Andijon Mashinasozlik Instituti Elektrotexnika fakulteti eee yo’nalishi k-01-23 guruh talabasi Abdukarimov Nuriddinning fizika fanidan Mustaqil ishi

Andijon Mashinasozlik Instituti Elektrotexnika fakulteti EEE yo’nalishi K-01-23 guruh talabasi Abdukarimov Nuriddinning fizika fanidan Mustaqil ishi

Real gazlar Reja 1.Kirish 2.Real gazlar haqida tushuncha 3.Real gazlarning xossalari

Real gaz — xossalari molekula (atom) larining oʻzaro taʼsiriga bogʻliq gaz. Oddiy sharoitda molekulalarning oʻrtacha potensial energiyasi kinetik energiyasidan ancha kichik boʻlganda R.g.ni ideal gaz deb hisoblash mumkin. Bunda R. g. ideal gaz krnunlariga boʻysunadi. Yuqori bosim va past tralarda R. g. ideal gazdan keskin farq qiladi.
Van-der-Vaals tenglamasi ( yoki Van-der-Vaals izotermasi [К 1] ) Van-der-Vaals gaz modelidagi asosiy termodinamik miqdorlarni o'zaro bogʻlovchi tenglamadir . Bu tenglama real gazlarning holat tenglamasiga anchagina yaqindir.
Garchi ideal gaz modeli past bosim va yuqori temperaturalarda real gazlarning holatini yaxshi ifodalab bergan bo'lsa-da, boshqa sharoitlarda uning tajribaga muvofiqligi ancha yomonroqdir. Xususan, bu real gazlar suyuqlik va hatto qattiq holatga o'tishi mumkinligida namoyon bo'ladi, ideal gazladar esa bu mumkin emas.
Real gazlarning past haroratlardagi holatini aniqroq tavsiflash uchun molekulalararo o'zaro ta'sir kuchlarini hisobga oladigan Van-der-Waals gaz modeli yaratildi. Ushbu modelda ichki energiya nafaqat haroratning, balki hajmning ham funktsiyasiga aylanadi.
Van-der-Vaals tenglamasi bu ko'pchilikka ma'lum bo'lgan taqribiy holat tenglamalaridan bo'lib, u real gazning xususiyatlarini tavsiflaydi, ixcham shaklga ega va molekulalararo o'zaro ta'sirga ega gazning asosiy xususiyatlarini inobatga oladi [1]
Holat tenglamasi bosim, hajm va harorat o'rtasidagi bog'liqlikdir.
Bir mol Van-der-Vaals gazi uchun u quyidagi shaklga ega:

• - bosim ,
• - molyar hajm ,
• mutlaq harorat ,
• universal gaz doimiysi .

Van-der-Vaals gazi izotermalari: P - bosim; V - hajm;K - kritik nuqta; abKcd - binodal (ikki fazali muvozanat sohasining chegarasi; binodalning qo'ng'irog'i ostidagi soha ikki fazali suyuqlik-bug' muvozanatining maydoni); eKf - spinodal (metastabil va termodinamik jihatdan beqaror holatlar mintaqalari orasidagi chegara; spinodal qo'ng'iroq ostidagi soha - amalga oshirib bo'lmaydigan holatlar); bc - konnod (kondensatsiya chizig'i); abKe - qizib ketgan suyuqlik sohasi; dcKf - o'ta sovutilgan bug'ning sohasi;