Amaliy mashg’ulot. №4 (4-soat) Ruda konlarining xarakteristikasiga asoslanib konlarni ochish sxemasini tanlash

_{Amaliy mashg’ulot}. №4 (4-soat) Ruda konlarining xarakteristikasiga asoslanib konlarni ochish sxemasini tanlash

Ishning maqsadi: Berilgan shartlar uchun konlarni ochishning qaysi variantini qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘lishi lozimligini talabalarga o‘rgatish. Ruda konlarining xarakteristikasi asosida tanlangan konning ruda zaxirasi va yondosh jinslarning xarakteristikasini bog’liqligini ta’minlash uchun konlar ochish sxemasini tanlash nazariyasini amaliy mashg’ulotda ko’rsatilgan variantlarga yechim topish asosida ko’nikma hosil qilish mumkin.
Berilgan shart uchun konlarni ochishga quyilagi variantlarni qo‘llash tavsiya etiladi; a) jinslar siljishi zonasi tashqarisida joylashgan vertikal stvol bilan ochish sxemasi; b) yotiq yonlarda o‘tkazilgan kvershlaglar bilan qiya stvol yordamida ochish.
Berilgan shart uchun konlarni ochishning qaysi variantini qo‘llash maqbul ekanligini baholashni o‘tkazamiz.
Oldin saqlovchi jinslar siljish burchagini β, α= graduslar uchun formula bo‘yicha aniqlaymiz
bunda: uyumlarning (qatlamlarning) yotiqlik burchagi; siqilishda jinslarning mustahkamlik chegarasi, MPa; cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi, MPa.
Kon, ¦ = 10 jinslar qattiqlik koeffitsientli saqlovchi jinslarning qatlamsiz tuzilishiga kirishi sababli, bizning holatimizda β = .
Rudaning balansli zaxiralarini formula bo‘yicha aniqlaymiz

bunda: L – cho‘ziqligi bo‘yicha rudali jismlar uzunligi; - rudali jismlarning gorizontal qalinligi (quvvati); - ruda zichligi.
Qazilgan rudani formula bo‘yicha topamiz

bunda: - ruda qazib olish koeffitsienti r – sifatsizlanish koeffitsienti
SHaxta maydonidagi qavatlar sonini formula bo‘yicha aniqlaymiz

bunda: o‘tirindilar (qoplama jinslarni) hisobga olmasdan konni qazish chuqurligi; qavat balandligi, taxminan 60 m.
30 – 90 gradus yotiq burchakli konlarni ishlab chiquvchi konning yillik unumdorligini formula bo‘yicha aniqlaymiz

bunda: - o‘rtacha yillik qazish darajasi pasayishi, m; rudali qavatlarning o‘rtacha maydoni,
m

bir o‘qli siqilishga jinslar mustahkamligi chegarasi bo‘yicha taxminan aniqlaymiz, agar


Yillik unumdorlikni qabul qilamiz
Berilgan yillik unumdorlikda texnik-iqtisodiy taqqoslash uchun ochishning variantlarini qabul qilamiz: 1- vertikal va 2- qiya stvollar bilan rudani skipli ko‘tarishli tashish bilan.
Konni ishlash davomiyligini formula bo‘yicha aniqlaymiz:

Konni ishlashning olingan muddati qiyin sharoitlar uchun konning eng maqbul muddati bilan 2-jadval bo‘yicha mos keladi.
Taqqoslangan variantlar bo‘yicha asosiy sarflarni aniqlaymiz. Ochiladigan lahimlar ko‘ndalang kesimlari va stvol oldi qo‘ralari hajmini konning yillik unumdorligiga va rudani tashishning qabul qilingan usullariga muvofiq namunaviy bilan qabul qilamiz.
Vertikal stvol kesim maydonini formula bo‘yicha aniqlaymiz:

Kvershlaglarning ko‘ndalang kesim maydonini formula bo‘yicha aniqlaymiz

Skipli ko‘tarilishdagi stvol oldi qo‘ralari hajmini formula bo‘yicha aniqlaymiz

Vertikal stvol bilan ochishda kvershlaglar gorizonti uzunligini formula bo‘yicha aniqlaymiz






g - o‘tirindilar (qoplama jinslar) siljish burchagini deb qabul qilamiz
Skiplarda rudani berishdagi qiya stvol kesimini formula bo‘yicha aniqlaymiz

Qiya stvol uzunligini (2-variant) formla bo‘yicha topamiz

Qiya stvol bilan ochishda kvershlaglar gorizonti uzunligini ham formula bo‘yicha aniqlaymiz

2-variantda ham stvol oldi qo‘ralari hajmi 495 ni tashkil etadi. Asosiy lahimlarni o‘tkazishdagi sarflar 3-jadvalda keltirilgan