan oltin, kumush va misdan keyin 4 - o’rinda turadi.
2. Radioaktiv element atomlarining dastlabki miqdori ikki marta kamayishi uchun ketgan vaqt yarim yemirilish davri deyiladi.
3. Alyuminiyning fizik xossalari;
J: kumushsimon oq rangli metal, 660 0C da suyuqlanadi juda plastic
4. Atom haqidagi dastlabki tushunchani qaysi olim qachon keltirgan. Ta’rifini ayting
J: bundan 2500 yil oldin Demokrit. Juda mayda ko’zga ko’rinmaydigan, bo’linmaydigan, doimo harakatdagi zarrachalar
5. Korpuskula bu …..
J: molekulalarni Lomonosov shunday atagan
6. Atom–molekulyar ta’limot qaysi olim tomonida qachon yaratilgan
J: XVII asrning o’rtalarida Lomonosov tomonidan
7. Molekula bu – …….
J: Moddaning barcha kimyoviy xossalarini o’zida saqlovchi eng kichik zarrachasi
8. Atom bu – ………
J: Moddaning kimyoviy jihatdan bo’linmaydigan eng kichik zarrachasi
9. Nima sababdan molekulyar tuzilishli moddalarning suyuqlanish harorati nomolekulyar tuzilishli moddalarnikiga nisbatan past bo’ladi.
J: kristall panjarada molekulalar orasidagi bog’lanish atomlar orasidagi bog’lanishga nisbatan ancha bo’sh bo’ladi
10. Element so’zining ma’nosi
J: tarkibiy qism
11. Kimyoviy element bu – ………
J: Atomning muayyan turi
12. Hozir nechta kimyoviy element ma’lum
J: 118 ta
13. Kimyoviy formula bu – ………
J: Modda tarkibini kimyoviy belgi va zarurat bo’lsa indekslar bilan ifodalanishi
14. Kimyoviy formulaga qarab modda haqidagi qanday ma’lumotlarni aniqlashimiz mumkin. ( 5 ta )
J: Moddaning oddiy yoki murakkab modda ekanligini.
Moddaning sifat tarkibi ya’ni u qanday kimyoviy elementlardan iboratligini
Har qaysi element qancha miqdorda ekanligini ( elementlarning massa ulushlari)
Nisbiy molekulyar massasini
Atom tarkibi ya’ni, har qaysi element atomining sonini
15. Uglerod birligi nechaga teng
J: 1,66 * 10-24 gr yoki 1,66 * 10-27 kg
16. Nisbiy atom massa bu – ………
J: Element atom massasini uglerod atom massasining 1/12 qismiga nisbati
17. . Nisbiy molekulyar massa bu – ………
J: Modda massasini uglerod atom massasining 1/12 qismiga nisbati
18. Mol bu – ………
J: 0,012 kg yoki 12 gr uglerodda nechta atom bo’lsa shuncha zarracha ( atom, molekula va h.k. ) tutgan, yani 6,02 * 1023 ta molekula, atom yoki boshqa zarracha tutgan modda miqdori
19. Molyar massa bu –
J: Bir mol moddaning massasi
20. Valentlik bu – ………
J: Element atomlarining boshqa elementlarning muayyan sondagi atomlarini biriktirib olish xususiyati.
21. Massaning saqlanish qonunini ayting
J: kimyoviy reaksiya vaqtida atomlar yo’qolmaydi va yo’qdan bor bo’lmaydi, balki ular qayta gruppalanadi. Atomlar soni reaksiyadan oldin ham, keyin ham o’zgarmaganligi sababli ularning umumiy massasi ham o’zgarmaydi.
22. Dastlab Lomonosov massaning saqlanish qonunini qanday ta’riflagan.
J: Tabiatda sodir bo’ladigan har qanday o’zgarishning mohiyati shundaki, biror jismdan qancha miqdor kamaysa ikkinchi jismga shuncha miqdor qo’shiladi. Demak, materiya biror joyda kamaysa, ikkinchi joyda ko’payadi.
23. Tarkibning doimiylik qonunini ayting
J: har qanday molekulyar strukturali toza modda olinish usuli va joyidan qat’i nazar o’zgarmas sifat va miqdoriy tarkibga ega. Nomolekulyar strukturali ( atomli, ionli va metall panjarali ) birikmalarning tarkibi esa o’zgarmas bo’lmaydi va olinish sharoitlariga bog’liq bo’ladi.
