Amaliy mashg’ulot №10 Mavzu: Foydali qazilma zahiralarini aniqlash Ishning maqsadi


Download 62.48 Kb.
bet1/3
Sana02.01.2022
Hajmi62.48 Kb.
#193265
  1   2   3
Bog'liq
Amaliy mashg’ulot (KIAваИЧТ) №10


Amaliy mashg’ulot №10

Mavzu: Foydali qazilma zahiralarini aniqlash

Ishning maqsadi: - talabalarga foydali qazilma zahira turlari va zahiralar haqida tushunchalar va boshlang’ich ma`lumotlar berish.

Shaxta maydoni chegarasidagi foydali qazilma zahiralari quyidagi turlardan iborat: geologik, balansva balansdan tashqari.

Har bir konda aniqlangan foydali qazilma miqdori geologik zahira deb ataladi.

Balans zahira deb - zamonaviy texnologiya taraqqiyoti darajasida iqtisodiy jihatdan qazib olish samarali bo`lgan umumiy miqdorning qismi tushuniladi.

Balandan tashqari zahira deganda - zamonaviy texnologiya taraqiyoti darajasida qazib olish iqtisodiy jihatdan samarasiz bo`lgan umumiy miqdorning tegishli qismi tushuniladi.

Foydali qazilma o`rganilish darajasi bo`yicha quyidagi toifalarga bo`linadi:



  1. Mujassam tekshirilgan – A, B va C1 toifalar.

  2. Hammasi baholangan – C2 toifa.

A” toifali zahirasi quyidagi talablarga javob berishi lozim

  • o`lchamlari belgilangan;

  • foydali qazilmaning tabiiy joylashish sharoiti va shakli aniqlangan;

  • foydali qazilma ichida joylashgan atrof kon jinslarining tarxi ajratilgan va belgilangan;

  • foydali qazilmaning ichki tuzilishi va tabiiy joylashish sharoiti belgilangan;

  • foydali qazilmaning sanoatga yaroqli turlari ajratilgan va belgilangan;

  • foydali qazilmaning tarxi belgilangan yoki lahmlar yordamida aniqlangan.

B” toifali zaxirasi “A” toifadagi zahiraga nisbatan kam darajada o`rganilgan va quyidagi talablarga javob berishi lozim:



  • foydali qazilmaning tabiiy joylashish sharoiti va shakli aniqlangan;

  • foydali qazilmaning ichki tuzilishi va tabiiy joylashish sharoiti belgilangan;

C1toifali zahirasi quyidagi talablarni qoniqtirishi lozim:



  • foydali qazilmaning o`lchami va shakli belgilangan;

  • foydali qazilmaning texnologik xususiyati sanoatga yaroqli deb baholash uchun etarli darajada o`rganilgan;

  • foydali qazilmaning tarxi aniqlangan yoki lahmlar yordamida aniqlangan.

C2 toifali zaxirasi quyidagi talablarga javob berishi lozim:

  • foydali qazilmaning o`lchamlari, shakli, ichki tuzilishi va tabiiy joylashish sharoiti o`rganilgan;

  • foydali qazilmaning xususiyatlari laboratoriya sharoitida aniqlangan;

  • geologik ma`llumotlarga asoslanib foydali qazilmaga yo`l ochish mumkinligi belgilangan.

Shaxta maydonining balansdagi zaxiralari quyidagi formula yordamida aniqlanadi.

tonna

Bu yerda :

-shaxta maydonining yotish chizig’i bo’yicha uzunligi , m.

Н - shaxta maydonining yotish chuqurligi bo’yicha uzunligi, m

- ruda zichligi, t/m3

- ruda qatlamlamlarining umumiy qalinligi (), m.

Sanoat zaxirasi quyidagicha aniqlanadi.



Bu yerda : - foydali qazilmani qazib olishdagi loyihaviy yo’qotilishlar miqdori, t.

Loyihaviy yo’qotilishlar quyidagi formuladan aniqlanadi:

Bu yerda Zo – umumshaxta yo’qotilishlari;

Zэ - Ekspluatatsion yo’qotilishlari;

Zг - geologik sharoitlarga boglik bo’lgan yo’qotilishlar;

Umum shaxta yo’qotilishlari saqlovchi va to’suvchi butunliklarda (целики) qoldiriluvchi zaxiralardan iborat bo’lib quyidagi formula bilan aniqlanadi:

,(t)

Bu yerda: to’suvchi butunliklar kengligi.

- saqlovchi butunliklarda qoldiriluvchi yo’qotilishlarni hisobga oluvchi koeffitsiyent. ;

Qazib olishga to’sqinlik qiluvchi geologik buzilishlarga bogliq bo’lgan yo’qotilishlar quyidagi formula bilan aniqlanadi:



, (t)

Bu yerda: K2 - geologik buzilishlar sonini va tavsifini hisobga oluvchi koeffitsiyent.

Ekspluatatsion yo’qotilishlar quyidagi formula bilan aniqlanadi.

Bu yerda: - ekspluatatsion yo’qotilishlar koeffisenti.

U yupqa qatlamlar uchun = 0,08 (M = 0,8 ÷ 2 m);


  • O’rtacha qalinlikdagi qatlamlar uchun = 0,12 (M = 2 ÷ 5 m);

  • Qalin nishab qatlamlar uchun = 0,15 (M = 5 ÷ 15 m);

  • Juda qalin va qiya qatlamlar uchun = 0,2 ga teng (M = 15 ÷ 60 m);

Sanoat zaxirasi va balans zahirlar orasidagi bog’liqlik, ya`ni qazib olishdagi yo`qotilishlar koeffitsienti aniqligi quyidagi formula yordamida tekshiriladi:






Download 62.48 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling