Amaliyot o’qituvchi:___________________________
Talaba:_____ __________________________
Mavzu №3 Antik davr falsafasi.
Topshiriq.
Ioniya maktabi vakillari haqida yozing
|
Sofistlar maktabi
|
Eley maktabi
|
Ioniya naturfalsafasi deb atalgan maktabning vakillari bo’lgan Tolis (Fales), Anaksimandr va Anaksimenlar dunyoga butunlay boshqacha qarashni rivojlantirdilar. Ularning har uchchalasi Kichik Osiyodagi yunon shahar-davlati bo’lgan Milet shahrida tug’ilgan edi. Miletlik mutafakkirlar birinchi bo’lib Koinotni uyg’un ravishda tuzilgan, o’z-o’zidan rivojlanuvchi va o’zi tomonidan boshqariladigan tizim sifatida tasvirlashga urindilar. Olam hech qanday xudolar va hech qanday odamlar tomonidan yaratilgan emas. U doimo mavjud bo’lishi lozim. Uni boshqarayotgan qonunlarni inson tushunib yetishi mumkin. Ularda hech qanday tushunib bo’lmaydigan, sirli narsa yo’q. SHunday qilib, dunyoni diniy-afsonaviy tushunish yo’lidan uni inson aqli vositasida tushunishga hal qiluvchi qadam ko’yildi.
Tolis va Anaksimenlar fikricha, hamma narsalar ‘aydo bo’lib, ‘irovardida yana unga aylanadigan birlamchi javhar tabiatning to’rt asosiy hodisasidan biri bo’lmog’i lozim edi. Tolis bu narsada ustunlikni suvga bergan bo’lsa, Anaksimen havoga berdi.
|
Eramizdan oldingi V asr boshidagi barcha falsafiy maktablarni koinot va borliq haqida yagona tahlimot yaratib, dunyoning yagonaligi va xilma-xilligini tushuntirib berish istagi birlashtirgan edi. Biroq eramizdan oldingi V- asrning o’rtalaridan boshlab Yunonistonning mahnaviy hayotida keskin burilish yuz berdi, yahni bundan keyin falsafa asosiga dunyo emas, balki inson qo’yildi. Bunday mahnaviy to’ntarishda sofistlarning (yunoncha sofos-oqil) o’rni kam emas edi. Sofistlar harakatining paydo bo’lishi jamiyat tarkibining murakkablashishi bilan bog’liq bo’lib, kasbi siyosiy faoliyat bilan shug’ullanish bo’lgan toifaning ko’payishi, muvaffaqiyatli siyosiy faoliyat olib borish uchun zarur bo’lgan muayyan bilimlar hajmining oshishi bilan ifodalanar edi. Sofistlar tahlimotining eng mashhur vakili Protagor barcha hodisalar va idrokning nisbiyligi va ularning muqarrar ravishda subhektivligi (bir taraflama ekanligi) haqidagi qoidani oldingi surdi unda sofistlar mantiqiy mushkul holatlarni qo’llar va umum tomonidan qabul qilingan fikrlardan keskin farq qiladigan nuqtai nazarlarni bayon qilar edilar
|
Qadimiy falsafiy maktablardan biri bo‘lmish Eley maktabining namoyandalari Ksenofan, Parmenid va Zenon asarlarida ham mantiq elementi o‘zaro bog‘langan deduktiv xulosalar asosida tuzilgan isbotlar shaklida o‘z ifodasini topgan.
|
Topshiriq. Quydagi faylasuflar hayoti va ijodini yoriting.
Suqrot- tahlimotining asosida donishmandlar tomonidan bilib olinadigan, obhektiv ravishda mavjud bo’lgan ruh to’g’risidagi g’oya yotar edi. U hayotning har qanday sohasida muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun kasbiy bilimlar zarurligini tahkidlagan edi.