24. O’zgaruvchan tarkibli birikmalar borligini dastlab qaysi olim e’tirof qilgan
J: Bertolle
25. Bertollidlar yoki ……
J: O’zgaruvchan tarkibli birikmalar
26. Daltonidlar yoki ……
J: O’zgarmas tarkibli birikmalar
27. Qaysi olim kimyoviy birikmalarni bertollidlar va daltonidlar deb ataluvchi ikki guruhga ajratgan
J: Kurnakov
28. Vanadiy (II) oksidning tarkibi VO0,9 dan VO1,3 gacha bo’lib, sintez qilinayotgan vanadiy (II) oksidning tarkibi nimaga bog’liq bo’ladi
J: haroratga va ishlatiladigan kislorodning bosimiga
29. Avogadro qonuni qachon kim tomonidan yaratilgan
J: 1811 – yil Avogadro tomonidan
30. Avogadro qonunini ayting
J: Bir xil sharoitda turli gazlarning teng hajmlarida molekulalar soni teng bo’ladi
31. Gazlarning bir xilda siqilish xossasi kimlar tomonidan aniqlangan
J: Boyl–Mariott
32. Gazlarning termik kengayish koeffitsiyenti bir xilligi qonunini qaysi olimlar aniqlagan
J: Gey–Lyussak
33. Molyar hajm bu – ……
J: Bir mol gazning hajmi. N.sh. da u 22,4 litrga teng
34. Nuklon, izotop, izobar va izoton atamalariga ta’rif bering
J: Proton va neytronlar umumiy holda nuklonlar deb ataladi
Izotop – yadro zaryadi bir xil atom massasi har xil
Izobar – atom massa bir xil yadro zaryadi har xil
Izoton – neytronlar soni bir xil yadro zaryadi har xil
35. Elementning davriy sistemadagi atom massasi nimaga teng
J: elementning atom massasi uning barcha tabiiy izotoplari massalarining shu izotoplarning tarqalganlik darajasi e’tiborga olingan o’rtacha qiymatiga teng
36. Hajmiy nisbatlar qonunini ayting
J: reaksiyaga kirishayotgan gazlarning hajmi o’zaro butun sonlar nisbatida bo’ladi
37. Qaysi oddiy gazlar uchun molekula va atom tushunchasi teng qimmatli
J; nodir gazlar
38. E. Rezerford atom tuzulishini o’rganishda α – zarrachalarning qaysi xususiyatidan foydalangan
J: kuchli sinuvchanlik
39. Atom tuzulishini planetar modelini qaysi olim nechanchi yilda taklif etgan
J: Rezerford 1911 - yil
40. Rezerford α – zarrachalarning tarqalishini qanday tushuntirib berdi
J:
41. Yadro va atomning o’lchami qanchaga teng
J: atom 10-18 sm yadro 10-8 sm
42. Proton – neytron nazariyasini qaysi olim nechanchi yilda yaratgan
J: Ivanenko bilan Gapon
43. Proton va neytronlarni yadroda tutib turuvchi kuch bu – ……
J:Yadro kuchlari
44. Siljish qonunini ayting
J: atom yadrosidan α – zarrachalar ajralishi natijasida yadro zaryadi 2 birlikka kamayadi, natijada hosil bo’lgan element davriy sistemada oldingi elementdan 2 o’rin chapga siljiydi. β - zarrachalarning ajralishi natijasida esa zaryad 1 birlikka ortadi va hosil bo’lgan element dastlabki elementdan bir o’rin o’ngda joylashadi
45. Qanday elementlar radioaktiv elementlar deyiladi. Ular qaysilar
J: faqat radioaktiv izotoplardan iborat elementlar radioaktiv elementlar deyiladi. Ular Z=43,61 va 84 – 109 lar
46. Radioaktiv izotoplar soni nechta
J:1500 ta
47. Sun’iy radioaktivlik nima
J: sun’iy yo’l bilan olingan atom yadrolarining radioaktiv o’zgarish hodisasi
48. Birinchi marta sun’iy yadro reaksiyasi qachon kim tomonidan amalga oshirilgan
J: 1919- yilda Rezerford tomonidan
49. Yadro kuchlari qancha masofadan ta’sir etadi
J: 10-15 m atrofida
50. Yadro reaksiyasi bu – .........
J: atom yadrolarining elementar zarrachalar va bir-biri bilan o’zaro ta’sirlashish natijasi
51. Qaysi elementlarni uzoq vaqt yashaydigan radioaktiv izotoplari mavjud va ular qaysi izotoplar
J: 1940K 3787Rb 49115In
52. Nishonlangan atom bu – ……
J: kimyoviy reaksiyalarda atomning qayerga siljishini kuzatishga yordam beradigan izotop turi
53. Neonning inertligiga sabab nima
J: tashqi elektron pog’ona elektronlar bilan to’lgan
54. Xund qoidasini ayting. Uning sababi
J: Energiyalari bir xil bo’lgan orbitallarda elektronlar spinlar yig’indisi maksimal qiymatga ega bo’lish holatida joylashadi
55. Klechkovskiy qoidasini ayting
J: energetik qavatlarning elektronlar bilan to’lib borishi tartibi bosh va orbital kvant sonlar yig’indisi n + l ortib borish tartibida bo’ladi. Agar n + l yig’indisi teng bo’lsa u holda avval bosh kvant soni kichik bo’lgan qavat elektron bilan to’ladi
56. Klechkovskiy qatorini yozing ( 7d ga qadar )
J: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s 5f 6d 7p 6f 7d
57. Pauli prinsipi
J: atomda to’rtala kvant soni ham bir xil bo’lgan ikkita elektron mavjud emas
58. Elektronlar harakatining eng asosiy xususiyati ular atom ichida ikkilanish xususiyatini namoyon qiladi,
ya’ni: ……
J: ham zarracha, ham to’lqin funksiyasiga ega
59. Noaniqlik prinsipini tushuntiring. Va bu fikr kimga tegishli. Qachon aniqlangan
J: Geyzenberg 1925 – yil. Bir vaqtning o’zida elektronning atomda turgan joyini va harakatlanish tezligini katta aniqlikda bilib bo’lmaydi
60. Orbital nima
J: elektronning uchrash extimolligi eng yuqori bo’lgan joy
61. Diskretlik xususiyatini tushuntiring.
J: elektronlarning energiyasi bir holatdan ikkinchi holatga o’tganda uzluksiz o’zgarmasdan, sakrash bilan o’zgaradi
62. Bosh kvant son nimani belgilaydi ( 4 ta )
J: elektronning energiyasini, uning yadrodan uzoqlik darajasini ya’ni elektron harakatlanayotgan qavatni, yadro bilan bog’lanish energiyasini va yadro bilan bog’lanish masofasini
63. Bosh kvant sonning qiymatlarini keltiring
J: 1,2,3,4…. va h.k.
64. Orbital kvant soni nimani belgilaydi
J: elektron bulut shaklini
65. Orbital kvant soni qanday qiymatlarni qabul qiladi va u qaysi formula orqali topiladi
J: n-1 gacha bo’lgan qiymatlar
66. Magnit kvant soni nimani belgilaydi
J: elektron orbitalni fazodagi holatini
67. Magnit kvant soni qanday qiymatlarni qabul qiladi
J: -l dan +l gacha
68. Spin kvant soni nimani belgilaydi
J: elektronning harakat momenti ( yo’nalishi ) ni
69. Spin kvant soni qanday qiymatlarni qabul qiladi
J: +0,5 va -0,5
70. Orbital kvant sonining har bir qiymatiga to’g’ri keluvchi magnit kvant soni qaysi formula orqali topiladi
J: 2 l + 1
71. Bosh kvant soni 3 ga teng bo’lganda orbital va magnit kvant sonlari qanday qiymatlarni qabul qiladi
J: l = 0,1,2 m = 0. -1, 0, +1. -2, -1, 0, + 1, +2
72. Pog’onadagi orbitallar soni qaysi formula orqali topiladi
J: n2
73. Pog’onachadagi orbitallar soni qaysi formula orqali topiladi
J: 2 l + 1
74. Pog’onadagi elektronlar soni qaysi formula orqali topiladi
J: 2n2
75. Pog’onachadagi elektronlar soni qaysi formula orqali topiladi
J: 2 ( 2 l + 1 )
76. Oltin va kumushning elektron konfiguratsiyasini yozing ( to’liq )
J: Ag – 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s1 4d10
Au – 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d105p6 6s1 4f14 5d10
77. Dastlab davriy sistemani qaysi olimlar yaratishga urinib ko’rishgan ( 4 ta )
J: Debereyner, Meyer, Nyulends, Shankurtua va boshqalar
78. Davriy qonun yaratilish paytida nechta element ma’lum edi
J: 63 ta
79. Davriy qonun yaratilish paytida ko’p elementlarning atom massalari noto’g’ri bo’lib, bu elementlarni sistemaga solishni qiyinlashtirdi. Masalan: berilliyning atom massasi 9 emas, balki …… edi.