Geraklit- talimotida olamdagi barcha narsalarning asosini olov tashkil etadi,hatto kishi ongi olovning o’tkinchi holat turi deb ataydi.Uning diqqatga sazovor fikri olamni doimiy harakat va jarayon sifatida olib qarashidir.Geraklit dielektik tafakkurga asoslanib,olamdagi hamma narsa o’zgarishda,vujudga kelishda deb qaraydi.
Topshiriq. Jadvalni to’ldiring.
|
Yunon falsafasidagi bilish haqidagi fikrlar
1 Demokrit
2- Lukretsiy
|
1-bilish obyekti olamning moddiy qismi bo’lib,ongimiz esa moddiy olamning sezgilar orqali inkor ettrishfdan iborat,uning fikricha hissiy bilish orqali biz narsalarning (atomlarning qo’shilishi tufayli mavjud bo’lgan )sifat xususiyatalarni bilsak.aqliy bilish orqali sezgilarimiz bilan bevosita bilib bo’lmaydigan hodisalarni bila olamiz degan
2- lukretsiy ham bilish nazariyasini muhim ahamiyat kasb etib moddiy olamni bilish mumkinligini e’tirof etadi.Uning fikricha bilishning maqsadi buyumlarning tabiati kishilarni olam to’g’risidagi diniy tasavvurlaridan qutqarishdir.
| |
Yunon falsafasida borliq haqidagi fikrlar
Pifagor
Aflotun
Plotin
|
1 raqamlar borliqning ibtidosi, matematika qonuniyatlari olam turmushining asosidir,- deb aytadi. Uning izdoshlari raqamlar sehri-jodusini, xususan dastlabki o‘n raqam ilohiy xissalarga ega, deb ta’kidlashadi.
Haqiqiy borliq. materiya va shaklning birligidir. Bular bir-biriga o‘tib turadi, shaklsiz materiya yo‘q. Demak, shakl va materiya tushunchalari nisbiy xarakterga ega.
butun borliqning asosi va manbai deb yagona ilohiy kuchni- Xudoni hisoblaydi, qolgan narsalar shu ilohiy kuchning birin-ketin oqishining(emanatsiyasinind) natijasidir. Uning fikricha, Kuyosh o‘zidan nur chiqargani kabi ilohiy (Xudo) ham o‘zidan koinotning borlig‘ini chiqarib yuboradi, bunga ruh, materiya ham kiradi. Inson jon va tana birligidan iborat. Inson hayotining oliy maqsadi - o‘z jonining ilohiy kuch (Xudo) bilan qo‘shilishiga erishuvidir. Kishi bunga ekstaz holatda erishadi, bu holatda kishining joni, ruhi hissi dunyodan va tanadan xolos bo‘ladi.
| |
Yunon falsafasida axloq haqidagi fikrlar
DEmokrit
|
Demokritning merosida insonni har tomonlama kamol toptirish,unda insonparvarlik,vatanparvarlik tuygularini shakllanntirish odob axloq e’tiqod vijdon va boshqa olijanob insoniy fazilatlarni shakllantirishga oid qimmatbaho fikrlari mavjuddir
|
Yunon falsafasidagi Davlatchilik masalalari
Aflotun
|
Uning fikricha u jamiyatni 3 tabaqaga bo’ladi:Davlat arboblari faylasuflar soqchilar hamda dehqonlar va hunarmandlar.davlat faylasuf aristokratlar qo’lida bo’lishi kerak harbiylar esa aristokratiya davlaini mustahkamlash uchun xizmat qilishlari kerak,davalat zo’rlik vazulm majmuidan ibirat bo’lib,quldorlar uchun zarur sharoitni yaratishdan iborat deb hisoblaydi
|
Topshiriq
“Antik davr falsafasidagi davlat boshqaruvi haqidagi g’oyalari” mavzusida esse yozing.
Topshiriq
Mavzu yuzasidan 5 ta test tuzing
Do'stlaringiz bilan baham: |