J: 13,5
80. D. I. Mendeleyev o’zi yaratgan “ davriylik qonuni “ ni qanday ta’riflagan
J: Oddiy jismlarning xossalari, shuningdek, elementlar birikmalarining shakl va xossalari elementlar atom massalarining qiymatiga davriy ravishda bog’liq
81. Davriy qonunning hozirgi zamon ta’rifi qanday
J: Elementlar va ular birikmalarining shakl va xossalari elementlar yadro zaryadlarining qiymatiga davriy ravishda bog’liq
82. D. I. Mendeleyev davriy sistemani yaratishda hali kashf qilinmagan nechta element uchun bo’sh katakcha qoldirgan
J: 29 ta
83. D. I. Mendeleyev qaysi elementlarni oldindan xossalarini aytib bergan va ularga qanday nom bergan ( 3 ta )
J: Galliy –ekabor. Skandiy – ekaaluminiy. Germaniy – ekasilitsiy
84. D. I. Mendeleyev taxmin qilgan elementlar hozir qanday nomlanadi va ular qachon kim tomonidan kashf qilingan ( 3 ta )
J: Galliy –ekabor. 1875 – yil Lekok de Buabodran.
Skandiy – ekaaluminiy. 1879 – yil Nilson
Germaniy – ekasilitsiy 1886 – yil Vinkler
85. D. I. Mendeleyev elementlarning xossalarini qaysi yo’l bilan aniqlagan
J: Atom analoglari xossalariga asoslanib
86. Hozirgi kunda davriy sistemaning necha xil varianti bor
J: 500 dan ortiq
87. D. I. Mendeleyev davriy sistemaning birinchi variantini qachon taklif etgan va u qanday ataladi
J: 1869 – yil 1 – martda. Uzun shakldagi variant
88. D. I. Mendeleyev davriy sistemaning ikkinchi variantini qachon taklif etgan va u qanday ataladi
J: 1870 – yil dekabr oyida. Qisqa shakli
89. Biz foydalanadigan davriy sistema qanday ataladi
J: Yarim uzun variant
90. Atom analoglari nima
J: Berilgan elementni davriy sistemada o’rab turuvchi elementlar
91. Qaysi elementlar kislorodli birikma hosil qilmaydi
J: He, Ne va Ar
92. Nodir gazlarning dastlabki birikmasi qachon olingan va u qaysi birikma J: 1962 – yil XeF4
93. Qaysi elementlar +8 oksidlanish darajasini namoyon qiladi
J: Osmiy, ruteniy va ksenon
94. Lantanoid va aktinoidlarning bir-biridan farqi
J: Aktinoidlarda gorizontal analogiya zaif ifodalangan. Birikmalarida turli oksidlanish darajalarini namoyon qiladi
95. Davriy sistemaning tarkibini ayting: davrlari soni ( katta va kichik ) , gruppalar soni, qatorlar.
J: 10 ta qator. 7 ta davr. 3 ta kichik va 4 ta katta davr. 8 ta gruppa
96. Davriy sistemaning har qaysi davrida nechtadan element joylashgan
J: I 2 ta
II 8 ta
III 8 ta
IV 18 ta
V 18 ta
VI 32 ta
VII 19 ta tugallanmagan
97. D. I. Mendeleyev qaysi elementlarni tipik elementlar deb atagan J: II va III davr elementlarini
98. Katta davrlarni ikkita qatorga ajratishga elementlarning qaysi xususiyati asos bo’lgan J: valentligi
99. Quyidagi xossalarni davriy sistemada chapdan o’ngga va yuqoridan pastga qarab qanday o’zgarishini ayting: metallik, asoslik, NEM, kislotalik, metalmaslik, atom radiusi, ionlanish energiyasi J:
100. Elementlarning yuqori oksidlanish darajasi gruppa raqamiga teng. Ushbu fikrdan mustasno holatlarni keltiring
J: Cu, Au
1. Kimyoviy bog’lanishning qanday turlari mavjud
J: Kovalent bog’lanish
Metall bog’lanish
Vodorod bog’lanish
Ionli bog’lanish
Donor – akseptor bog’lanish
2. Elektromanfiylik deb nimaga aytiladi
J: elktron tortib olish xususiyati
3. Tugallangan pog’ona deb nimaga aytiladi
J: Agar atomning tashqi pog’onasidagi elektronlar soni shu pog’ona sig’dira oladigan eng ko’p elektronlar soniga teng bo’lsa u tugallangan pog’ona deyiladi
4. Kimyoviy elementlar elektromanfiyligining ortib borish tartibini yozing
J: Si, As, H, P, Se, I, C, S, Br, Cl, N, O, F
5. Kimyoviy bog’lanishlarni qanday ifodalash usullari bor
J: 3 xil. Elementning kimyoviy belgisiga qo’yilgan nuqtalar ko’rinishidagi elektronlar yordamida. Kvant katakchalar (orbitallar) yordamida. Chiziqcha bilan.
6. Kovalent bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. U necha xil bo’ladi
J: umumiy elektron juft xisobiga vujudga keladigan bog’lanish Kovalent bog’lanish deb ataladi. U ikki xil qutbli va qutbsiz bo’ladi
7. Qutbli kovalent bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. Misol keltiring ( 5 ta )
J: elktromanfiyligi bir-biridan keskin farq qilmaydigan elementlar o’ratsida vujudga keladigan bog’lanish. NEM farqi 0,4 dan 1,8 gacha
8. Qutbsiz kovalent bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. Misol keltiring ( 5 ta )
J: elktromanfiyligi bir-biridan umuman farq qilmaydigan elementlar o’ratsida vujudga keladigan bog’lanish. NEM farqi 0,4 gacha
9. Metall bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. Misol keltiring ( 5 ta )
J: Metallar o’rtasida vujudga keledigan bog’lanish
10. Vodorod bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. Misol keltiring ( 5 ta )
J: NEM qiymati yuqori element bilan H2 o’rtasida vujudga keladigan bog’lanish. Oddiy kovalent bog’dan 10 marta zaif
11. Ionli bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. Misol keltiring ( 5 ta )
J: elktromanfiyligi bir-biridan keskin farq qiladigan elementlar o’ratsida vujudga keladigan bog’lanish. NEM farqi 1,8 dan yuqori
12. Donor – akseptor bog’lanish deb qanday bog’lanishga aytiladi. Misol keltiring ( 5 ta )
13. Kovalent bog’lanish yoki ……
J: gomeopolar yoki atom birikmalari
14. Metall bog’lanishning hosil bo’lish moxiyati nimalardan iborat
J: Metal atomlari o’zlarining valent elektronlaridan osongina ajralib, musbat zaryadli ionlarga ajraladi. Atomlardan ajralib chiqqan nisbatan erkin elektronlar musbat zaryadli metal ionlari orasiga tarqalaladi. Ionlar bilan elektronlar orasida metal bog’lanish yuzaga keladi.
15. Nimaga elementlar orasida faqatgina “ vodorod bog’lanish ” mavjud J: atom radiusi kichik
16. Kimyoviy bog’lanishning mustahkamligi asosan nimalarga bog’liq J: 43 - bet
17. Bog’lanish energiyasi deb nimaga aytiladi
J: kimyoviy bog’ni uzish uchun sarflanadigan energiya
18. Kovalent bog’ xususiyatlarini sanang
J: To’yinuvchanlik, yo’naluvchanlik, qutblanuvchanlik va karralilik
19. Valent burchak bu – ……
J: Bog’lanishlar orasidagi burchak
20. Gibridlangan orbitallar ishtirokidagi bog’ gibridmas orbitallar ishtirokidagi bog’dan mustahkam bo’ladi, chunki ……
J: gibridlanishda orbitallar bir-birini qoplaydi
21. Gibridlanishni qaysi olim nechanchi yilda kashf qilgan
J: L. Poling. 1932 – yil
22. Gibridlanish turlari va ularga 5 tadan misol yozing
J:
23. Nima sababdan suyuq va gaz holdagi moddalarda malum bir shakl bo’lmaydi
J: gaz va suyuq holatda zarrachalar tartibsiz joylashgan bo’ladi, bu zarrachalar orasidagi o’zaro tortishish kuchi zarrachalarni bir joyda tutib turish uchun yetarli emas
24. Qattiq moddalar ichki tuzulishiga ko’ra qanday guruhlarga bo’linadi
J: kristall va amorf
25. Amorf moddalar tuzulushi jihatidan suyuq moddalarga o’xshaydi, lekin farqi nimada
J: zarrachalarining harakatchanligi juda kam
26. Amorf holat yoki ……
J: shishasimon holat
27. Elementar yacheyka bu – ……
J: Fazoviy kristall panjaraning ko’p marta takrorlanib, jismning butun hajmini hosil qiladigan qismi elementar yacheyka deyiladi
28. Kristall panjaraning qanday turlari bor
J: molekulyar, atom, ion va metal